Andrzej Maj (reżyser)

Kultura i sztuka

Andrzej Maj, urodzony 1 września 1950 roku w Krakowie, był wybitnym przedstawicielem polskiego świata sztuki. Jego życie zakończyło się 16 czerwca 2005 roku, pozostawiając po sobie znaczący dorobek artystyczny.

Jako reżyser teatralny i filmowy, Maj wyróżniał się swoją wszechstronnością, twórczością w zakresie programów telewizyjnych oraz radiowych. Tworzył spektakle dla Teatru Telewizji, a jego filmy dokumentalne cieszyły się uznaniem zarówno w kraju, jak i za granicą.

W latach 70. nawiązał bliską współpracę z Piwnicą pod Baranami, kultowym krakowskim kabaretem, który odegrał kluczową rolę w jego twórczości, kształtując jego unikalny styl artystyczny.

Życiorys

Wczesne lata

Andrzej Maj, syn farmakologa Jerzego Maja, rozpoczął swoją przygodę z kinem w 1973 roku. Swoją karierę na planie filmowym zainaugurował jako asystent reżysera. Już w 1974 roku zyskał doświadczenie, współpracując przy dokumencie Sekunda ciszy Tadeusza Lisa i Macieja Szumowskiego.

W Piwnicy pod Baranami

Na początku lat siedemdziesiątych Andrzej Maj nawiązał bliskie relacje z artystami Piwnicy pod Baranami, wstępując w skład jej zespołu. Przyjął również rolę asystenta Piotra Skrzyneckiego. Jak sam wspominał: „Trudno nazwać to, co robiłem w Piwnicy. Byłem najpierw asystentem Piotra, sekretarzem, sprzątaczką, chłopcem na posyłki, szoferem, potem awansowałem na współpracownika, pisałem razem z nim scenariusze, reżyserowałem”.

To właśnie Maj przekonał do występów na scenie kabaretu Jana Kantego Pawluśkiewicza oraz Marka Grechutę. W Piwnicy reżyserował wiele spektakli, w tym Wieje przez aleje wiatr listopadowy… z muzyką Zbigniewa Preisnera. Dodatkowo stworzył przedstawienie Tu nie chodzi o Mozarta ani o Chopina (1977) oparte na Dziennikach Gombrowicza, przy muzyce Zygmunta Koniecznego oraz Marka Grechuty.

Maj talentowane aktorstwo wiązał z Narodowym Starym Teatrem w Krakowie, mimo wstępnego oporu jego mentora, preferującego angażować amatorów. Wprowadził do repertuaru nową jakość z „piosenkami gazetowymi”, namawiając Preisnera do skomponowania muzyki do wywiadu z rzeźbiarzem Marianem Koniecznym. Reakcją tej współpracy była chęć sądowego pozwu ze strony Koniecznego.

W czasach działania w Piwnicy, Maj współpracował z żoną, Krystyną Szczepańską, która w latach 70. regularnie przygotowywała dekoracje do kabaretu. Maj podkreślał trudny okres: „Nie było wtedy na nic pieniędzy, więc każde Piwniczne przedsięwzięcie poprzedzały żebracze wędrówki do fabryki papierosów po odrzuty tektury, do fabryki czekolady Wawel po kolorowe papierki od cukierków…”

Wspólnie wspierali kabaret organizując widowisko na 149-lecie Zawodu Pisarskiego J. I. Kraszewskiego, a w 1976 roku włączyli się w przygotowania jubileuszowych obchodów dwudziestolecia Piwnicy. Pierwszym gościem kabaretu, zaproszonym przez Maja w styczniu 1979 roku, była Anna Szałapak.

Wspólnie z Piotrem Skrzyneckim i Romaną Belczyk-Bobrowską prowadzili audycję Duma i ozdoba miasta K. w Radiu Kraków, której celem było wydobycie archiwalnych tekstów, takich jak pamiętniki Ambrożego Grabowskiego czy Marii Estreicherówny, zlecających ich wykonie piwnicznym artystom przy muzyce Zygmunta Koniecznego.

W 1978 roku Maj wziął udział w słuchowisku Teatru Polskiego Radia Doktor Piotr na podstawie prozy Stefana Żeromskiego, pod reżyserią Romany Mater. Piotr Ferster wskazywał: „Andrzej Maj, następny z grona Piwnicznych atlasów…”.

Reżyser telewizyjny i teatralny

Po opuszczeniu Piwnicy, Andrzej Maj skoncentrował swoje siły na Telewizji Kraków, gdzie rozpoczął jako asystent, a następnie awansował do roli reżysera. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi. Od 1979 roku rozpoczął realizację spektakli Teatru Telewizji, tworząc ponad trzydzieści telewizyjnych przedstawień, w których zagrali m.in. Jerzy Trela, Krystyna Feldman, Anna Dymna, Stanisława Celińska, Dorota Segda, Krzysztof Globisz, Zbigniew Zamachowski, Edward Linde-Lubaszenko, Anna Polony, Danuta Szaflarska oraz Wiesław Wójcik. W 1988 roku zdobył Nagrodę Indywidualną Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i TV „za twórcze reżyserskie poszukiwania nowych form w telewizyjnym teatrze dla dzieci i młodzieży oraz za reżyserię spektaklu Wiosenne wody”.

Oprócz tej działalności, był także reżyserem filmów dokumentalnych, takich jak Zawsze w sobotę czyli pamiętnik Piotra S. o Piotrze Skrzyneckim (1981) oraz Jest taki człowiek o Jerzym Treli (1998). W latach 80. Maj aktywnie pracował na scenach teatralnych, tworząc inscenizacje, które wystawiał m.in. w Tarnowskim Teatrze im. Ludwika Solskiego, Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi i Teatrze Nowym w Łodzi. W jego twórczości odnaleźć można wpływy Witkacego, Gombrowicza oraz Hasiora.

Życie prywatne

W życiu osobistym, Maj był mężem uzdolnionej scenografki Krystyny Szczepańskiej, z którą doczekał się córki Magdaleny. Jego drugą żoną została Aleksandra Konieczna, którą obsadził w niektórych sztukach. Para powitała córkę Julię, którą jednak Maj nie miał okazji wychowywać. Wspomnienia Koniecznej wnioskują na temat komplikacji ich małżeństwa: „To nie było łatwe małżeństwo. Rodziny, jako takiej nie było.”

W podeszłym wieku borykał się z uzależnieniem od alkoholu. Andrzej Maj odszedł z tego świata 16 czerwca 2005 roku, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Filmografia

Oto kompletna filmografia Andrzeja Maja, który obejmuje różnorodne dzieła teatralne i filmowe, w które był zaangażowany na przestrzeni lat. Jego dorobek artystyczny pokazuje bogactwo i różnorodność podejmowanych tematów oraz form wyrazu.

  • 1979: Cathlen, córka Houlihana (spektakl telewizyjny),
  • 1981: Zawsze w sobotę czyli pamiętnik Piotra S. (film dokumentalny) – o Piotrze Skrzyneckim,
  • 1981: My wciąż spieszący (spektakl telewizyjny),
  • 1981: Kocham cię za to, że cię kochać muszę (spektakl telewizyjny),
  • 1982: Znana nasza (spektakl telewizyjny),
  • 1982: Milczeć pogodnie (spektakl telewizyjny),
  • 1983: Droga do Czarnolasu (spektakl telewizyjny),
  • 1984: Wiersze i krajobrazy (widowisko telewizyjne),
  • 1984: Piękność z Amherst (spektakl telewizyjny),
  • 1984: Obszar swobody (spektakl telewizyjny),
  • 1985: Nad wodą wielką i czystą (spektakl telewizyjny),
  • 1986: Twarze Witkacego, czyli Regulamin Firmy Portretowej (spektakl telewizyjny),
  • 1986: Koty? Koty! (spektakl telewizyjny),
  • 1987: Wiosenne wody (spektakl telewizyjny),
  • 1987: Trąd w pałacu sprawiedliwości (spektakl telewizyjny),
  • 1987: Kopciuszek (spektakl telewizyjny),
  • 1988: Tunel (spektakl telewizyjny),
  • 1989: Idę łąko ku tobie czyli Iłżecki romans Bolesława Leśmiana (spektakl telewizyjny),
  • 1989: Historia Witolda Gombrowicza (spektakl telewizyjny),
  • 1990: Spadkobiercy (spektakl telewizyjny),
  • 1990: Przerwa w podróży (spektakl telewizyjny),
  • 1990: Minna von Barnhelm (spektakl telewizyjny),
  • 1991: Przeprowadź mnie przez samotność, starość i śmierć (spektakl telewizyjny),
  • 1991: Polowanie na kaczki (spektakl telewizyjny),
  • 1992: Nieporównany Crichton (spektakl telewizyjny),
  • 1992: Giacomo Joyce (spektakl telewizyjny),
  • 1993: Obrazki z wystawy (spektakl telewizyjny),
  • 1994: Abbadon. Anioł zagłady (spektakl telewizyjny),
  • 1994: Księżniczka na ziarnku grochu (spektakl telewizyjny),
  • 1995: Anioł (spektakl telewizyjny),
  • 1996: Nieposłuszna mama (spektakl telewizyjny),
  • 1996: Biała (spektakl telewizyjny),
  • 1997: Julian Tuwim – moje słowa (spektakl telewizyjny),
  • 1998: Jest taki człowiek (film dokumentalny) – o Jerzym Treli.

Dzieła Maj’a, zarówno te dokumentalne, jak i teatralne, świadczą o jego wszechstronności oraz umiejętności dostrzegania i ukazywania ludzkich emocji i dramatów w różnorodnych formach artystycznych.

Teatr

Andrzej Maj, uznany reżyser, stworzył wiele znaczących dzieł na polskiej scenie teatralnej. Poniżej przedstawiamy szczegółowy wykaz jego najważniejszych realizacji, które miały miejsce w różnych teatrach.

Twórczość Andrzeja Maja wyróżnia się nie tylko różnorodnością tematów, ale także głębią analizy psychologicznej postaci, co z pewnością przyczyniło się do jego uznania w środowisku teatralnym.

Przypisy

  1. Aleksandra Konieczna przedstawiła nam córkę - Julię Maj. Zobaczcie jak mieszkają. Dzień Dobry TVN, 28.04.2019 r. [dostęp 01.05.2020 r.]
  2. Gwiazda "Diagnozy" Aleksandra Konieczna o samotnym wychowywaniu córki. Party.pl, 27.02.2018 r. [dostęp 01.05.2020 r.]
  3. a b „Pani ze Wspólnej”. Kulisy Sławy Aleksandry Koniecznej. Uwaga TVN, 18.03.2018 r. [dostęp 01.05.2020 r.]
  4. a b Andrzej Maj. Filmpolski.pl. [dostęp 19.09.2018 r.]
  5. a b c Andrzej Maj, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 19.09.2018 r.]
  6. Kraków. Andrzej Maj nie żyje. encyklopediateatru.pl. [dostęp 19.09.2018 r.]
  7. Olczak-Ronikier 1994 ↓, s. 240.
  8. Olczak-Ronikier 1994 ↓, s. 245.
  9. Olczak-Ronikier 1994 ↓, s. 260–261.
  10. Olczak-Ronikier 1994 ↓, s. 264.
  11. Olczak-Ronikier 1994 ↓, s. 265.
  12. Olczak-Ronikier 1994 ↓, s. 310.

Oceń: Andrzej Maj (reżyser)

★★★★★
Średnia ocena:4.81 Liczba ocen:17