Stanisław Alberti

Polityka i administracja

Stanisław Florian Alberti, urodzony 27 listopada 1895 roku w Krakowie, był wybitnym polskim prawnikiem oraz publicystą, a także sprawnym tłumaczem. Jego życie i działalność przyczyniły się do wielu istotnych wydarzeń w Polsce.

Alberti pełnił również funkcję starosty oraz był legionistą. W trakcie swojej kariery wojskowej odznaczał się jako kapitan piechoty Wojska Polskiego. Niestety, jego życie zakończyło się tragicznie w 1940 roku w Związku Radzieckim, gdzie stał się ofiarą zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Stanisław Alberti przyszedł na świat w rodzinie, której historia była mocno związana z nauką. Jego ojciec, Stanisław, był chemikiem technologicznym oraz rzeczywistym nauczycielem w c. k. Państwowej Szkole Przemysłowej w Krakowie. Matką była Maria z Dobieckich. Po zakończeniu edukacji z powodzeniem zdał maturę.

W obliczu wydarzeń I wojny światowej, Alberti zgłosił się do armii, wstępując do Legionów Polskich. Usługiwał w 2 pułku piechoty, gdzie 1 kwietnia 1917 roku awansował na podporucznika piechoty. Niestety, w trakcie walk stracił prawą rękę. Po zakończeniu działań wojennych i powrocie Polski do niezależności, zaciągnął się do Wojska Polskiego, gdzie przydzielono go do sztabu generała Tadeusza Rozwadowskiego.

Mimo że jako inwalida wojenny nie był zobowiązany do służby frontowej, zdecydował się na aktywną służbę. Pełnił funkcję adiutanta pod dowództwem majora Erwina Więckowskiego, gdzie jego jednostka składała się z II batalionu oraz kompanii szturmowej 4 pułku piechoty Legionów, a także baterii artylerii. W wyniku swoich działań 1 grudnia 1918 roku awansował na porucznika piechoty. Wyróżnił się w walkach z Ukraińcami, szczególnie podczas obrony wsi Podmojsce 18 grudnia oraz w starciu w Stawczanach 27 grudnia. Dowódca 2 Dywizji Legionów, pułkownik Michał Rola-Żymierski, złożył 25 kwietnia 1921 roku wniosek o przyznanie Albertiemu Orderu Virtuti Militari za jego odwagę. W tym okresie pełnił funkcję szefa oddziału operacyjno-informacyjnego, a od 1 czerwca 1921 roku był związany z 2 pułkiem piechoty Legionów.

Na mocy decyzji z 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana, z datą starszeństwa od 1 czerwca 1919 roku i 1093. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W latach 1923-1924 był przydzielony do 2 pułku piechoty Legionów w Pińczowie. 30 września 1925 roku przeszedł w stan spoczynku z powodu trwałej niezdolności do pełnienia służby, co zostało potwierdzone przez komisję wojskowo-lekarską. Jako emerytowany kapitan zamieszkiwał w Warszawie w 1928 roku. W 1934 roku został ponownie zweryfikowany z lokatą 175 w korpusie oficerów piechoty, a także przydzielony do Oficerskiej Kadry Okręgowej nr V, pozostając w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień w Żywcu.

Stanisław Alberti był również człowiekiem wszechstronnie wykształconym, uzyskując trzykrotnie stopień doktora w różnych dziedzinach: prawa, filozofii oraz historii sztuki. Jako znawca i tłumacz, specjalizował się w literaturze słowiańskiej, w tym czeskiej oraz niemieckiej. W ówczesnych latach aktywnie promował literaturę słowiańską jako wydawca Biblioteki Słowiańskiej. Od połowy lat 20. XX wieku pisał artykuły dotyczące Zakopanego i Tatr, w tym recenzje twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza, oraz oceniał prace poety Jana Kasprowicza oraz malarza Rafała Malczewskiego.

W życiu osobistym jego żoną była Kazimiera Alberti z domu Szymańska, również zaangażowana w działalność kulturalną jako poetka, powieściopisarka i tłumaczka. Małżeństwo miało bliskie więzi z Witkacym, który namalował portrety Stanisława. Oboje zamieszkiwali w Krakowie, a od 1926 roku przenieśli się do Warszawy.

Alberti pracował jako kontraktowy pracownik w starostwie powiatu włodzimierskiego, a następnie został mianowany starostą powiatu dąbrowskiego z siedzibą w Dąbrowie Tarnowskiej od 28 czerwca 1929 roku. W 1930 roku, wraz z żoną, osiedlił się w Białej Krakowskiej, gdzie objął urząd starosty powiatu bialskiego, pełniąc go do końca II Rzeczypospolitej. W 1935 roku wziął udział w komitecie honorowym akcji „Jaar-Piłsudski”, mającej na celu stworzenie lasu im. Józefa Piłsudskiego w Palestynie. Został również członkiem Krajowego Obywatelskiego Komitetu Wykonawczego Budowy Muzeum Narodowego w Krakowie.

Po wybuchu II wojny światowej, jako emerytowany oficer, zgłosił się do Wojska Polskiego, biorąc udział w kampanii wrześniowej. Po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 roku został aresztowany przez Sowietów we Lwowie. Zimą 1940 roku zginął z rąk NKWD. Jego nazwisko znalazło się na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej, opublikowanej w 1994 roku, gdzie został wymieniony w liście wywózkowej 55/4-90, oznaczony numerem 25. Ciała ofiar tej zbrodni zostały pochowane na Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni, który został otwarty w 2012 roku.

Upamiętnienie

W dniu 26 listopada 2009 roku, na ścianie budynku, który znajduje się pod adresem plac Wojska Polskiego 11 w Bielsku-Białej, została uroczyście odsłonięta tablica pamiątkowa. Upamiętnia ona Stanisława i Kazimierę Alberti, którzy od 1930 roku prowadzili w tym miejscu znany salon literacki.

Publikacje, przekłady i wydawnictwa

Stanisław Alberti, znany ze swojej działalności literackiej, w swojej karierze dokonał wielu tłumaczeń oraz wydał istotne publikacje, które znalazły swoje miejsce na polskim rynku. Oto niektóre z nich:

  • „Pan i pies: Sielanka” (1927, Biblioteka Dzieł Wyborowych, autor: Thomas Mann),
  • „Historia filozofów” (przekład Stanisława Alberti, 1927; z serii Biblioteka Słowiańska w Przekładach Stanisława Alberti; współautorzy: Alois Jirásek, Bohumil Vydra),
  • „Piekarz Jan Marhoul” (przekład Stanisława Alberti, 1927; Księgarnia F. Hoesicka; autor: Vladislav Vančura),
  • „Gość w domu” (przekład autoryzowany Kazimiery i Stanisława Alberti, 1927; Księgarnia F. Hoesicka; autor: Jiří Wolker),
  • „Aforyzmy” (przekład Stanisława Alberti, 1988; wyd. Państwowy Instytut Wydawniczy, autor: Karel Čapek, wstęp: Halina Janaszek-Ivaničková).

Te dzieła pokazują różnorodność tematów oraz zasięg działalności tłumaczeniowej Stanisława Albertiego, który pozostawił trwały ślad w polskiej literaturze przy pomocy swoich przekładów i edycji literackich.

Odznaczenia

Stanisław Alberti otrzymał liczne odznaczenia, które są uznaniem jego osiągnięć i zasług. Wśród nich znajdują się:

  • Krzyż Walecznych, który został przyznany mu trzykrotnie,
  • Złoty Krzyż Zasługi, nadany w 1937 roku, za wkład w służbę państwową oraz działalność społeczną.

Oceń: Stanisław Alberti

★★★★★
Średnia ocena:4.49 Liczba ocen:24