Stanisław Kawski

---

Życiorys

Stanisław Marian Hubert Kawski przyszedł na świat 2 listopada 1913 roku, jako syn farmaceuty Mariana (1876–1932) oraz Czesławy, z domu Niemetz (1880-1976). W sanockim hufcu był drużynowym III Drużyny im. Stefana Czarnieckiego. W 1931 roku zdał maturę w Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku, gdzie jego kolegami byli m.in. Juliusz Katz-Suchy oraz Zbigniew Przystasz i Zdzisław Rajchel; obaj ostatni zginęli jako żołnierze Wojska Polskiego w tragicznych okolicznościach zbrodni katyńskiej. W 1939 roku ukończył studia na Oddziale Farmaceutycznym Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jana Kazimierza w Lwowie.

W rodzinie Kawski byli również: Adam (1917-1985, mąż córki ukraińskiego adwokata dr. Eugeniusza Szatyńskiego, który przez wiele lat był dyrektorem Krakowskiego Pogotowia Ratunkowego), Wanda, Alojza (1907-1908) oraz Jadwiga (1910-1994, zamężna z Rudym). Stanisław Kawski poszedł w ślady ojca, zostając farmaceutą, podobnie jak jego brat Adam i siostra Wanda. Rodzina prowadziła Aptekę Obwodową przy ulicy Tadeusza Kościuszki w Sanoku, gdzie rozpoczął swoją karierę w latach 30. XX wieku, a później stał się właścicielem. Pasjonował się także muzyką, będąc aktywnym członkiem Towarzystwa Muzyczno-Dramatycznego „Gamba”, które założył jego ojciec. Jego nauczycielem w tym zakresie był por. Maksymilian Firek, kapelmistrz 2 Pułku Strzelców Podhalańskich, a Stanisław grał na skrzypcach jako solista.

Po wybuchu II wojny światowej, w trakcie kampanii wrześniowej, Stanisław Kawski w towarzystwie ewakuowanego personelu składnicy sanitarnej, dotarł z Sambora do Tarnopola, a następnie do Sanoka przed 12 września. W okresie niemieckiej okupacji apteka Kawskich była jedną z zaledwie trzech funkcjonujących w Sanoku. Na początku 1940 roku, Stanisław Kawski został zaprzysiężony w strukturach Związku Walki Zbrojnej przez Kazimierza Kamińskiego ps. Topór (w ramach Obwodu Sanok „Suchar”), a następnie wstąpił do Armii Krajowej, przyjmując pseudonim „Skrzypek”.

Również jego żona Zuzanna (z domu Węcławik) z pochodzenia z wsi Skierbieszów, była farmaceutką i w konspiracji posługiwała się pseudonimem „Ziuk”. Od 2 marca 1941 roku była żoną Stanisława Kawskiego. Podobnie jak inni pracownicy apteki, działali z pełnym poświęceniem w tajnych operacjach, mimo zimnych rewizji ze strony niemieckich władz. Formalnie apteka była kontrolowana przez hitlerowców, jednak dzięki zaangażowaniu personelu, apteka wspierała żołnierzy z oddziału partyzanckiego OP-23 Obwód „San” ZWZ–AK, jak również zapewniała pomoc ludności żydowskiej przebywającej w sanockim getcie oraz w Zwangsarbeitslager Zaslaw. Ukryte leki w aptece były przez cztery razy rewizjowane przez Niemców, którzy nie zdołali odnaleźć schowanych zapasów (ukryto je w ruderze nieopodal apteki).

Współprace konspiracyjne obejmowały również lekarza więziennego, Jana Marię Suchomela. W ostatnich latach okupacji, na przełomie 1943/1944, apteka Kawskich zmieniła nazwę na Kreisapotheke (Apteka Obwodowa), co pozwoliło jej na otrzymywanie lepszego zaopatrzenia w leki. Dodatkowo Stanisław Kawski zdobywał materiały chemiczne, używane w Sanoku do produkcji granatów czy do wytwarzania środków w sytuacjach zagrożenia życia podczas brutalnych przesłuchań przez Gestapo.

Po wojnie Stanisław i Zuzanna Kawscy kontynuowali działalność apteki do 1951 roku, kiedy to została ona upaństwowiona, a w 1955 roku zlikwidowana. Następnie Stanisław Kawski pracował w aptekach społecznych oraz w sanockim szpitalu. Będąc członkiem Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, przeszedł na emeryturę w 1979 roku. W okresie PRL-u kontynuował swoje muzyczne zainteresowania w ramach Towarzystwa Muzyczno–Dramatycznego Ziemi Sanockiej, które zostało zlikwidowane na mocy decyzji administracyjnej 30 lipca 1963. Również w tamtych czasach, historyczny budynek apteki Kawskich został wyburzony.

Był autorytetem w swoim środowisku, a swoją pasją dzielił się jako niepełnozatrudniony nauczyciel w Liceum Medycznym w Sanoku. Należał do Stronnictwa Demokratycznego i został radnym Miejskiej Rady Narodowej (MRN), który był aktywny w latach 1969-1969, 1973 i 1978, kiedy to pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Zdrowia. Był również członkiem Miejskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu w Sanoku. Angażował się w różne inicjatywy, w tym z ramienia Polskiego Czerwonego Krzyża, którym kierował jako prezes oddziału sanockiego Polskiego Czerwonego Krzyża, który działał w budynku przy ul. Ignacego Daszyńskiego 17 w Sanoku.

W latach 90. pełnił rolę prezesa sanockiego koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Zorganizował obchody 50-lecia akcji „Burza” oraz wspierał weteranów. Publikował w „Tygodniku Sanockim”.

Przez długi czas mieszkał przy ulicy Bartosza Głowackiego, a następnie przeniósł się przy ulicy Henryka Sienkiewicza. Interesował się filumenistyką jako hobby. Zmarł 9 października 1996 roku, a dwa dni później został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu przy ul. Jana Matejki w Sanoku, gdzie spoczywa również jego żona Zuzanna (1915-1998). Mieli troje dzieci: Mariana (pierwszy laureat I Ogólnopolskiego Studenckiego Konkursu Piosenkarzy z 1962), Wojciecha i Teresę (po mężu Bernacka). Szwagrem Stanisława Kawskiego, bratem Zuzanny, był Stanisław Węcławik.

Odznaczenia i wyróżnienia

Stanisław Kawski, który jako osoba o wielkim dorobku zasługuje na szczególne uznanie, otrzymał liczne odznaczenia i wyróżnienia za swoje osiągnięcia oraz działalność na rzecz kraju.

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski został mu przyznany 16 lipca 1976,
• Medal Wojska – odznaczenie, które stanowi wyraz uznania dla jego działań, przyznano mu 15 sierpnia 1944 przez Armię Krajową,
• Krzyż Armii Krajowej otrzymał w 1994 roku,
• Medal 30-lecia Polski Ludowej przyznany 22 lipca 1974,
• Medal 40-lecia Polski Ludowej z 1984 roku,
• Odznaka pamiątkowa Akcji „Burza” dokumentująca jego udział w tej historycznej operacji,
• W 1995 roku uzyskał Odznakę „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny”,
• W 1969 roku wyróżniono go Odznaką „Zasłużony dla województwa rzeszowskiego”,
• Odznaka honorowa „Za zasługi dla województwa krośnieńskiego” przyznana w 1981 roku,
• Odznaka „Zasłużony dla województwa krośnieńskiego” przyznana w 1983 roku,
• Odznaka „Zasłużony dla Sanoka” z 20 lutego 1978,
• Odznaka „Zasłużony działacz Frontu Jedności Narodu” nadana w 1981 roku,
• Odznaka „Zasłużonemu Działaczowi Stronnictwa Demokratycznego” przyznana w 1987 roku,
• Medal 50-lecia Stronnictwa Demokratycznego z 1988 roku,
• Nagroda specjalna za ponad 20-letnią pracę w farmacji otrzymana z okazji Dnia Pracownika Służby Zdrowia w 1976 roku,
• „Jubileuszowy Adres” z 1984 roku.

W zakresie działalności na rzecz Polskiego Czerwonego Krzyża, Stanisław Kawski także został uhonorowany szeregiem odznaczeń:

• Srebrna Odznaka Związkowa przyznana 7 kwietnia 1970 roku,
• Złota Odznaka Związkowa nadana 7 kwietnia 1976 roku,
• Odznaka Honorowa PCK I stopnia z 1985 roku,
• Odznaka Honorowa PCK III stopnia, przyznana 10 marca 1977,
• Odznaka Honorowa PCK IV stopnia uzyskana 27 kwietnia 1969 roku,
• Kryształowe Serce przyznane w 1992 roku.

Te wszystkie odznaczenia świadczą o jego niezwykle bogatym i znaczącym wkładzie w różnorodne dziedziny życia społecznego i narodowego.

---

Oceń: Stanisław Kawski

---