Cezary Emil Haller

---

Życiorys

Cezary Emil Haller, znany ze swoich szerokich osiągnięć, rozpoczął swoją edukację, ukończając studia z zakresu filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim, a następnie kontynuując naukę w dziedzinie agronomii na Uczelni Rolno-Leśnej w Hohenheim.

W wieku lat dwudziestu sześciu lat wziął czynny udział w powstaniu krakowskim w Galicji, które miało miejsce w 1846 roku. Niestety, w wyniku tych wydarzeń został uwięziony najpierw w Koźlu, a później w Raciborzu. W 1850 roku zawarł związek małżeński z Julią Helcel von Sternstein, siostrą Ludwika – wiceprezydenta Krakowa oraz bankiera. Przypadki związane z ich podróżą poślubną były jednak wyjątkowe, bowiem Cezary na krótko został aresztowany w Dreźnie z powodu okoliczności dotyczących ucieczki z raciborskiego więzienia.

Po powrocie do kraju rozpoczął życie w dobrach Mianocice, które otrzymał w posagu od żony. Cezary oraz Julia postanowili otworzyć ochronkę oraz mały szpitalik, przyciągając do współpracy siostry felicjanki. W 1856 roku, po śmierci ojca, otrzymał wraz z bratem Henrykiem Hotel Saski, który z czasem stał się znaczącym źródłem dochodów.

Podczas powstania styczniowego w 1863 roku zasiadał w Komitecie Obywatelskim w Krakowie, pełniąc funkcję naczelnika Działu Skarbowego, którego celem była pomoc finansowa dla polskich oddziałów w Królestwie Polskim. W Hotelu Saskim zabezpieczył miejsce na szpital powstańczy. Był aktywnym członkiem Komitetu Obywatelskiego Zachodniego w Krakowie i związany z organizacją Stronnictwa Białych, co skończyło się dla niego aresztowaniem oraz skazaniem na osiem lat więzienia w twierdzy w Ołomuńcu. W 1866 roku został amnestionowany i objął mandat posła Sejmu Krajowego Galicji II kadencji, a później przeniósł się do Lwowa na czas III kadencji.

W ciągu swojej kariery brał aktywny udział w Galicyjskim Towarzystwie Gospodarskim, gdzie był członkiem oraz działaczem Komitetu w latach 1870–1873. Podczas swoich rządów w Departamencie Szpitalnictwa, który został mu przekazany przez marszałka krajowego Sejmu Leona Sapiehę, Cezary Emil wdrożył istotne zmiany, takie jak inspekcje w szpitalach, budowę Zakładu dla Chorych Umysłowych na Kulparkowie oraz fundację przytułku dla najmłodszych we Lwowie.

Jednak konflikty z urzędnikami oraz fałszywe oskarżenia doprowadziły do jego rezygnacji z Departamentu w 1874 roku. Powrócił do Mianocic, gdzie zajął się działalnością gospodarczą, lecz nadal uczestniczył w życiu publicznym jako poseł do parlamentu wiedeńskiego w latach 1876–1877. Po rezygnacji z mandatu na rzecz brata Władysława skupił się głównie na sprawach majątkowych.

W 1883 roku Cezary Emil opublikował swoje wspomnienia w Przeglądzie Polskim, a w 1911 roku, jako krakowski obywatel, został członkiem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa. Doświadczenia więzienne odcisnęły piętno na jego zdrowiu fizycznym i psychicznym, a osobiste tragedie, takie jak wcześniejsze straty członków rodziny, a także pożary, jakie przeszły przez jego majątek, pogłębiły jego cierpienia.

W 1892 roku spłonął browar, a w 1893 roku zmarła jego żona Julia, pochowana w rodzinnym mauzoleum, które Cezary Emil wzniósł na cmentarzu w Książu Wielkim. Przeżył ją o kolejnych dwadzieścia dwa lata. W 80 roku życia przeszedł ciężką operację oraz doświadczył złamania nogi, co tylko pogorszyło jego stan zdrowia.

Rodzina

Rodzina Cezarego Emila Hallera miała znaczące wpływy w historii Polski. Jego ojcem był Józef Haller (1783-1850), który pełnił funkcję przewodniczącego senatu Wolnego Miasta Krakowa w latach 1836–1839. Matka, Elżbieta Gorczyńska, była ważnym wsparciem w jego życiu. Cezary dorastał w rodzinie, która włącznie z nim składała się z czterech synów oraz siostry.

W gronie jego braci był także Henryk Haller von Hallenburg (1831–1888), znany z aktywności w powstaniu styczniowym, a także z pracy w sektorze finansowym jako ziemianin. Henryk miał syna, Józefa Antoniego Juliusza (1853-1923) oraz był stryjem Cezarego Wojciecha Hallera (1875-1919), który zginął w czasie wojny polsko-czechosłowackiej. Walka Cezarego Wojciecha miała miejsce podczas dramatycznej bitwy z czeskim wojskiem pod Kończycami Małymi, w której polska samoobrona poniosła klęskę.

Duże znaczenie w historii jego rodziny miał także gen. Józef Haller (1873–1960), który zmarł w Londynie. Rodzina Hallera z pewnością pozostawiła trwały ślad w polskich dziejach, odgrywając ważne role w różnych wydarzeniach historycznych.

---

Oceń: Cezary Emil Haller

---