Stanisław Wolicki, znany także jako Stanisław Rusin, jest postacią o bogatym życiorysie, który na trwałe wpisał się w polskie dzieje kulturowe i społeczne. Urodził się 8 sierpnia 1892 roku w Krakowie i zmarł 8 listopada 1963 roku w Sopocie. Jego życie było pełne zaangażowania w różnorodne dziedziny, od sztuki po politykę.
Wolicki był nie tylko malarzem, ale również aktywnym działaczem socjalistycznym, co podkreśla jego wkład w ruch polityczny epoki. Jako żołnierz Legionów Polskich oraz Polskiej Organizacji Wojskowej, brał udział w ważnych wydarzeniach historycznych, takich jak wojna polsko-bolszewicka w 1920 roku. Jego zaangażowanie w życie publiczne znalazło odzwierciedlenie w mandacie posła Partii Pracy Socjalistycznej (PPS) w Sejmie I kadencji.
Podczas września 1939 roku, Wolicki odegrał rolę w obronie polskiego wybrzeża, walcząc w szeregach oddziałów Kosynierów Gdyńskich. Po zakończeniu II wojny światowej, jego działalność artystyczna rozwinęła się w pełni, stając się uznanym aktorem oraz reżyserem teatralnym, co wzbogaciło polską scenę artystyczną.
Życiorys
Stanisław Wolicki był osobą o bogatym życiorysie, jego rodzicami byli Stanisław Rusin oraz Katarzyna z domu Konopackiej. Warto zaznaczyć, że jego ojciec był zaangażowany w działalność polityczną, będąc członkiem SDKPiL, a następnie PPS. Dziadek Stanisława angażował się w Powstanie styczniowe, co dodatkowo podkreśla rodzinne tradycje patriotyczne.
Jego brat to Kazimierz Rusinek, znany jako aktywny działacz PPS oraz, później, PZPR. Stanisław był osobą o znaczących ambicjach intelektualnych i politycznych, mając swoje pierwsze kroki w edukacji w gimnazjum św. Anny w Krakowie. Tam organizował młodzież PPSD i podejmował działania mające na celu zbieranie funduszy na prasę socjalistyczną.
Jednak jego zaangażowanie w działalność polityczną doprowadziło do aresztowania przez władze austriackie. Mimo korzystnego wyniku procesu, został usunięty ze szkoły. W tym momencie zdecydował się na opuszczenie Galicji, osiedlając się kolejno w Szwajcarii, Czechach oraz na Węgrzech, gdzie próbował utrzymać się z malarstwa.
W 1912 roku przystąpił do Związku Strzeleckiego w Krakowie jako jeden z jego pierwszych uczestników. Po wybuchu I wojny światowej, dołączył do 3 pułku piechoty Legionów. Niestety, został internowany przez Austriaków w obozie Marmarosz-Sziget, z którego zdołał uciec. Po tym wydarzeniu zaangażował się w działalność Polskiej Organizacji Wojskowej, organizując jej struktury w regionie Biłgoraj-Zamość oraz formując pierwsze jednostki wojskowe.
W 1918 roku, po zakończeniu wojny, zajął się działalnością w wojsku. Jego kariera zawodowa rozwijała się, gdy został powołany na komisarza Milicji Ludowej w powiecie włodawskim. W 1919 roku, z ramienia ministerstwa spraw zagranicznych, pełnił rolę członka polsko-radzieckiej komisji rozjemczej. Po zakończeniu swej działalności w tych strukturach, udał się na front, gdzie organizował oddziały dywersyjne działające na tyłach Armii Czerwonej.
W 1920 roku został wzięty do niewoli, jednak zwolniono go w 1921 roku. Warto wspomnieć, że według relacji Władysława Uziembły, Stanisław zdołał samodzielnie przedostać się z Kijowa, przebrany za chłopa. Po tym wydarzeniu znowu zaangażował się w działalność w PPS, co doprowadziło do jego wyboru na członka Centralnego Komitetu Wykonawczego powołanym na Polesie, gdzie zainicjował wydawanie dwutygodnika „Krasnoje Znamia”.
W 1922 roku, podczas wyborów parlamentarnych, zdobył mandat poselski z listy PPS. Po 1927 roku, wspólnie z Adamem Polewką, przejął Teatr TUR w Sosnowcu, który miał silne korzenie w socjalistycznym ruchu teatralnym. Przed wybuchem II wojny światowej, Stanisław przeniósł się do Gdyni, gdzie był aktywnym uczestnikiem życia teatralnego, pisząc sztukę „Faszyzm podpala świat”.
W wrześniu 1939 roku, podczas II wojny światowej, brał udział w obronie Gdyni oraz Kępy Oksywskiej, dowodząc tam plutonem żandarmerii jako podporucznik rezerwy. Po zakończeniu działań wojennych, w latach 1939-1945, przebywał w obozach jenieckich, takich jak Oflag II A Prenzlau oraz Oflagu II B Arnswalde, gdzie aktywnie uczestniczył w działalności kulturalnej.
Później, w 1945 roku, zajął się organizowaniem Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie, gdzie przez pewien czas pełnił funkcję dyrektora, do 21 listopada 1946 roku. Następnie kontynuował swoją karierę jako aktor w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach oraz w Teatrze Ziemi Opolskiej. Był również związany z Bałtyckim Teatrem Dramatycznym im. Juliusza Słowackiego w Koszalinie, gdzie pracował jako aktor i reżyser teatralny od 1955 roku. Warto dodać, że w roku 1957 otrzymał nagrodę kulturalną od Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie.
Stanisław Wolicki zmarł, a jego szczątki spoczywają na cmentarzu komunalnym w Sopocie (kwatera N1-3-1), pozostawiając po sobie trwały ślad zarówno w teatrze, jak i w polityce.
Przypisy
- Polski wortal teatralny e-teatr
- Rocznik Koszaliński nr 32
- Almanach sceny polskiej 1945/46. Teatry i premiery 1945–1946
- Jerzy Ślaski, Polska walcząca, Wydanie II, Warszawa 1990, s. 104
- Alfred Przybój-Jarecki, „Gdańska reduta”, w: Polska Partia Socjalistyczna w latach wojny i okupacji 1939–1945. Księga wspomnień Tom 2, Warszawa 1995, s. 130
- Stefan Pol, Ze wspomnień nauczyciela socjalisty, w: PPS. Wspomnienia z lat 1918-1939, Tom II, Warszawa 1987, s. 833
- Władysław Uziembło, Wspomnienia 1900-1939, Warszawa 1965, s. 254
- Władysław Uziembło, op. cit. s. 255
- śp. Stanisław Wolicki
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Brygida Kuźniak | Kazimierz Rusinek (polityk) | Aleksander Szrajber | Stanisław Zięba (1934–2024) | Edward Sznajder | Stefan Szymczykiewicz | Władysław Dulęba (polityk) | Hieronim Tarnowski | Piotr Stachańczyk | Michał Bobrzyński | Szachno Sagan | Eugeniusz Noworyta | Chajjim Landau | Wojciech Grzeszek | Andrzej Zydek | Lucjan Motyka | Stanisław Kawski | Cezary Emil Haller | Jerzy Meysztowicz | Stanisław ŻółtekOceń: Stanisław Wolicki