Dom Jana Matejki w Krakowie

Muzea

Dom Jana Matejki, usytuowany w sercu Krakowa, to wyjątkowa instytucja kultury, która oddaje hołd jednemu z najwybitniejszych artystów Polski. Muzeum, które zostało założone w 1895 roku, stanowi miejsce, w którym można głęboko zanurzyć się w świat jakim był Jan Matejko. W 1904 roku stało się ono oddziałem Muzeum Narodowego w Krakowie, co zwiększyło jego znaczenie w polskiej kulturze i historii sztuki.

Budynek, w którym mieści się muzeum, świadczy o bogatej historii architektury Krakowa. Został on wpisany do rejestru zabytków pod numerem rej. A-58 w dniu 12 maja 1931 roku, co podkreśla jego wartość jako obiektu o szczególnym znaczeniu kulturowym.

Podczas wizyty w muzeum można odkryć niezwykłą twórczość Janowi Matejce, który zrewolucjonizował malarstwo historyczne w Polsce, tworząc dzieła, które przetrwały próbę czasu i są nadal inspiracją dla współczesnych artystów.

Historia

Historia kamienicy

Budynek znajdujący się przy Floriańskiej 41 ma długą i bogatą historię, sięgającą pierwszej połowy XVI wieku. Początkowo był to jednopiętrowy obiekt. W XVIII wieku dobudowano drugie piętro, a na początku XIX wieku powstało trzecie piętro, mansardowe. W 1752 roku nastąpiła zmiana właścicieli, kiedy budynek nabyli Ignacy i Anna Hendlowie. W 1794 rok to czas, gdy kamienicę zakupili Jan Piotr oraz Marianna Rossbergowie, którzy byli rodzicami żony Franciszka Ksawerego Matejki. Po śmierci Matejki w 1860 roku, jego dzieci odziedziczyły majątek. W 1871 roku Jan Matejko, jeden z synów, wykupił część rodzeństwa i stał się pełnoprawnym właścicielem, po czym rozpoczął intensywne prace przebudowujące, które trwały dwa lata, przenosząc tam swoją rodzinę.

Powstanie i dzieje muzeum

Niedługo po śmierci Matejki, w dniu 8 listopada 1893 roku, w krakowskim „Czasie” opublikowano artykuł autorstwa Mariana Sokołowskiego. Autor wzywał do upamiętnienia postaci oraz osiągnięć Jana Matejki, wskazując na inspiracje z domów-muzeów na całym świecie, takich jak te w Urbino czy Florencji. Na czoło akcji stanął książę Eustachy Sanguszko, który zaczął zbierać fundusze potrzebne na utworzenie muzeum. Dwa lata później, 7 listopada 1895 roku, z okazji drugiej rocznicy śmierci malarza, rodzina zgodziła się na sprzedaż kamienicy przy ulicy Floriańskiej wraz z częścią zbiorów.

Już 1 maja 1896 roku otwarto dla zwiedzających pierwsze pomieszczenia muzeum, obejmujące salon i sypialnię. W tym czasie także rozpoczęto gromadzenie archiwum publikacji dotyczących Jana Matejki oraz zbierano fotografie związane z jego twórczością. W latach 1896-1898 oraz 1901-1904 budynek był przystosowywany do potrzeb muzealnych, a za nadzór nad tym funkcjonowali architekci Tadeusz Stryjeński i Zygmunt Hendl. 26 czerwca 1904 roku Towarzystwo im. Jana Matejki przekazało muzeum Radzie Miasta Krakowa, która z kolei podjęła decyzję o jego dalszym zarządzaniu w ramach Muzeum Narodowego.

Podczas II wojny światowej, w wyniku obaw o ewentualne rabunki dzieł Matejki, część zbiorów została ulokowana w Domu Matejki, który wówczas był zamknięty. Po wojnie, w 1953 roku odbył się generalny remont, po którym muzeum zostało ponownie otwarte. Ostatni remont miał miejsce w 2009 roku.

Obecnie na pierwszym piętrze muzeum można zobaczyć sypialnię, znaną jako pokój pod gwiazdami oraz salon państwa Matejków. Na drugim piętrze, w pokoju, w którym 24 czerwca 1838 roku przyszedł na świat malarz, widnieje pamiątkowa tablica z łacińskim napisem, który po przetłumaczeniu brzmi: „Często sprawia Bóg, że wielkość zamyka w małym kształcie” („Saepe providet Deus, ut magna claudantur parvis”). Na trzecim piętrze, które zostało dobudowane przez Tomasza Prylińskiego w latach 1872-1873 na prośbę Matejki, znajduje się jego malarska pracownia.

Przypisy

  1. BożenaB. Lesiak-Przybył, Dawne fotografie dotyczące życia i twórczości Jana Matejki w zbiorach Archiwum Narodowego w Krakowie, „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN”, 67, 2022, s. 73-80, DOI: 10.4467/25440500RBN.22.007.17362 [dostęp 23.05.2023 r.]
  2. MartaM. Kłak-Ambrożkiewicz, Modny artysta – moda na Matejkę, [w:] J.J. Kita, M.M. Korybut-Marciniak (red.), Życie prywatne Polaków w XIX wieku. Moda i styl życia, t. 6, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych UWM, 2017, s. 186, ISBN 978-83-8088-801-2 [dostęp 23.05.2023 r.]
  3. MarianM. Małecki, On the National Substance. The Role of the Diet of Galicia and Lodomeria and National Department in Preserving Jan Matejko’s Heritage, „Studia Iuridica Lublinensia”, 25 (3), 2017, s. 636-637, DOI: 10.17951/sil.2016.25.3.629 [dostęp 23.05.2023 r.]
  4. AnnaA. Lebet-Minakowska, Śladami Żydów Podlasia i Polesia, [w:] JarosławJ. Ławski, Kamil K.K.K. Pilichiewicz, AnnaA. Wydrycka (red.), Żydzi Wschodniej Polski. Seria 6, Żydzi białostoccy: od początków do 1939 roku, t. 36, Wydawnictwo PRYMAT, Mariusz Śliwowski, 2018, s. 241, ISBN 978-83-7657-207-9 [dostęp 23.05.2023 r.]
  5. Dom Jana Matejki | Miejsce [online], Culture.pl [dostęp 23.05.2023 r.]
  6. DianaD. Błońska, O Muzeum Narodowym w Krakowie w czasie drugiej wojny światowej, „Klio - Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym”, 28 (1), 2014, s. 114, DOI: 10.12775/KLIO.2014.005, ISSN 2719-7476 [dostęp 23.05.2023 r.]
  7. Kraków: Dom Jana Matejki w nowej odsłonie [online], Onet Podróże, 24.09.2009 r. [dostęp 23.05.2023 r.]
  8. Dom Jana Matejki po reaktywacji [online], Rzeczpospolita [dostęp 23.05.2023 r.]
  9. MariaM. Przemecka-Zielińska, Krakowskim szlakiem Jana Matejki, Wydawn. Pijarów, 2003, s. 121, ISBN 978-83-7269-157-6 [dostęp 23.05.2023 r.]
  10. T.T. Ziemięcki, Muzeum Narodowe w Krakowie, Nakładem autora, 1978 [dostęp 23.05.2023 r.]
  11. JózefJ. Lepiarczyk, Prace konserwatorskie. Miasto Kraków. Kronika za lata 1952-1953, „Ochrona Zabytków”, 7 (1), s. 57.
  12. BarbaraB. Kuczała, Dom Jana Matejki: przewodnik, Muzeum Narodowe, 1973, s. 5–6 [dostęp 23.05.2023 r.]
  13. BarbaraB. Kuczała, Dom Jana Matejki: przewodnik, Muzeum Narodowe, 1973, s. 34 [dostęp 23.05.2023 r.]

Oceń: Dom Jana Matejki w Krakowie

★★★★★
Średnia ocena:4.99 Liczba ocen:11