Dom Wenecki, znany również jako Kamienica Pod Karpiem Szarym, to zabytkowa kamienica modernistyczna, która znajduje się w Krakowie, w dzielnicy I, przy Rynku Głównym 11, w obrębie Starego Miasta. Historia tej kamienicy jest bogata i sięga początków jej budowy, która miała miejsce w latach 1913–1917, została ona zaprojektowana przez Adolfa Siódmaka.
W miejscu obecnego budynku wcześniej znajdowała się inna zabudowa, przypuszczalnie z XIV wieku. Od roku 1527 w tym miejscu istniała apteka, a budynek zmieniał właścicieli, które to były aptekarskimi rodzinami, takimi jak Alantsee czy Zajdliczów w latach 1607–1646. Dokonano wielu przebudów w tym obiekcie, w tym na przełomie XVI i XVII wieku, a także w latach 70. XVII wieku, kiedy to wzmocniono jego konstrukcję oraz zmieniono układ wnętrz.
W 1699 roku kamienica przeszła w ręce żupy wielickiej, ale około 1710 roku znów stała się własnością mieszkańców. Kolejnym ważnym wydarzeniem była jej sprzedaż w latach 1718–1744 budowniczemu Franciszkowi Torianiemu, który zaadaptował ją na skład korzenny. Następna klasycystyczna przebudowa miała miejsce w roku 1809, realizowana była dla kupca bławatnego Józefa Leopolda Wasseraba według projektu Szczepana Humberta. Niestety, w wyniku pożaru w 1850 roku, kamienica wymagała odbudowy, co miało miejsce w 1851 roku.
W 1913 roku, pomimo protestów ze strony architektów oraz konserwatorów zabytków, zburzono pozostałe naziemne kondygnacje budowli, a w ich miejsce wzniesiono nową, wieloskrzydłową kamienicę, która tylko w luźny sposób nawiązuje do pierwotnego układu budynku. Zewnętrzna fasada jest okazała i jedna z najwyższych w wschodniej części rynku, charakteryzuje się wysoką attyką oraz dolną częścią z balkonem w układzie dwukondygnacyjnym.
Warto zaznaczyć, że dekoracja elewacji podwórzowej jest inspirowana architekturą renesansową z Wenecji. W południowej części podwórka dostrzega się godło kamienicy, a jest nim płaskorzeźba karpia. Nazwa „Dom Wenecki” nawiązuje do nieudokumentowanego pobytu posłów z Republiki Weneckiej, co miała potwierdzać rzeźba skrzydlatego lwa św. Marka, wmurowana w ścianie dziedzińca do początku XX wieku.
W dniu 8 grudnia 1987 roku, Dom Wenecki został wpisany do rejestru zabytków, a jego wartość architektoniczna i historyczna została doceniona, dzięki czemu obecnie jest również uwzględnione w gminnej ewidencji zabytków.
Przypisy
- a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 05.10.2024 r.]
- Gminna ewidencja zabytków Krakowa. Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Krakowa. [dostęp 05.10.2024 r.]
- Przewodnik po Krakowie i okolicy. Red. Józef Rostafiński. Kraków: 1891, s. 63.
- Adolf Sternschuss. Godła domów krakowskich. „Rocznik Krakowski”. 2, s. 185, 1899.
Pozostałe obiekty w kategorii "Kamienice i domy":
Dom Władysława Łozińskiego w Krakowie | Kamienica „Pod Sową” w Krakowie | Kamienica Aleksandrowiczów w Krakowie | Kamienica Altarystów Mariackich w Krakowie | Kamienica Bartynowskich w Krakowie | Kamienica Betmanowska w Krakowie | Kamienica Bonerowska w Krakowie | Kamienica Celestowska w Krakowie | Kamienica Ciemowiczowska w Krakowie | Kamienica Clermentisa Stellemachera w Krakowie | Dom Towarzystwa Szkoły Ludowej w Krakowie | Dom św. Stanisława w Krakowie | Dom Pod Ogrojcem w Krakowie | Dom Norymberski w Krakowie | Dom Lekarski w Krakowie | Dom Karola Tichego w Krakowie | Dom czynszowy Lwowskiego Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych w Krakowie | Dom Dębiński w Krakowie | Dom Literatów w Krakowie | Budynek Kurii Prowincjalnej Jezuitów w KrakowieOceń: Dom Wenecki w Krakowie