Adolf Siódmak

---

Życiorys

Adolf Siódmak, architekt o znakomitym dorobku, przyszedł na świat 1 lutego 1879 roku w Krakowie. W latach 1898–1906 przechodził edukację na Politechnice Wiedeńskiej, gdzie zdobył fundamenty swojej wiedzy architektonicznej. Wśród jego wczesnych projektów można wymienić przebudowę wspomnianego Domu Weneckiego, która zyskała uznanie za swój oryginalny styl.

Jedną z jego najbardziej znaczących realizacji był projekt hali przedpogrzebowej na nowym cmentarzu żydowskim w Krakowie, który zdobył uznanie dzięki ogólnopolskiemu konkursowi zorganizowanemu przez Gminę Wyznaniową. Główną nagrodę zyskał Siódmak, a wyróżnienie przypadło Józefowi Awinowi. Z tego względu, cmentarz przypisano podwójnym adresom: ul. Jerozolimska 14 i ul. Abrahama 3. Władze lokalne zatwierdziły projekt w 1923 roku, a trzy lata później ruszyły prace budowlane.

Projekt hali wyróżniał się eklektycznym stylem, który miał podkreślić odrębność żydowskiej kultury. Została ona zaplanowana na bazie długiego prostokąta, ze zwieńczoną geometryczną kopułą. Dwie mniejsze kopuły równocześnie harmonizowały z centralnym elementem. Elewacja od ul. Jerozolimskiej została wzbogacona ryzalitem z portalem zakończonym typowym dla architektury żydowskiej łukiem, jednak monumentalna kolumnada od strony cmentarza nie doczekała się realizacji. Ostatecznie, prace wykończeniowe nie zostały zakończone przed latami 30. XX wieku.

W wyniku II wojny światowej, cmentarz został zlikwidowany, a jego miejsce zajęła budowla obozu pracy przymusowej. Hala miała być przystosowana na stajnie, a w jej zniszczeniu w 1944 roku uczestniczyli przedstawiciele władz, co stanowiło tragiczny koniec tego ważnego projektu. Z całości zachował się jedynie pomnik Chaima Jakuba Abrahamera i ruiny domu przedpogrzebowego.

W połowie lat 20. Siódmak zdobył kolejny ważny konkurs, tym razem na Żydowski Dom Akademicki, czteropiętrowy gmach, który wzniesiono przy ul. Przemyskiej 3. Budynek był zrealizowany w stylu modernistycznym, łączył w sobie różne klasycyzujące detale. Budowa była dziełem Tobiasza Wexnera, a instytucja ta miała kluczowe znaczenie jako centrum społeczno-kulturalne, gdzie organizowane były wystawy uznawanych artystów jak Artur Markowicz, Abraham Neumann oraz Henryk Hochman.

W czasie wojny gmach pełnił funkcję niemieckiego domu publicznego, a po zakończeniu działań wojennych, obiekt zmieniał swoje przeznaczenie, a ostatecznie stał się Domem Studenckim Akademii Muzycznej w Krakowie. W wyniku renowacji w 2008 roku, pod tynkiem odkryto napis „Żydowski Dom Akademicki”, co przypomniało o historycznym znaczeniu tego miejsca.

Siódmak ma na swoim koncie także wiele innych realizacji, w tym szereg willi oraz kamienic w Krakowie, które na początku były tworzone w zgodzie z historią architektury. Przez krótki okres współpracował z Henrykiem Rittermanem, co zaowocowało cennymi projektami. Do jego późniejszej twórczości należy szereg domów na luksusowym osiedlu rozwijającym się w okolicach Parku Krakowskiego, w tym jeden z modernistycznych budynków na rogu ul. Chopina i ul. Konarskiego.

W 1940 roku Adolf Siódmak został przymusowo wysiedlony z Krakowa, a jego życie zakończyło się tragicznie w obozie Groß-Rosen w 1944 roku.

Projekty

Na podstawie dostępnych źródeł można zauważyć, że Adolf Siódmak, utalentowany architekt, realizował wiele znaczących projektów na przestrzeni lat. Poniżej znajduje się lista jego najważniejszych realizacji:

• 1913–1914: sierociniec dla dzieci żydowskich przy ul. Kołłątaja 13 w Tarnowie,
• 1913–1917: przebudowa Domu Weneckiego w Krakowie,
• 1920–1921: Żydowski Dom Noclegowy przy ul. Starowiślnej 93 (projekt, który nie przetrwał do dziś),
• 1921: willa przy ul. Chopina 16 (projekt niezrealizowany),
• 1922–1932: hala przedpogrzebowa cmentarza żydowskiego przy ul. Jerozolimskiej 14 w Krakowie,
• 1923–1924: willa przy ul. Chłopickiego 16,
• 1924–1926: willa przy ul. Chłopickiego 3,
• 1924–1926: willa przy ul. Misiołka 3,
• 1924–1928: Żydowski Dom Akademicki przy ul. Przemyskiej 3,
• 1925–1927: kamienica przy al. Krasińskiego 10 w Krakowie (współpraca z Henrykiem Rittermanem),
• 1925–1927: budynki Składnicy Piwa Żywieckiego przy ul. Zbożowej 2,
• 1925–1930: Żydowski Dom Gimnastyczny przy ul. Wietora 13–15,
• 1926–1927: willa przy ul. Litewskiej 13,
• 1927–1928: willa przy ul. Kościelnej 5,
• 1927–1930: kamienica przy ul. Morawskiego 10 (współpraca z Henrykiem Rittermanem),
• 1930–1931: dworzec autobusowy przy pl. Bohaterów Getta 19,
• 1931–1933: kamienica przy ul. Syrokomli 11a,
• 1932–1933: kamienica przy ul. Ujejskiego 5,
• 1935–1936: kamienica przy ul. Konarskiego 16,
• 1936–1937: kamienica przy ul. Kraszewskiego 16,
• 1936–1938: kamienica przy ul. Bujwida 9,
• 1938–1939: kamienica przy ul. Chopina 16.

---

Oceń: Adolf Siódmak

---