Dom Dębiński w Krakowie

---

Historia

Kamienica, znana jako Dom Dębiński, została wzniesiona w drugiej połowie XV wieku na działce półkuryjnej. Z początku stanowiła jednopiętrowy budynek z trzema traktami piwnic. Mijały lata, a w II połowie XVI wieku konstrukcja została przebudowana w stylu renesansowym, co znacząco wpłynęło na jej późniejszy wygląd. Pierwszym odnotowanym właścicielem nieruchomości był Wikliński, który pojawił się w spisie czynszowym z 1632 roku. W 1661 roku budynek został opuszczony i zrujnowany, jednak losy kamienicy miały się wkrótce zmienić.

W latach 1674–1692 nieruchomość znajdowała się w rękach łowczego królewskiego, Ludwika lub Kaspara Dębińskiego. To on zlecił ozdobienie elewacji kamienicy malunkami przedstawiającymi różnorodne rodzaje broni. Od połowy XVIII wieku budynek wrócił w ręce mieszkańców, przechodząc w kolejne ręce Machnickich, Jaworskich, Larysów, Tuszyńskich oraz Szwaygerów.

W początkach XIX wieku kamienica zyskała drugie piętro. Ostateczne przekształcenie stylu budynku miało miejsce podczas gruntownej przebudowy zleconej przez Jana Stelzla w 1821 roku. Efektem tej rekonstrukcji był neoklasycystyczny wygląd budowli. W tym samym okresie w dawnych wnętrzach podzielono sień, adaptując część na lokal handlowy, a także przebito drzwi w miejscu okna.

Wkrótce później wzniesiono jednopiętrową oficynę tylną, której projekt stworzył Błażej Szatkowski. W 1908 roku kamienica przeszła w ręce Henryka Ebera. Jeszcze w tym samym roku zlecił on przebudowę budynku, której realizacji podjął się Henryk Lamensdorf. Obszar sieni został zmodernizowany, wybudowano nową klatkę schodową oraz zmieniono wystrój wnętrz.

W 1927 roku na budynku powstała piętrowa oficyna boczna, a w oficynie tylnej nadbudowano drugie piętro. Niestety, w latach 30. XX wieku rozebrano oficynę tylną, a w kolejnej dekadzie także oficynę boczną. Przez tę samą kamienicę historia toczyła się dalej, a 7 marca 1968 roku obiekt został uwzględniony w rejestrze zabytków.

W następnych latach, po podjęciu badań architektonicznych, przeprowadzono remont konserwatorski, który miał miejsce w latach 70. XX wieku. W jego efekcie przywrócono XVII-wieczny wystrój fasady budynku, a kamienicę nakryto stropodachem, tworząc tym samym taras od strony podwórza.

W latach 1982–1990 w obiekcie mieściło się krakowskie oddział Wydawnictwa Naukowego PWN. Od lat 90. XX wieku w piwnicy kamienicy funkcjonuje scena Teatru Starego, znana jako „Przy Sławkowskiej 14”, gdzie odbywają się interesujące wydarzenia kulturalne.

Architektura

Dom Dębiński to obiekt architektoniczny, który z pewnością przyciąga wzrok swoją unikalną konstrukcją. Jest to budynek murowany, wzniesiony z cegły, który w dolnej partii wykorzystuje kamień łamany, co podkreśla jego solidność.

Funkcjonalność budowli opiera się na prostokątnej podstawie, a jej imponująca struktura rozciąga się na cztery kondygnacje, dodatkowo jest podpiwniczona. Kubatura obiektu wynosi 850 m³, co z kolei wskazuje na jego przestronność. Powierzchnia użytkowa sięga aż 3200 m², co czyni go istotnym elementem urbanistycznym.

Wnętrze budynku charakteryzuje się dwuosiowym, trzytraktowym układem, co sprawia, że przestrzeń jest nie tylko funkcjonalna, ale również estetyczna. Dodatkowo, kamienica posiada dach dwuspadowy wykonany z miedzianej blachy, co z pewnością podnosi walory wizualne i trwałość konstrukcji.

Obiekt reprezentuje styl późnorenesansowy, co czyni go wyjątkowym przykładem architektury tego okresu. Fasada kamienicy jest zaprojektowana w formie trzyosiowej, której symetryczny układ przyciąga uwagę każdego przechodnia. W centralnej części parteru widnieje kamienny portal, który jest półkoliście zwieńczony; zdobi go profilowana archiwolta, nadająca całości elegancji.

Okna budynku również są starannie wykończone; obramienia oraz gzymsy nadokienne są doskonałym przykładem dbałości o detale. Całość wieńczy efektowna attyka oraz gzyms koronujący, które dopełniają architektoniczną harmonię obiektu.

---

Oceń: Dom Dębiński w Krakowie

---