Fort 38 „Skała”, znany również jako Śmierdząca Skała, to istotny element kompleksu Twierdzy Kraków. Jego historia sięga 1878 roku, kiedy to powstał jako fort półstały. W przeciągu lat 1884–1886 przeszedł istotną przebudowę, przekształcając się w fort pancerny, co czyni go pierwszym fortem pancernym w ramach Twierdzy Kraków.
Fort 38 „Skała” pełnił kluczową rolę, będąc zachodnim czołem obrony tejże twierdzy. Znajdował się on w obrębie III sektora obronnego, gdzie uzyskano status głównego obiektu obronnego, co podkreśla jego znaczenie w systemie militarnym tej lokalizacji.
Historia
Projekt fortu 38 „Skała” został stworzony przez szwajcarskiego inżyniera wojskowego, gen. Daniela Salis-Soglio. Jego zasadniczym celem było wzmocnienie linii obronnej, która miała chronić granice pomiędzy dolinami Rudawy a Wisły. Fort ten odegrał istotną rolę jako wsparcie dla Fortu 39 Olszanica po stronie północnej oraz dla Fortu Bielany z kierunku południowego.
Warto zaznaczyć, że fort 38 nie uczestniczył w działaniach wojennych podczas I wojny światowej. W okresie międzywojennym pozostawał w gestii wojska, a w latach 1921–1926 przeszedł znaczący remont. W trakcie II wojny światowej udało mu się uniknąć zniszczeń.
W 1953 roku fort został przekazany Uniwersytetowi Jagiellońskiemu, który postanowił przekształcić jego obiekty w obserwatorium astronomiczne. Obserwatorium zostało oficjalnie otwarte w maju 1964 roku z okazji 600-lecia istnienia uniwersytetu.
Położenie fortu
Fort 38 „Skała” usytuowany jest na łagodnym zboczu wzgórza Sowiniec, które opada w kierunku zachodnim, w bezpośrednim sąsiedztwie ulicy Do Obserwatorium, w sercu Krakowa. Teren za fortem kończy się imponującym, kilkunastometrowym obrywem skalnym, co dodaje malowniczości tej lokalizacji.
Pozostałe obiekty w kategorii "Twierdze":
Fort 48 „Batowice” | Fort główny artyleryjski 51 „Rajsko” | Fort pancerny główny 49 ¼ „Grębałów” | Fort pancerny pomocniczy 48a „Mistrzejowice” | Fort pomocniczy piechoty 49 ½ a „Mogiła” | Fort reditowy 7 „Za Rzeką” | Ostróg bramny „Bielany” | Schron amunicyjny „Bronowice” | Schron amunicyjny „Tonie” | Szaniec IS-VII-3 | Fort 41 „Bronowice Małe” | Bateria FB-35 | Baszta Złodziejska na Wawelu | Baszta Szlachecka na Wawelu | Baszta Pasamoników w Krakowie | Bastion (fort reditowy) III „Kleparz” | Fort pancerny główny 49a „Dłubnia” | Fort pomocniczy piechoty 39 „Olszanica” | Fort cytadelowy 2 „Kościuszko” | Baszta Sandomierska na WaweluOceń: Fort 38 „Skała”