Baszta Pasamoników, która znana jest również jako Baszta Szmuklerzy, jest jedną z niewielu pozostałych w Krakowie baszt, które zostały zachowane w niezmienionym stanie. To wyjątkowe miejsce przyciąga turystów swoją bogatą historią oraz architekturą, która wspaniale dopełnia obraz dawnych fortyfikacji miejskich.
Obok Baszty Pasamoników znajdują się dwie inne znane baszty: Baszta Cieśli oraz Baszta Stolarzy. Każda z nich ma swoją unikalną historię i architektoniczne cechy, które czynią je atrakcyjnymi punktami na turystycznej mapie Krakowa.
Warto odwiedzić te miejsca, aby poznać nie tylko ich znaczenie historyczne, ale również podziwiać ich styl i konstrukcję, które są świadectwem minionych wieków. Baszta Pasamoników, z jej zachowanymi detalami, jest świadectwem kunsztu rzemieślniczego oraz bogatej historii Krakowa.
Opis baszty
Baszta Pasamoników to majestatyczna wieża o półokrągłym kształcie, wzniesiona z cegły w stylu gotyckim na solidnej, kamiennej podstawie. Cała konstrukcja składa się z trzech kondygnacji. Na poziomie parteru znajduje się kasa, która umożliwia odwiedzającym zakup biletów na mury obronne. Na pierwszym piętrze zorganizowane są okresowe wystawy, podczas gdy drugie piętro kryje salę filmową, gdzie projekcje związane z historią Krakowa oraz jego murami obronnymi dostarczają gościom wielu emocji. Trzecie piętro pozostaje zamknięte dla turystów, a sam wstęp na to piętro nie jest możliwy.
Na górnej części wieży widnieje stylowy fryz, który podtrzymuje dach o charyzmatycznym, nieregularnym kształcie, przypominającym stożek i pokrytym tradycyjną, czerwoną dachówką. Baszta usytuowana jest na skrzyżowaniu ulicy Pijarskiej oraz ulicy Szpitalnej. W przeszłości baszta ta łączyła się z Bramą Floriańską, z którą jest do dziś połączona gankiem straży, a także z nieistniejącą już Basztą Karczmarzy I, która znajdowała się po wschodniej stronie.
Historia
Baszta Pasamoników, jeden z ważniejszych obiektów architektonicznych Krakowa, została prawdopodobnie wzniesiona w XIV lub XV wieku, jako element systemu obronnego. Jej głównym zadaniem było strzeżenie Bramy Floriańskiej od strony wschodniej, co miało na celu zabezpieczenie kluczowego punktu wejścia do miasta.
Wśród odpowiedzialnych za obronę baszty znajdował się cech pasamoników, a także znany jako szmuklerze. W początkowym etapie swojego istnienia konstrukcja była zarządzana przez szewców. Przejawy tej współpracy były widoczne przez wiele lat. W pierwszej połowie XIX wieku Baszta Pasamoników, tak jak i inne części murów miejskich w Krakowie, miała zostać poddana rozbiórce.
Dzięki determinacji profesora Feliksa Radwańskiego, który interweniował w tej sprawie, sprawa zaczęła nabierać innego wymiaru. Radwański podkreślał w swoich wystąpieniach, że mur i baszta pełniły funkcję ochronną, niwelując negatywne skutki wiatru: „Chronią one przed wiatrami wiejącymi pod Kościół Mariacki od Kleparza. Niedobre to wiatry, bo smrody i śmieci znosić będą, a także bezbożnie podwiewać spódnice Paniom Matkom i Żonom.”
W wyniku jego starań, w dniu 13 stycznia 1817 roku, senat Rzeczypospolitej Krakowskiej podjął decyzję o zachowaniu fragmentu średniowiecznych murów obronnych oraz Baszty Pasamoników dla przyszłych pokoleń. W 2003 roku miała miejsce gruntowna renowacja pomnika, która obejmowała oczyszczenie murów, wymianę dachu oraz remont wnętrza. Od 2007 roku zabytek znajduje się na Trasie Turystycznej Mury Obronne, co niewątpliwie przyczyniło się do wzrostu jego popularności wśród turystów.
Na początku XX wieku, artysta Józef Mehoffer, zajmując się projektowaniem witraży do Katedry św. Mikołaja we Fryburgu, przedstawił na jednym z witraży, ukazującym męczeństwo św. Barbary, motyw Baszty Pasamoników, co pokazuje, jak znacząca była ona nie tylko lokalnie, ale także w szerszym kontekście kulturowym i artystycznym.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 27.10.2014 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Twierdze":
Baszta Szlachecka na Wawelu | Baszta Złodziejska na Wawelu | Bateria FB-35 | Fort 41 „Bronowice Małe” | Fort 38 „Skała” | Fort 48 „Batowice” | Fort główny artyleryjski 51 „Rajsko” | Fort pancerny główny 49 ¼ „Grębałów” | Fort pancerny pomocniczy 48a „Mistrzejowice” | Fort pomocniczy piechoty 49 ½ a „Mogiła” | Bastion (fort reditowy) III „Kleparz” | Fort pancerny główny 49a „Dłubnia” | Fort pomocniczy piechoty 39 „Olszanica” | Fort cytadelowy 2 „Kościuszko” | Baszta Sandomierska na Wawelu | Schron amunicyjny „Dłubnia” | Fort pancerny pomocniczy 50 ½ WEST „Kosocice” | Fort pancerny pomocniczy „Bielany” | Fort międzypolowy artyleryjski 53 „Bodzów” | Fort główny artyleryjski 50 „Prokocim”Oceń: Baszta Pasamoników w Krakowie