Kościół św. Agnieszki w Krakowie

---

Historia

Historia krakowskiego kościoła garnizonowego ma swoje korzenie w XV wieku. W 1459 roku, kasztelan sandomierski oraz administrator żup solnych w Wieliczce, Hińcza z Rogowa, zainicjował budowę drewnianego kościoła poświęconego św. Agnieszce, oddając go w opiekę zakonnicom z reguły św. Franciszka z Asyżu. Niestety, w ciągu następnych lat, trzy tragiczne pożary zniszczyły tę pierwotną budowlę. W 1558 roku postanowiono zbudować nową świątynię oraz klasztor, tym razem z trwałych materiałów, takich jak kamień i cegła.

W dniu 21 stycznia 1561 roku, podczas obchodów święta patronki kościoła, Siostry Bernardynki złożyły w nim klauzurowe śluby, uzyskując na to zezwolenie od papieża Piusa II. Do momentu potopu szwedzkiego, kościół doświadczał ponownie pożarów, które zmusiły do jego odbudowy. Gdy wybuchła wojna ze Szwecją, budowla spłonęła kolejny raz, a wiele innych krakowskich kościołów podzieliło ten smutny los. Po zakończeniu wojny przystąpiono do budowy nowej, barokowej świątyni, wykorzystując zachowane fragmenty gotyckich murów.

Decyzję o odbudowie świątyni podjęto 30 czerwca 1658 roku, a do 1783 roku kościół pozostawał w rękach ss. Bernardynek. Po kasacie zakonu, zarówno budynki klasztorne, jak i kościół zostały sprzedane, co doprowadziło do ich degradacji, zwłaszcza podczas rozbiorów Polski. W wyniku III rozbioru Polski w 1795 roku, Kraków znalazł się pod zaborem austriackim, a w 1801 roku świątynię przekształcono w magazyn.

W początkach XX wieku obiekt przeszedł w ręce prywatne i pełnił funkcję składu metali. Dopiero w 1906 roku Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa zainicjowało działania mające na celu wykupienie nieruchomości, co jednak nie powiodło się z powodu braku wsparcia ze strony władz austriackich. Dopiero w 1926 roku kościół przeszedł w ręce parafii wojskowej, która w 1932 roku przywróciła go do kultu.

W trakcie II wojny światowej, okupanci niemieccy przekazali kościół ewangelikom, jednak po wojnie powrócił on do dawnych właścicieli. Remont obiektu zrealizowany został przez włoskiego architekta Carlo Celano. W celu odsłonięcia fasady, zburzono część byłego klasztoru. Do świątyni prowadzi neobarokowy portal, którego budowę zakończono w 1932 roku.

Od 1958 roku duszpasterstwo w kościele sprawuje Zgromadzenie Sióstr Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny, założone przez ks. Konstantego Marszałowicza. W budynkach po klasztorze mieści się obecnie Probostwo Garnizonu Kraków, a dawna infirmeria została przekształcona w oficynę kamienicy przy ul. Dietla 36.

Przed kościołem znajduje się niewielki plac, na którym w 1990 roku odsłonięto pomnik gen. Władysława Sikorskiego, autorstwa Piotra Świstaka. Kolejnym ważnym wydarzeniem miało miejsce 23 kwietnia 1993 roku, kiedy to w sarkofagu z czarnego marmuru pochowano w kościele prochy gen. Józefa Hallera. W Niedzielę Palmową, 16 marca 2008 roku, Biskup Polowy Wojska Polskiego, gen. broni prof. dr hab. Tadeusz Płoski, poświęcił nowy ołtarz, ambonkę i chrzcielnicę.

Niecałe 7 miesięcy później świątynia zyskała nową posadzkę z czerwonego granitu oraz pięć nowych witraży przedstawiających m.in. Aniołów oraz św. Siostrę Faustynę Kowalską. Uroczystego poświęcenia dokonał kardynał Franciszek Macharski 14 października 2008 roku.

W latach 2009-2010 kościół przeszedł kolejne prace restauracyjne oraz malarskie, a 13 sierpnia 2010 roku podczas uroczystej Mszy Świętej odsłonięto tablice upamiętniające tragicznie zmarłych w katastrofie smoleńskiej: gen. Bronisława Kwiatkowskiego oraz gen. broni Włodzimierza Potasińskiego.

3 października 2013 roku, w czasie uroczystej mszy wojskowej, odsłonięto tablicę poświęconą żołnierzom 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej, a 19 stycznia 2020 roku odsłonięto tablicę ku czci mjr. pil. Stefana Janusa. Obok kościoła funkcjonuje placówka muzealna, która nosi nazwę Zbiory Archiwalno-Muzealne Krakowskiego Kościoła Garnizonowego św. Agnieszki.

Architektura i wnętrze

Kościół św. Agnieszki w Krakowie to przykład barokowej architektury, który został wzniesiony w latach 1660–1680. Jego konstrukcja jest orientowana i cechuje się sklepieniem kolebkowym z lunetami, co nadaje mu unikalny charakter.

Wnętrze kościoła jest ozdobione geometrycznymi dekoracjami stiukowymi, które podkreślają barokowy styl budowli. Wśród najważniejszych elementów wyposażenia znajdują się organy oraz chór muzyczny, które zostały ozdobione płaskorzeźbą orła. Te wyjątkowe dzieła sztuki są autorstwa Adolfa Szyszko-Bohusza.

W ołtarzu głównym, zaprojektowanym przez Bogdana Tretera w latach 1932–1933, wisi obraz św. Agnieszki, który pochodzi z połowy XVII wieku i jest częścią pierwotnego wystroju kościoła.

Nad ołtarzem można dostrzec witraż z 1936 roku, przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem, otoczoną symbolami polskich jednostek wojskowych sprzed 1939 roku. Jest to istotny element, który łączy duchowość z historią.

W niszach ściennych kościoła znajdują się dziesiątki stiukowych posągów świętych, stworzonych przez Carlo Celano. Te rzeźby nadają wnętrzu niezwykły, mistyczny klimat.

Ściany kościoła są dodatkowo zdobione tablicami wotywnymi, w tym tablicą poświęconą oficerom polskim, którzy polegli w Katyniu, Charkowie, Ostaszkowie i Miednoje. Tablica ta jest ozdobiona wizerunkiem Matki Boskiej Katyńskiej oraz ziemią z miejsc straceń, co nadaje jej głębszy wymiar pamięci historycznej.

---

Oceń: Kościół św. Agnieszki w Krakowie

---