Kościół św. Idziego w Krakowie stanowi niezwykle cenny zabytek, który łączy w sobie bogatą historię oraz architektoniczne piękno. Jest to rzymskokatolicki kościół dominikanów, ulokowany w jednym z najpiękniejszych miejsc w stolicy Małopolski, a konkretnie w dzielnicy I Stare Miasto.
Jego adres, ulica Grodzka 67, usytuowany jest w sercu Starego Miasta, tuż u podnóża majestatycznego Wawelu. Ta lokalizacja nadaje mu szczególnego charakteru oraz wielkiego znaczenia kulturowego.
Warto odwiedzić ten zabytkowy kościół, aby podziwiać nie tylko jego zewnętrzną architekturę, ale również wnętrze, które zachwyca bogactwem detali i historycznym klimatem.
Historia
Według lokalnej tradycji, budowla kościoła św. Idziego w Krakowie powstała na przełomie XI wieku. Książę Władysław Herman ufundował ją jako akt wdzięczności po narodzinach swojego syna, Bolesława Krzywoustego, które miały być wynikiem modlitw oraz darów składanych w prowansalskim opactwie St. Gilles. Jednak podczas badań nad obecną strukturą tego gotyckiego kościoła, nie odnaleziono żadnych śladów wcześniejszej, romańskiej budowli. Dlatego część specjalistów sugeruje, że pierwotnie to wezwanie św. Idziego nosił dzisiejszy kościół św. Andrzeja, a pierwszym obiektem na tym miejscu mogła być gotycka świątynia.
W wyniku badań archeologicznych prowadzonych w 2015 roku, odkryto pozostałości kamiennego bruku, który był wykorzystywany przez długi czas. Nie jest jednak jasne, czy znajdował się on w obrębie wcześniejszej budowli, bowiem brak typowych warstw odpadów może sugerować, że miejsce to miało charakter sakralny.
Kościół gotycki zbudowano w pierwszej połowie XIV wieku, początkowo będąc pod patronatem benedyktynów, a później dominikanów. W miarę upływu lat, do świątyni dobudowywano liczne przybudówki z XVII i XVIII wieku, z których znacząca część została zniszczona w XIX wieku. W okolicach 1905 roku Rada Miejska Miasta Krakowa postanowiła o rozbiórce niektórych zabytkowych obiektów w złym stanie, które graniczyły z kościołem. Ta decyzja wywołała ostry sprzeciw wśród miłośników zabytków, w tym m.in. Stanisława Wyspiańskiego, Leona Wyczółkowskiego, Konstantnego Laszczki, Stanisława Tomkiewicza, Jerzego Mycielskiego, Mariana Sokołowskiego, Józefa Muczkowskiego, Leonarda Lepszego, Klemensa Bąkowskiego i Stanisława Krzyżanowskiego.
W wyniku interwencji Helferta, prezydenta Najwyższej Komisji Centralnej w Wiedniu, który w dniu 24 listopada 1905 roku wywarł presję na prezydenta Krakowa, udało się zablokować rozbiórkę, co było również efektem zakulisowej działalności prof. hr. Mycielskiego, znanego z przyjaźni z arcyksięciem Franciszkiem Ferdynandem. Ostatecznie zburzono jedynie najbardziej zniszczone budynki wokół kościoła, pozostawiając XVIII-wieczny dom z łamanym dachem. W tym czasie powstały podcienia łączące ten dom z kościołem. Równocześnie, z polecenia niemieckich władz podczas okupacji, zburzono dwie dużej kamienice sąsiadujące ze świątynią, co było częścią ich planu urbanistycznego w okolicy Wawelu.
Opis
Kościół św. Idziego w Krakowie to jednonawowa, orientowana budowla z cegły. W 2015 roku podczas prac archeologicznych odkryto relikty fundamentu zlokalizowanego centralnie w nawie filara, co potwierdziło tezę, iż pierwotnie gotycki kościół miał strukturę dwunawową, z jedynym, centralnym filarem podtrzymującym sklepienie.
Wnętrze świątyni zdobią stalle wykonane z różnobarwnych marmurów, a także wapienia pińczowskiego, piaskowca i alabastru. Te piękne elementy stanowią pozostałość po nagrobku św. Jacka, który pierwotnie znajdował się w kaplicy dominikanów, a jego realizację datuje się na XVI wiek, przypisywaną Janowi Michałowiczowi z Urzędowa. Na tęczy można zobaczyć późnogotycki krucyfiks, a na sklepieniu umieszczono herby Tęczyńskich z tego samego okresu.
Kościół przeszedł remont pod czujnym okiem o. Adama Studzińskiego w latach 80. XX wieku. Przy wyjściu z tej wspaniałej świątyni znajduje się brązowa tablica z 1987 roku, która upamiętnia przysięgę krakowskich harcerzy złożoną w roku pielgrzymki do ojczyzny Jana Pawła II.
W pobliżu, na placu przed kościołem, znajduje się Krzyż Katyński, który został odsłonięty w 1990 roku. Cała architektura oraz historyczne elementy tego miejsca, czynią je niezwykle wartościowym punktem historycznym i kulturowym w Krakowie.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r.
- a b Magdalena Goras, Monika Łyczak. Odkrycie reliktów środkowego filara gotyckiego kościoła św. Idziego w Krakowie. Sprawozdanie z interwencyjnego rozpoznania badawczego archeologicznego i architektonicznego z 2015 roku. „Średniowiecze Polskie i Powszechne”. 8 (12), s. 343–351, 2016 r.
- Mieczysław Czuma i Leszek Mazan: Austryjackie gadanie czyli encyklopedia galicyjska, Anabasis, Kraków, 2013 r., s. 238.
- M.Ż.K.(Marek Żukow-Karczewski), Całe miasto mówiło... O wyburzeniach, "Echo Krakowa", 18.07.1995 r.
- Marek Żukow-Karczewski, "Urdeutsche Stadt Krakau", "Czas Krakowski", 11-12.06.1994 r.
Pozostałe obiekty w kategorii "Kościoły":
Parafia św. Jana Kantego w Krakowie | Kościół św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Krakowie | Kościół św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny w Krakowie | Kościół św. Józefa w Krakowie (ul. Poselska) | Kościół św. Judy Tadeusza w Krakowie | Kościół św. Kazimierza Królewicza w Krakowie (ul. Grzegórzecka) | Kościół św. Kazimierza w Krakowie (ul. Podgórki Tynieckie) | Kościół św. Kingi w Krakowie | Kościół św. Maksymiliana Kolbego w Krakowie (ul. Dębskiego) | Parafia św. Marii Magdaleny w Krakowie (Swoszowice) | Kościół św. Grzegorza Wielkiego w Krakowie | Kościół św. Bernardyna w Krakowie | Kościół św. Agnieszki w Krakowie | Kościół Przenajświętszej Trójcy w Krakowie | Kościół Przemienienia Pańskiego w Krakowie (ul. Bogdanowskiego) | Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Krakowie (ul. Witosa) | Parafia św. Stanisława Kostki w Krakowie | Parafia św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Krakowie (Wzgórza Krzesławickie) | Parafia Matki Bożej Królowej Polski w Krakowie (Dębniki) | Parafia Matki Bożej Królowej Polski w Krakowie (Bieńczyce)Oceń: Kościół św. Idziego w Krakowie