Lasek Łęgowski to malownicza oaza przyrody, położona w Nowej Hucie, gdzie jego zalesione tereny podążają wzdłuż brzegu Wisły. Rozciąga się on pomiędzy ulicami Wiklinową a Niepokalanej Marii Panny, w rejonie dawnych zalewów rzeki, w pobliżu elektrociepłowni EDF Kraków. Ten nieduży, ale niezwykle urokliwy lasek stanowi jeden z dwóch obszarów leśnych w rejonie Nowej Huty, obok Lasku Mogilskiego.
Lasek Łęgowski jest przykładem ponadczasowego krajobrazu leśnego, ponieważ obejmuje fragmenty pierwotnych lasów łęgowych, charakteryzujących się typowymi dla tego typu ekosystemu drzewami. Jego powierzchnia wynosi około 24 hektarów, a okolice obfitują w bogaty zbiór roślinności i zwierząt.
Warto zwrócić uwagę, iż las jest oddzielony od rzeki wałem przeciwpowodziowym, co umożliwia zachowanie jego unikalnych walorów przyrodniczych. Wzdłuż wału biegnie utwardzona ścieżka rowerowa, co czyni to miejsce atrakcyjnym dla miłośników aktywnego spędzania czasu. Co więcej, las posiada także drogę dojazdową do wału oraz szereg ścieżek gruntowych, które zachęcają do spacerów wśród bujnej natury.
Flora
Na obszarze Lasku Łęgowskiego rośnie bogata flora charakterystyczna dla lasów łęgowych. W części południowo-wschodniej dominującym gatunkiem jest dąb szypułkowy, natomiast na zachodzie można spotkać jesion wyniosły. W centralnej części obok obu tych gatunków występuje również olsza czarna, zaś w północnej części lasku dominuje olsza szara.
Warto zaznaczyć, że jeden z dębów w tej okolicy został uhonorowany wpisem na listę pomników przyrody w 2010 roku, osiągając obwód w pierśnicy wynoszący 331 cm. W podszycie lasku spotykamy rośliny takie jak bez czarny oraz czeremcha zwyczajna, które stanowią ważny element tego ekosystemu.
Wiosną, gdy las budzi się do życia, w runie leśnym pojawiają się geofity. To rośliny, które kwitną oraz owocują przed wypuszczeniem liści przez drzewa. Do najczęściej występujących w tym czasie roślin należy zawilec gajowy oraz ziarnopłon wiosenny. W miarę postępu sezonu, w wielu miejscach można zaobserwować dominację pokrzywy zwyczajnej, jeżyny popielicy oraz niecierpka drobnokwiatowego.
Fauna
Fauna Lasku Łęgowskiego jest niezwykle zróżnicowana, bogata w wiele gatunków ptaków, wśród których przoduje dzięcioł średni. Ten ptak, znany ze swojego charakterystycznego stukanie w drewno, jest istotnym elementem lokalnego ekosystemu.
Oprócz ptaków, można tu zaobserwować także różne drobne ssaki, które zamieszkują te tereny. Warto zwrócić uwagę na nieliczne, ale obecne, stare drzewa z dziuplami, w których znajdują miejsce dla nietoperzy, które korzystają z takich schronień.
W rowie melioracyjnym, który niestety boryka się z problemem zanieczyszczenia, żyją także nieliczne płazy, w tym żaba trawna oraz ropucha szara. Te gatunki, mimo trudnych warunków, pokazują, że fauna Lasku Łęgowskiego ma swój unikalny charakter.
Zagrożenia i ochrona czynna walorów przyrodniczych
Łęgi jesionowo-olszowe to unikalne ekosystemy, które są ściśle powiązane z wodami płynącymi. W szczególności zależą od okresowych zalewów, które utrzymują odpowiedni poziom wód gruntowych, kształtując tym samym roślinność na danym obszarze. Niestety, opad wilgotności w tym ekosystemie łatwo prowadzi do jego przekształcenia w zbiorowiska grądowe, co stanowi poważny problem. Warto zaznaczyć, że Las Łęgowski jest odizolowany od Wisły wałem przeciwpowodziowym, co skutkuje brakiem zalewów – istotnym zagrożeniem dla siedliska.
Dodatkowo, inwestycje budowlane usytuowane w pobliżu mogą być czynnikiem osuszającym teren. Takie działania prowadzą do osłabienia drzewostanu oraz większej podatności na choroby. W związku z ochroną tej cennej przestrzeni przyrodniczej wdrażane są różnorodne inicjatywy mające na celu retencję wody. Zaleca się unikanie zabudowy w promieniu co najmniej dwóch wysokości drzew, a jeszcze bardziej ograniczenie bliskości systemów odwodnienia, takich jak drenaż i studnie chłonne.
Na terenie lasu, zwłaszcza w rejonach rowów melioracyjnych, powinny być wykorzystywane zastawki piętrzące wodę, w połączeniu z systemem biologicznego oczyszczania. Tego rodzaju działania nie tylko poprawią jakość wód, lecz także przyczynią się do większej bioróżnorodności, umożliwiając mieszkańcom ekosystemu, jak płazy, zagnieżdżenie się w tych obszarach.
Ochrona czynna siedliska ma również ogromne znaczenie, które powinno być poświęcone pozostawieniu starych, dziuplastych drzew pełniących funkcję schronienia dla ptaków, nietoperzy oraz owadów. W przypadku, gdy występuje brak odnowień naturalnych drzew, warto rozważyć nasadzenia gatunków adekwatnych do siedlisk łęgowych. Wykorzystanie sadzonek pozyskiwanych ze szkółek roślin jest kluczowe, aby przywrócić równowagę ekologiczną. Dodatkowo, na terenie lasku instalowane są budki lęgowe dla ptaków, co sprzyja ich ochronie i rozwojowi.
Plany
W najbliższej przyszłości planowane jest utworzenie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego pod nazwą „Park Starorzecza Wisły w Nowej Hucie”. Obszar ten przylega do Łąk Nowohuckich i będzie obejmować teren, na którym obecnie znajduje się Lasek Łęgowski. To informacja pochodząca z roku 2017.
Las Łęgowski został wskazany w dokumencie „Kierunki Rozwoju i Zarządzania Terenami Zieleni w Krakowie na lata 2019–2030”. Dokument ten, przyjęty w wyniku Zarządzenia Prezydenta Miasta Krakowa we wrześniu 2019 roku, uznaje Lasek Łęgowski za stanowisko z ekosystemem, który zasługuje na ochronę w formie użytku ekologicznego.
Pozostałe obiekty w kategorii "Rezerwaty przyrody i parki narodowe":
Rezerwat przyrody Skołczanka | Tunel nad Okapem Pierwszy | Rozlewisko potoku Rzewnego | Ogród Zoologiczny w Krakowie | Lasek Mogilski | Łupany Dół | Dolina Prądnika (użytek ekologiczny) | Filarki | Rezerwat przyrody Skałki Przegorzalskie | Rezerwat przyrody Bielańskie Skałki | Dąbrowa (użytek ekologiczny) | Skawiński obszar łąkowy | Schronisko w Winnicy Pierwsze | Rezerwat przyrody Panieńskie Skały | Bielańsko-Tyniecki Park Krajobrazowy | Łąki na Klinach | Źródło Świętojańskie | Zakrzówek (użytek ekologiczny) | Uroczysko Kowadza | Las WolskiOceń: Lasek Łęgowski