Ulica Gazowa w Krakowie

---

Historia

Historia zabudowy ulicy gazowej sięga końca XV wieku, kiedy to w sąsiedztwie zaczęła osiedlać się ludność żydowska. W miarę upływu czasu, w XIX wieku, większa część zamożniejszych mieszkańców zdecydowała się na przeprowadzkę do innych dzielnic Krakowa. W rezultacie okolice ul. Gazowej, podobnie jak znaczna część Kazimierza, stały się miejscem zamieszkania żydowskiej biedoty.

Ulica została wytyczona już w 1335 roku jako część planu lokacyjnego Kazimierza. Wówczas ciągnęła się od nieistniejącego obecnie Psiego Rynku aż do zburzonej w XVII wieku Bramy Bocheńskiej. Zmiany w przebiegu ulicy miały miejsce w 1807 roku, kiedy to zaczęła biec od skrzyżowania z ul. św. Wawrzyńca do ulicy Bocheńskiej. W tym czasie była znana pod nazwą w języku niemieckim jako Neue Gasse oraz Heumarkt Gasse, co odnosi się do ul. Siennej.

W 1844 roku, w wyniku rozwoju infrastruktury i budowy mostu Podgórskiego, ulicę przedłużono do ulicy Nadwiśle, współczesnej ul. Podgórskiej, a jej nowa nazwa brzmiała ul. Wiślana oraz Nadwiślańska. Przełomowym momentem w historii tej ulicy był rok 1869, kiedy to Rada Miasta Krakowa nadała jej obecną nazwę, upamiętniając wybudowaną w 1856 roku krakowską Gazownię Miejską.

Zabudowa

Aktualna zabudowa ulicy jest zróżnicowana i pełna historycznych odniesień. Po stronie nieparzystej znajdziemy kamienice czynszowe, które zostały wzniesione w przełomowych latach XIX i XX, a także w okresie lat 60. XX wieku. Z kolei strona parzysta charakteryzuje się budynkami zajezdni tramwajowej, obecnie Muzeum Inżynierii i Techniki, oraz Gazownią Miejską.

Do wyróżniających się obiektów należą:

• ul. Gazowa 1 (ul. św. Wawrzyńca 11) – kamienica, zaprojektowana przez Nachmana Kopalda w 1907 roku,
• ul. Gazowa 4 (ul. św. Wawrzyńca 12, 13–17) – budynek, który pełnił rolę zajezdni tramwajowej św. Wawrzyńca, zrealizowany przez Zygmunta Hendela, Karola Knausa oraz Tadeusza Stryjeńskiego w latach 1882–1913,
• ul. Gazowa (ul. św. Wawrzyńca 13) – historyczna kamienica, która datuje się na XIX wiek,
• ul. Gazowa 3 – kamienica, powstała około 1868 roku,
• ul. Gazowa 5 – kamienica, również z okresu około 1868 roku,
• ul. Gazowa 7 – kolejna kamienica z tego samego roku,
• ul. Gazowa 9 (ul. Bocheńska 8) – kamienica, XIX wiek,
• ul. Gazowa 11 (ul. Bocheńska 9) – kamienica zaprojektowana przez Beniamina Torbe w 1908 roku,
• ul. Gazowa 13 – kolejna kamienica autorstwa Beniamina Torbe, również z 1908 roku,
• ul. Gazowa 12-16 – zespół budynków należących do Gazowni Miejskiej,
• ul. Gazowa 12 – kamienica według projektu Karola Bandurskiego z lat 1907–1908,
• ul. Gazowa 14 – budynek gazowni miejskiej zaprojektowany przez Jana Drachnego w 1819 roku,
• ul. Gazowa 14 – kamienica z lat 1922–1924,
• ul. Gazowa 16 – magazyn z ok. 1900 roku,
• ul. Gazowa 21–23 (ul. Podgórska 16) – budynek dawnego browaru, następnie kino „Wisła”, zaprojektowane przez Leopolda Tlachnę w 1877 roku.

Informacje te zostały opracowane na podstawie danych zawartych w Gminnej ewidencji zabytków – Kraków.

---

Oceń: Ulica Gazowa w Krakowie

---