Wyciąże

---

Historia

Wyciąże to wieś z bogatą historią, której korzenie sięgają XII wieku. Informacje na jej temat pochodzą z dokumentacji kapitularnej, gdzie została wspomniana przez Burnę, żonę biskupa wrocławskiego, Ogiera. Choć pierwsze wzmianki o miejscowości datowane są na 1338 rok, na jej obszarze odkryto także ślady kultury prehistorycznej oraz pozostałości osadnictwa sięgające VII i XIII wieku.

Od samego początku swojego istnienia, aż do XVIII wieku, wieś stanowiła własność kapituły krakowskiej. W tym okresie Wyciąże liczyło około 400 mieszkańców, 70 domów, dwór, dwie karczmy oraz młyn. W późniejszych latach, miejscowość przeszła na własność skarbu państwa austriackiego, a następnie do rodziny Wodzickich, która zarządzała obszarem dworskim aż do 1945 roku. W XIX wieku powstał tu również dworek, należący początkowo do rodu Szumlańskich, a następnie do Wójcików. Warto zaznaczyć, że Wyciąże zostało włączone do Krakowa w 1973 roku.

Prowadzone badania archeologiczne przyczyniły się do odkrycia wielu cennych znalezisk. W okolicach Wyciąży w 1900 roku znaleziono miecz brązowy, datowany na lata 1300 – 1100 p.n.e. Był on importem, prawdopodobnie z Węgier, i mógł należeć do członka starszyzny rodowej. W wyniku wykopalisk, które miały miejsce w latach 1949 – 1957, odkryto także glinianą figurkę o wyraźnych cechach kobiecych, datowaną na około 2000 – 1600 p.n.e.

Kolejnym istotnym znaleziskiem były formy odlewnicze do brązowych przedmiotów, pochodzące z lat 1300 – 900 p.n.e. Natomiast pozostałości pieca do wytopu żelaza, datowane na około I wiek p.n.e., są uznawane za najstarszy tego typu obiekt w Małopolsce.

Warto również wspomnieć, że Wyciąże jest miejscem urodzin Franciszka Wójcika – posła na Sejm. Niestety, historia tej miejscowości zawiera także tragiczne wydarzenia. 21 sierpnia 2011 roku doszło tu do wypadku awionetki marki Cessna, w którym zginęły cztery osoby: 42-letni mężczyzna oraz troje dzieci w wieku 14 lat. Awionetka, pilotowana przez dyrektora aeroklubu, miała na pokładzie córki znajomych, którym chciał pokazać widoki Krakowa z powietrza.

Nazwa

Interesujące są różnorodne formy, które przyjmowała nazwa tej miejscowości: „Wilczanze” – 1338, „de Wilczanza” – 1410, „Vicząsze” – 1433, „Vilczyąze” – 1510. Historia etymologii nazwy Wyciąże skrywa w sobie fascynujące aspekty. Według badacza J. Łosia, który zajmował się tym zagadnieniem w okresie międzywojennym, dochodzi w tym przypadku do zjawiska fonetycznego określanego jako haplologia. Zjawisko to polega na zastąpieniu dwóch identycznych lub podobnych sylab jedną, co ułatwia wymowę. W konsekwencji, pierwotna nazwa wsi mogła brzmieć „wilcze ciąże,” jednak z uwagi na łatwość wypowiedzi zmieniła się w jedną, zbitą formę – „wilciąże.”

Właśnie w tej uproszczonej formie nazwę próbowały zapisywać w dokumentach łacińskich, co, jak pokazuje historia, nastręczało liczne trudności. Warto zauważyć, że nazwa ta z pewnością odzwierciedla zamierzchłe czasy, kiedy tereny nadwiślańskie były gęsto zalesione, a tereny równinne i bagniste stanowiły nie tylko miejsce życia, ale i schronienie dla wilków.

Co ciekawe, nazwa ta powinna być konsekwentnie odmienne w liczbie mnogiej, analogicznie do słowa „ciąże.” Można to zobrazować na przykładach: do (kogo?, czego?) tych Wyzić, w (kim?, czym?) tych Wyciążach.

Ochotnicza Straż Pożarna

Ochotnicza Straż Pożarna w Wyciążach została utworzona na skutek wprowadzenia w 1897 roku regulacji nakładającej obowiązek posiadania straży ogniowej w każdej miejscowości. Choć formalności zaczęły być realizowane w 1897 roku, to rzeczywiste powstanie jednostki miało miejsce w 1908 roku. W początkowym okresie do gaszenia pożarów wykorzystywano wodę ze studni, a dopiero później zainstalowano pompę strażacką, która znajdowała się na wozie konnym. Organizatorem i pierwszym dowódcą tej jednostki był Franciszek Bąk.

W czasie jego komendantury powstał drewniany barak, który pełnił funkcję strażnicy. W latach 60. XX wieku zrealizowano budowę nowej murowanej remizy, która stała się siedzibą OSP. W 2000 roku, władze Krakowa przekazały jednostce Żuka GLM, pochodzącego z miejskiej komendy Państwowej Straży Pożarnej. Pojazd ten służył przez 9 lat. Następnie, w 2005 roku, dzięki środkom z budżetu miasta Krakowa, rozpoczęto gruntowny remont oraz modernizację strażnicy.

W wyniku długotrwałych działań zarządu, jednostka wzbogaciła się o nowy, nowocześniejszy wóz bojowy. Zrealizowano zakup samochodu Mercedes 608D, który został przystosowany do działań ratowniczo-technicznych, a w jego wyposażeniu znalazły się m.in. motopompa Spec-Poż, nożyce pneumatyczne oraz rozbierak. Oprócz tego, strażacy z Wyciąż posiadają także Motopompę PO-5 oraz inne sprzęty ratunkowe, takie jak pompę szlamową marki Honda, pływającą pompę Niagara, pilarkę do drewna Stihl oraz agregat prądotwórczy.

Jednostka z Wyciąż aktywnie uczestniczy w lokalnych uroczystościach kościelnych. Pełnią oni ciągłą wartę przy Grobie Pańskim, biorą udział w procesji rezurekcyjnej w rusieckim kościele oraz opiekują się figurką Najświętszej Maryi Panny. Dodatkowo, Wyciąscy Rycerze św. Floriana, pełnią zadania porządkowe podczas różnych wydarzeń masowych, w tym Cracovia Maraton.

Zabytkowy dom

Dom usytuowany przy ulicy Jeziorko 2, niegdyś znanej jako ul. Wyciąska, powstał w 1914 roku. Inwestycję tę zrealizował ówczesny właściciel, Wodzicki, który, pragnąc uniknąć austriackiego poboru wojskowego, zdecydował się postawić nową budowlę w kluczowym miejscu, łączącym różne drogi. Budynek pierwotnie spełniał funkcje publiczne, w tym mieścił posterunek policji oraz pocztę. Wcześniej na tym terenie stała karczma, która z biegiem lat została zapewne rozebrana. W ogrodzie tej nieruchomości można jeszcze dostrzec pozostałości fundamentów karczmy, ukryte pod warstwą gleby.

Posterunek policji był obecny w tym miejscu aż do momentu wybuchu II wojny światowej, a ostatnim komendantem jednostki był Józef Rygiel. W okresie przedwojennym, w tym samym czasie powstał przed domem drewniany krzyż z żeliwnym wizerunkiem Chrystusa. Mieszkańcy wsi, być może rodzice młodego człowieka z Wyciąż, który postanowił wstąpić do seminarium, ufundowali ten symbol w podziękowaniu za powołanie kapłańskie.

Jednak krzyż nie przetrwał próby czasu; zniszczony został zastąpiony nowym, który również nie zachował się po latach. Obecnie na tym miejscu znajduje się stalowy krzyż, chociaż wizerunek Chrystusa z oryginalnego krzyża pozostał niezmienny.

---

Oceń: Wyciąże

---