Swoszowice, znane również jako Osiedle Uzdrowisko Swoszowice, to ciekawe miejsce w granicach Krakowa, które pełni rolę jednostki pomocniczej o niższym szczeblu w obrębie Dzielnicy X Swoszowice. Fascynujące jest to, że obecnie jest to jedyne osiedle w Krakowie, które posiada formalny status prawny, mimo że nie prowadzi to do żadnych rzeczywistych skutków prawnych oraz w zasadzie nie jest dostrzegane przez mieszkańców jako osobna jednostka.
W Swoszowicach mieści się jedno z najstarszych polskich uzdrowisk, co dodaje temu miejscu wyjątkowego charakteru. Historyczne uzdrowiska, znane z ich leczniczych właściwości, przyciągają nie tylko mieszkańców, ale również turystów z różnych zakątków Polski i świata, szukających zdrowotnych korzyści i relaksu.
Etymologia nazwy
Nazwa tej miejscowości ma swoje korzenie w nazwisku jej pierwszego osadnika, znanego jako Swosz, który był rycerzem. Jego nazwisko zmieniło się do formy de Swoszowic, co wskazuje na rodowód szlachecki tej osady.
Historia Swoszowic
Pierwsze informacje o miejscowości Swoszowice znajdujemy w Kodeksie Tynieckim z dnia 12 marca 1362 roku. To właśnie wtedy po raz pierwszy zarejestrowano Wojciecha de Swoszow, który był pierwszym właścicielem tych terenów, pochodzącym z rycerskiego stanu. W kolejnych latach, w 1422 roku, w tym regionie odkryto bogate złoża siarki, co doprowadziło do powstania pierwszych kopalni. Obecnie wydobycie siarki w Swoszowicach koncentruje się na jej wykorzystaniu w celach leczniczych. Ślady po działalności górniczej można dostrzec w postaci hałd oraz nazw ulic takich jak Borowinowa, Szybisko czy Siarczanogórska.
Okres największego rozwoju Swoszowic przypadł na lata 1800–1831, kiedy to dr Feliks Radwański, nabywszy grunt, zbudował Zakład Kąpielowy, który funkcjonuje do chwili obecnej. Uzdrowisko zostało uroczyście otwarte w 1811 roku i przez pewien czas cieszyło się dużym zainteresowaniem. Choć w czasie powstania listopadowego jego popularność nieco spadła, to jednak w 1859 roku pod przewodnictwem dra Józefa Dietla Swoszowice odzyskały swój dawny urok, szczególnie po otwarciu linii kolejowej w 1875 roku.
W XIX wieku Swoszowice przyciągały także licznych Żydów, co zaowocowało powstaniem synagog oraz społeczności żydowskiej. U schyłku tego stulecia zbudowano Fort Swoszowice, który dzisiaj służy jako ośrodek szkoleniowy.
W trakcie niemieckiej okupacji rodzina Trammerów, żyjąca w Swoszowicach, niosła pomoc Oldze Mandel i Marii Feldhorn. W 1991 roku Instytut Jad Waszem przyznał Frydzie Trammer i Auguście Szmelowskiej tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Z kolei do 1954 roku funkcjonowała zbiorowa gmina Swoszowice.
W 1979 roku z inicjatywy ks. Stanisława Żaka powstał Dom Księży Chorych im. św. Franciszka z Asyżu. Trzy lata później, w 1982 roku, ks. kard. Franciszek Macharski ustanowił w Swoszowicach parafię pw. Opatrzności Bożej, wydzielając ją z parafii pw. Przemienienia Pańskiego w Krakowie-Wróblowicach.
26 września 2006 roku Swoszowice stały się pierwszą oraz dotychczas jedyną w Krakowie jednostką pomocniczą niższego rzędu działającą w ramach dzielnicy. Ta jednostka, w obrębie Dzielnicy X Swoszowice, nosi nazwę Osiedle Uzdrowisko Swoszowice.
Uzdrowisko w Swoszowicach
Uzdrowisko w Swoszowicach to miejsce o szerokim zakresie zastosowań zdrowotnych, które obecnie jest zarządzane przez spółkę. Na jego terenie można znaleźć dwa źródła wody leczniczej: Zdrój Główny oraz Napoleon. Te źródła dostarczają unikalnych wód mineralnych, które są bogate w siarczany, wodór, węgiel, wapń oraz magnez. Wysoka zawartość siarki w tych wodach plasuje Swoszowice na 5. miejscu na świecie, a 4. w Europie.
W uzdrowisku prowadzi się także terapię schorzeń reumatycznych, wykorzystując podczas tego procesu kąpiele w wodach siarczanych oraz borowinach. Zmiany w zarządzaniu uzdrowiskiem miały miejsce w 2010 roku, kiedy to nastąpiła prywatyzacja. Wówczas większość udziałów Uzdrowiska nabyła firma STP Investment SA z siedzibą w Bochni, a w 2014 roku stała się ona jedynym właścicielem Uzdrowiska Kraków Swoszowice, wykupując pozostałe udziały od Skarbu Państwa.
Powierzchnia Swoszowic wynosi około 400 hektarów, a obszar ten zamieszkuje około 3000 osób. Warto dodać, że Swoszowice oferują nie tylko możliwości zdrowotne, ale także rekreacyjne. Można tam znaleźć stadninę koni, sekcję kolarską, korty tenisowe oraz klub piłkarski Krakus Swoszowice. Dodatkowo znajduje się tu park uzdrowiskowy, zajmujący powierzchnię 7 hektarów, który stanowi idealne miejsce do wypoczynku i relaksu.
Przypisy
- TBCT. PROJECT TBCT., Dom Księży Chorych to szczególne miejsce, w którym cierpienie jest łączone z Chrystusem dla dobra całego Kościoła. Msza św. w 40-lecie powstania Domu Księży Chorych w Krakowie-Swoszowicach [online], Archidiecezja Krakowska [dostęp 24.10.2022 r.]
- Parafia - Parafia Opatrzności Bożej w Krakowie-Swoszowicach [online], opatrznosc.net [dostęp 24.10.2022 r.]
- Historia pomocy - Rodzina Trammerów | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 26.11.2021 r.]
- Magdalena Okoniewska: STP Investment jedynym właścicielem Uzdrowiska Kraków Swoszowice. zdrowie.abc.com.pl, 04.03.2014 r. [dostęp 26.02.2015 r.]
- Magdalena Kursa: Inwestor ma pomysły na Swoszowice. Są protesty. krakow.gazeta.pl, 28.01.2013 r. [dostęp 26.02.2015 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Osiedla":
Ugorek | Wróblowice (Kraków) | Żabiniec (Kraków) | Osiedle Lesisko | Wieczysta | Osiedle Wyciąże | Wola Duchacka Wschód | Wola Duchacka Zachód | Wyciąże | Osiedle Kolejowe (Kraków) | Salwator (Kraków) | Prądnik Czerwony | Prądnik Biały Wschód | Osiedle Zielona Galicja | Osiedle Urocze (Kraków) | Osiedle Teatralne | Osiedle Spółdzielcze | Osiedle Słoneczne (Kraków) | Osiedle Ruczaj-Zaborze | Osiedle Przy ArceOceń: Swoszowice