Filip Romanowski

---

Rodzina

Filip Romanowski przyszedł na świat jako pierwszy z dzieci Józefa oraz Katarzyny, pochodzących z rodziny Gozdawa Wachanowskich. Jego ojczysta rodzina, pieczętująca się herbem Bożawola, zaliczała się do dawnych rodów szlacheckich, które miały swoje korzenie w Rusi Czerwonej. W przeszłości, wielu członków tej rodziny pełniło znaczące funkcje publiczne, osiągając wysokie stanowiska, takie jak starostowie, podkomorzowie czy chorąży. Warto zaznaczyć, że Filip był dalekim krewnym Andrzeja Lipskiego (1572–1631), który był biskupem krakowskim oraz kanclerzem wielkim koronny. Co więcej, ciotecznym dziadkiem Elżbiety ze Światopełk-Zawadzkich Romanowskiej, praprababki Filipa, była postać istotna w historii rodziny.

Jako najstarszy syn, Filip miał siostrę – Józefę Sławęcką-Kenigową, która była matką Józefa Keniga (1821–1900). Z kolei wśród jego młodszych braci, Marcin pełnił rolę ziemianina, a Teodor Wincenty Ferrariusz (1800–1852) był sędzią Sądu Kryminalnego w Warszawie. Emilia Salomea, najmłodsza z rodzeństwa, została żoną zubożałego arystokraty francuskiego, Adolfa hr. de Rochetin, który był bratem Eugenii hr. de Bocquel oraz synem hr. Mikołaja, właściciela dóbr Kamionek. Mikołaj był również pułkownikiem francuskim i bliskim przyjacielem króla Ludwika XVIII.

Młodość

Filip Romanowski został ochrzczony w kościele Mariackim w Krakowie, gdzie nadano mu imiona Filip Nereusz Tadeusz. Jego dzieciństwo oraz czas młodzieńczy były głównie związane z Krakowem, gdzie jego ojciec pracował jako urzędnik, a także z Chrapkowem koło Pińczowa, w majątku rodziców.

W Krakowie rozpoczął swoje pierwsze nauki, a po tragicznej stracie rodziców oraz zmaganiach z poważnymi problemami finansowymi, zdecydował się na karierę malarską. Podjął decyzję o wyjeździe do Wiednia, a 16 marca 1815 roku został zapisany do Akademii Sztuk Pięknych. Mieszkał u znanego malarza przełomu wieków – Jana Chrzciciela Lampiego, który był także jednym z czołowych wykładowców na wspomnianej uczelni.

W 1818 roku Romanowski opuścił Wiedeń i osiedlił się w Warszawie, gdzie planował poświęcić się pracy nauczyciela, kształcąc kolejne pokolenia artystów.

Początki w Warszawie

W 1822 roku Filip Romanowski rozpoczął swoją karierę zawodową, zdobywając pierwszą stałą posadę w charakterze wykładowcy w zakresie rysunku, kaligrafii i malarstwa. Pracował w Szkole Wydziałowej Warszawskiej, która mieściła się przy kościele ewangelickim.

Wkrótce po tym, w 1823 roku, jego umiejętności zostały docenione, co zaowocowało zatrudnieniem w Gabinecie Rycin Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie miał okazję pracować jako pomocnik Seweryna Oleszczyńskiego.

Następnie, w wieku zaledwie dwudziestu trzech lat, Romanowski podjął decyzję o przeniesieniu się do Liceum Warszawskiego na własną prośbę, gdzie pełnił funkcję zastępcy Zygmunta Vogla, nauczając uczniów w klasach 4, 5 oraz 6.

Jednak po pewnym czasie, najpewniej z przyczyn osobistych lub zawodowych, Filip znalazł się w sytuacji bez pracy. W takiej chwili powrócił do nauczania jako nauczyciel prywatny oraz malarz, podejmując się malowania obrazów, a często także ich kopiowania na zamówienie. Dodatkowo, po wybuchu powstania listopadowego, zaczął udzielać lekcji elitom towarzyskim w Petersburgu, co świadczy o jego umiejętnościach oraz renomie w kręgach artystycznych.

Artysta i nauczyciel

W 1838 roku Filip Romanowski wyjechał do zachodniej Europy, odwiedzając między innymi Paryż, gdzie miał zamiar opracować teorię proporcji ludzkiej sylwetki. Jego podróż trwała do 1839 roku, kiedy to powrócił do Królestwa Polskiego.

W 1843 roku artysta objął stanowisko w II Gimnazjum Realnym w Warszawie, gdzie swoją pasją dzielił się z uczniami. W 1846 roku Romanowski zadebiutował publikacją swojego dzieła, zatytułowanego „Teoria pierwiastkowych zasad nauki rysunku uważana z punktu widzenia artystycznego”. Choć zamysł autorstwa zakładał wydanie kolejnych tomów, to niestety pozostałe nie ujrzały światła dziennego.

W 1847 roku opublikowano jego dzieło w wersji francuskiej, co przyczyniło się do popularyzacji jego myśli artystycznej za granicą. Rok później artysta został zatrudniony w Instytucie Szlacheckim, gdzie pracował aż do swojej śmierci. To w tym okresie powstała większość jego wartościowych dzieł, które do dziś budzą uznanie w gronie znawców sztuki.

Żona i dzieci

Filip Romanowski zawarł związek małżeński 20 maja 1837 roku w stolicy Polski, Warszawie, z Julianną Emilią Juven, ewangeliczką. Był to ślub, który można określić jako mezalians, ponieważ panna Juven wywodziła się z rodziny mieszczańskiej.

Pomimo początkowych wątpliwości, Julianna otrzymała tytuł szlachecki w wyniku działań swojego męża, który w 1850 roku wystarał się o legitymację szlachecką dla swojej rodziny. Wspólnie mieli dwoje dzieci – syna Gustawa Henryka oraz córkę Natalię.

Śmierć

Filip Romanowski, uznany artysta malarski, odszedł z tego świata 18 grudnia 1853 roku w Warszawie. Zmarł w swoim mieszkaniu, które znajdowało się przy ulicy Rymarskiej, w kamienicy należącej do jego żony. Po jego śmierci, artysta został pochowany na cmentarzu Powązkowskim, w kwaterze 25, rząd 6, w grobie oznaczonym numerem 4, który do dzisiaj jest mocno zniszczony.

Na jego grobie umieszczono inskrypcję, która brzmi:
D. O. M. /FILIPOWI/ ROMANOWSKIEMU/
UR D. 22 MAJA 1794 R. W DNIU/
18 GRUDNIA 1853 A W 60 ROKU/
ŻYCIA SWEGO ZMARŁEMU/ ARTYŚCIE SZTUKI MALARSKIEJ/
I NAUCZYCIELOWI W INSTYTUCIE/ SZLACHECKIM/
W DOWÓD SZACUNKU I /PRZYWIĄZANIA POZOSTAŁA ŻONA/
SYN I CÓRKA POMNIK TEN/ WZNOSZĄ.

Dzieła

Do dziś przetrwało jedynie niewielkie grono dzieł autorstwa tego artysty, który za życia zdobył uznanie i szacunek wśród warszawskich malarzy. Jego znakomity warsztat i talent były szeroko doceniane. Jednakże, jak wskazywał m.in. J. Kenig, niewiele z jego oryginalnych prac ujrzało światło dzienne, bowiem artysta najczęściej prezentował jedynie swoje kopie wcześniej wykonanych dzieł. Jako utalentowany kopista zyskał pewną renomę, jednak jako malarz indywidualny pozostał mało rozpoznawalny, co przyczyniło się do jego szybkiego zapomnienia w kręgu polskich artystów XIX wieku.

Wśród najważniejszych jego prac można wymienić:

• „Święta Maria Magdalena” (kopia z obrazu K. Wojniakowskiego),
• „Narodzenie Wenery”,
• „Zdobycie okopów pod Somosierrą” (kopia z obrazu H. Verneta),
• „Święty Stanisław biskup”,
• „Męczeństwo św. Feliksa”,
• „Mikołaj I” (to największy dzieło Romanowskiego, długo eksponowane w sali rady miejskiej warszawskiego ratusza),
• „Widok Krakowskiego Przedmieścia” (własność Muzeum Narodowego w Warszawie),
• liczne portrety, w tym gen. J. Chłopickiego, K. Karskiego, Michała Zembrzuskiego oraz I. Czempińskiego.

---

Oceń: Filip Romanowski

---