Józef Kenig

---

Życiorys

Rodzice i rodzeństwo

Józef Kenig przyszedł na świat w Wolnym Mieście Krakowie jako najstarszy syn Teofila, który urodził się około 1786 roku oraz Józefy z Romanowskich, z datusa około 1793 roku. Jego ojciec, Niemiec z Królestwa Hanoweru, pełnił funkcję inspektora skarbu w województwie płockim. Istnieją przypuszczenia, że jego rodzina miała pochodzenie szlacheckie, co potwierdzają tytularne oznaczenia w aktach stanu cywilnego. Matka Józefa pochodziła z rodziny herbu Bożawola, a jej przodkowie byli spokrewnieni z rodami Tarnowskich i Ossolińskich. Józefa nazywano przedmiotem dumy, jako że jego dziadek był właścicielem majątku Chrapków pod Pińczowem. Filip Romanowski, jego brat, stał się znanym warszawskim malarzem w pierwszej połowie XIX wieku. Kenig dorastał w rodzinie, w której później przyszło na świat jeszcze czworo dzieci, w tym Jan Ignacy Florian, który został dyrektorem kolei mikołajewskiej, a także Teofila, Franciszka i Antoni, który zmarł w niemowlęctwie.

Nauka

W 1830 roku, w lecie, rodzice postanowili wysłać Józefa do Krakowa, gdzie zamieszkał z ciotką Emilią z Romanowskich oraz jej mężem, Adolfa hr. de Rochetin, zubożałym arystokratą emigrantem. Emilia oraz Adolf zostali rodzicami chrzestnymi Józefa. W 1831 roku młody Kenig rozpoczął edukację w Liceum św. Anny, które ukończył w 1834 roku z bardzo dobrymi wynikami. Wkrótce przyłączył się do niego brat Jan, uczęszczający również do tej szkoły. Po uzyskaniu matury, Józef został przyjęty na Uniwersytet Jagielloński, by zgłębiać filologię, gdzie nauczał profesor Michał Wiszniewski. Wówczas nawiązał przyjaźń z Gustawem Ehrenbergiem.

Po przerwaniu studiów z powodów finansowych, które były wynikiem śmierci ojca w 1831, młody Kenig przeniósł się do Chrapkowa, gdzie mieszkał u wuja Marcina Romanowskiego. Po upływie roku rozpoczął naukę w gimnazjum w Kielcach, które ukończył z II nagrodą. Następnie osiedlił się w Warszawie, gdzie rozpoczął pracę jako aplikant w sądzie pokoju, mimo że pierwotnie planował studiować medycynę, co uniemożliwiły mu problemy zdrowotne. Równocześnie udzielał prywatnych lekcji, nawiązując kontakty z członkami „Cyganerii Warszawskiej”, między innymi z Cyprianem Kamilem Norwidem. W 1841 roku opublikował swoje pierwsze prace literackie w „Nadwiślaninie”, a także pierwszy artykuł w Gazecie Warszawskiej.

Kariera dziennikarska

Od 1843 roku Józef Kenig stał się regularnym współpracownikiem „Gazety Warszawskiej”. W 1851 roku zajął stanowisko współredaktora, a po śmierci Antoniego Lesznowskiego w 1859, objął po nim funkcję redaktora naczelnego, którą pełnił do 1889 roku. W tym czasie „Gazeta Warszawska” zdobyła na znaczeniu, stając się jednym z kluczowych pism w Królestwie Polskim oraz wpływając na opinię publiczną. Publikacje ukierunkowane były na zamożniejszych czytelników, zwłaszcza z dawnych szeregów „Białych” z powstania styczniowego, w tym przedstawicieli ziemiaństwa, arystokracji oraz wyższej inteligencji. W 1889 roku Kenig wszedł w spór z Stanisławem Lesznowskim, co doprowadziło do jego odejścia z redakcji i przejścia do „Słowa”. Przemiennie pisał artykuły dla innych pism, takich jak „Tygodnik Ilustrowany”, „Kurier Warszawski” i „Niwa”.

Aktywny obywatel Warszawy

Józef Kenig aktywnie uczestniczył w politycznym i kulturalnym życiu Warszawy w drugiej połowie XIX wieku. W lutym 1861 roku został członkiem Delegacji Miejskiej. Po powstaniu styczniowym zasiadał w komisji budżetowej Miasta Warszawy oraz kilku innych komisjach, skupiających się na reformie teatrów miejskich. Cieszył się zaufaniem ówczesnego prezydenta Warszawy, Sokrata Starynkiewicza, a pod koniec życia pełnił również funkcję prezesa Komitetu Właścicieli Listów Zastawnych Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, w którym zasiadali uznani w społeczeństwie ludzie.

Broszura z 1896

W 1896 roku, w Warszawie, Kenig wydał broszurę zatytułowaną „Sprawa chińsko-japońska i dwa odczyty”, będącą jego jedyną pracą samodzielnie wydaną. W broszurze tej przedstawił trzy kluczowe tezy: przewidywanie zalewu Europy i Ameryki przez rasę żółtą, zarysowującą dominację Dalekiego Wschodu, analizę źródeł nowoczesnych prądów literackich w Europie Zachodniej oraz obronę XIX wieku przed negatywnymi oskarżeniami, zwłaszcza ze strony dekadentów. Kenig nazwał swój wiek „stuleciem zadośćuczynienia”, a jego rozmowa dotycząca wspomnień z XIX stulecia spotkała się z szerokim uznaniem.

Żona i dzieci

W 1868 roku Józef Kenig ożenił się w warszawskim kościele św. Antoniego z Salomeą Palińską, uznaną aktorką dramatyczną Warszawskich Teatrów Rządowych. Małżeństwo doczekało się trojga dzieci: Józefy Salomei, Stanisława Jana oraz Marii Julii. Syn Stanisław Jan (zmarł w 1926 roku) był fabrykantem i współwłaścicielem fabryki chemicznej w Strudze. Starsza córka Józefa Salomea, będąca chrzestną Juliusz Kossaka, aktywnie uczestniczyła w organizacji Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia”, podczas gdy Maria Julia, choć obiecująca malarka, zmarła tragicznie przedwcześnie, jeszcze za życia ojca.

Śmierć

Józef Kenig zmarł nocy 13 marca 1900 roku w swym warszawskim mieszkaniu przy ulicy Hortensji 7 (obecnie Górskiego). Jego pogrzeb miał miejsce 15 marca 1900 roku, a kondukt wiódł ks. rektor Zygmunt Chełmicki, przyjaciel zmarłego. Trumnę przewieziono z dolnego kościoła św. Krzyża na cmentarz Powązkowski, gdzie spoczywała jego żona i córka. Tam także znalazł wieczny spoczynek w kwaterze 3-2-17. Msza pogrzebowa odbyła się następnego dnia pod przewodnictwem sufragana warszawskiego, ks. biskupa Kazimierza Ruszkiewicza. Grób Keniga pozostaje w nieprzerwanej opiece rodziny do dnia dzisiejszego.

W kilka lat po jego śmierci, w kościele pokarmelickim w Warszawie wmurowano tablicę dedykowaną jego pamięci, sfinansowaną przez jego przyjaciół i kolegów.

Potomkowie

Wnukiem Józefa Keniga był Marian Mieczysław Kenig (1895–1959), który pełnił szeregową funkcję w Wojsku Polskim oraz był działaczem PPS, dowodząc Robotniczą Brygadą Obrony Warszawy w 1939 roku. W chwili obecnej jedynie dwoje potomków Józefa Keniga nosi to nazwisko: Tadeusz (prawnuk) i Małgorzata (praprawnuczka z mężem Getką). W Polsce oraz Niemczech żyje szereg innych potomków, którzy uznają Józefa Keniga za przodka po kądzieli.

---

Oceń: Józef Kenig

---