Zofia Jachimecka

Kultura i sztuka

Zofia Jachimecka, z d. Godzicka (29 marca 1886 – 24 sierpnia 1973) to postać, która odegrała znaczącą rolę w polskiej kulturze jako utalentowana tłumaczka. Jej życiowe osiągnięcia obejmują przekłady dzieł takich autorów jak Carl Goldoni, Luigi Pirandello, a także klasyczna literatura dziecięca przedstawiona w postaci Pinokia autorstwa Carla Collodiego.

W 1901 roku Zofia spotkała Zdzisława Jachimeckiego, z którym wkrótce związała się emocjonalnie. Ich potajemne zaręczyny w 1902 i ślub, odbyty 7 września 1908 roku w Krakowie, stanowiły początek wspólnego życia, pełnego artystycznych inspiracji, gdzie Zofia również kształciła się na Uniwersytecie Jagiellońskim, uczestnicząc w wykładach z zakresu historii sztuki.

Wraz z mężem tworzyli popularny salon artystyczny w ich krakowskim mieszkaniu przy ul. Grodzkiej, gdzie spotykali się znani artyści, w tym Leon Chwistek, Józef Czajkowski czy Xawery Dunikowski. Zofia była również modelką, pozując dla wielu uznanych malarzy, takich jak Wojciech Kossak, Konstanty Laszczka, Józef Mehoffer, Józef Pankiewicz, Ludwik Puget, Józef Szperber, Antoni Waśkowski oraz Stanisław Ignacy Witkiewicz.

W okresie międzywojennym Jachimecka przetłumaczyła wiele dzieł, które zyskały uznanie na krakowskiej scenie teatralnej. Jej praca w dziedzinie tłumaczeń trwała nieprzerwanie, aż do czasów po II wojnie światowej. W 1960 roku została uhonorowana Nagrodą Polskiego PEN Clubu za swoje wybitne przekłady z języka francuskiego i włoskiego.

W 2023 roku, w hołdzie za swoją twórczość, Zofia Jachimecka otrzymała Nagrodę Literacką im. Leopolda Staffa w kategorii „In memoriam”. Obecnie spoczywa na cmentarzu Rakowickim, co stanowi symbol jej trwałej obecności w polskiej kulturze.

Twórczość

Tłumaczenia książkowe

W dorobku Zofii Jachimeckiej znalazły się liczne przekłady, które wzbogaciły polską literaturę. Wśród nich znajdują się tak ważne tytuły jak:

  • Réné Gaëll Księża na polach walk Francji (1920),
  • Théophile Gautier Awatar (1921),
  • Prosper Mérimée Lokis i Wenus z Ille oraz Eugène-Melchior de Vogüé Płaszcz Józefa Olenina (1923) – wydanie zbiorcze,
  • Carlo Goldoni Kawiarenka wenecka oraz Mirandolina (1951) – wydanie zbiorcze w serii Biblioteka Narodowa,
  • Carlo Goldoni Sprytna wdówka oraz Zakochani (1951) – wydanie zbiorcze w serii Biblioteka Narodowa,
  • Carlo Collodi Pinokio. Przygody drewnianego pajaca (1954),
  • Carlo Goldoni Sługa dwóch panów zawarty w Komedie (1957),
  • Luigi Pirandello Ależ to nie na serio, Patent, Sześć postaci dramatu w poszukiwaniu autora (pierwotnie znane jako Sześć postaci scenicznych w poszukiwaniu autora), ujęte w Dramaty (1960) oraz Sześć postaci dramatu w poszukiwaniu autora w Wybór dramatów (1978) – w serii Biblioteka Narodowa,
  • Carlo Goldoni Uczciwa dziewczyna oraz Teodor Zrzęda czyli Uprzykrzony Staruch (1971) – wydanie zbiorcze w serii Biblioteka Narodowa,
  • Luigi Pirandello Koń na księżycu i inne opowiadania (1972).

Pozostałe

Oprócz wyżej wymienionych przekładów, Zofia Jachimecka zasłynęła również z przetłumaczenia wielu innych wartościowych tekstów. Można wymienić:

  • Giuseppe Achille Miłość będzie naszym wynalazkiem,
  • Aldo De Benedetti Biała dama, Cena pocałunku, Ostatnie pięć minut,
  • Tristan Bernard Więzienie,
  • Roberto Bracco Niewierna, Pojedynek miłosny,
  • Gaston Arman de Caillavet Zielony frak,
  • Guido Cantini Bziczek,
  • Giovanni Capodivaca Zazdrość,
  • Luigi Chiarelli Chimery, Maria, Ognie sztuczne, Śmierć kochanków, Twarz i maska,
  • Alberto Colantuoni Być czy nie być zdradzonym,
  • Francis de Croisset Serce nie sługa,
  • Jacques Deval Słaba kobieta,
  • Gabor Dregely Panna Lili i jej dwaj mężowie,
  • Ugo Falena Zemsta Demostenesa,
  • Jose Felin y Codina W ogniach Murcyi,
  • Georges Feydeau Daj mu na przeczyszczenie,
  • Giovacchino Forzano Dar poranku, Donna Oretta, Gutlibi champion świata,
  • Arnaldo Fraccaroli Liść figowy, Wiedza radosna, Złotowłosy grzech,
  • Pierre de Frondaire Dom osaczony, Syn pustyni,
  • Federico García Lorca Yerma,
  • Gherardo Gherardi Muszę wyjechać,
  • Carlo Goldoni Bliźniaki z Wenecji, Mądra żona (wariant tytułu Żona poczciwa), Osobliwe zdarzenie,
  • Kurt Götz Bajka, Morderca,
  • Carlo Gozzi Ptaszek zielonopióry,
  • Henry Kistemaeckers Przeszła bez śladu,
  • Leo Lenz Pościg za narzeczonym, Trio, W nocy ze środy na czwartek,
  • Sabatino Lopez Pani Bianka, Trzy generacje-trzy style,
  • Gregorio Martínez Sierra Niezwykła transakcja,
  • Claude Roger-Marx Jak dwie krople wody,
  • Charles Méré Zdobywcy,
  • Yves Mirande Maleństwo,
  • Dario Niccodemi Bogini niepokoju, Cień, Gałganek, Nauczycielka, Nieprzyjaciółka, Świt, dzień i noc,
  • Luigi Pirandello Czapka błazeńska, Jaką mnie pragniesz, Liolà, Łazarz, Mężczyzna, zwierzę i cnota, Rozkosz uczciwości,
  • Georges de Porto-Riche Zakochana,
  • Mario Praga Dziewice,
  • Raoul Praxy Jej chłopczyk,
  • Étienne Rey Marionetki,
  • Pier Maria Rosso di San Secondo Marionetki,
  • Alfred Savoir Ósma żona sinobrodego.

Przypisy

  1. Nagroda Literacka im. Leopolda Staffa | Laureaci 2023 [online] [dostęp 27.11.2023 r.]
  2. Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 17.06.2020 r.]
  3. M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 607 „za zasługi dla polskiej sceny”.

Oceń: Zofia Jachimecka

★★★★★
Średnia ocena:4.87 Liczba ocen:8