Jerzy Stefan Langrod

---

Życiorys

Przed II wojną światową

Urodziny Jerzego Stefana Langroda miały miejsce w rodzinie żydowskiej, był on młodszym synem Bernarda Langroda, znanego adwokata oraz doktora prawa, oraz Michaliny Rucker. Edukację rozpoczął w III Państwowym Gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego, gdzie w 1921 roku zdał maturę.

Langrod był aktywnym członkiem społeczeństwa, w 1918 roku związał się z ruchem skautowym, a następnie brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej oraz III powstaniu śląskim. Przez lata 1921–1925 studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie zdobył tytuł magistra, a w 1926 roku uzyskał doktorat, obroniwszy dysertację zatytułowaną „Zarys sądownictwa administracyjnego ze szczególnym uwzględnieniem sądownictwa administracyjnego w Polsce”.

Oprócz prawa, w latach 1924–1929 studiował filozofię, osiągając znakomite wyniki. W 1927 roku uzyskał habilitację w zakresie nauki administracji i prawa administracyjnego w Wolnej Wszechnicy Polskiej, gdzie zasiadł jako docent. Jego akces do Uniwersytetu Jagiellońskiego na stanowisku docenta prywatnego miał miejsce w 1931 roku, kiedy to również habilitował się tam, przedstawiając rozprawę „Res iudicata w prawie administracyjnym”. 15 grudnia 1936 roku honorowany został tytułem akademickim profesora. Przed rozpoczęciem drugiej wojny światowej sprawował funkcję Kierownika Katedry Prawa Administracyjnego oraz Nauki Administracji UJ.

W latach 1925–1931 Langrod odbył praktykę w Sądzie Okręgowym w Krakowie oraz aplikację adwokacką w kancelarii swojego ojca, a także został wpisany na listę adwokatów. W swojej karierze pełnił funkcję radnego Rady Miejskiej Krakowa. Był czynnie zaangażowany w prace krajowych i międzynarodowych organizacji naukowych, jako ekspert powoływany był do komisji rządowych z różnorodnymi zadaniami, między innymi w zakresie utworzenia sądów ubezpieczeń społecznych.

Pod koniec lat 30. Langrod aktywnie wspierał polski ruch demokratyczny jako członek Klubu Demokratycznego oraz sekretarz Rady Naczelnej Stronnictwa Demokratycznego.

II wojna światowa

W obliczu II wojny światowej, w sierpniu 1939 roku został zmobilizowany i z inicjatywy swojej walczył jako porucznik w obronie Polski. Po internowaniu w Rumunii dotarł do Francji, gdzie przyłączył się do Armii Polskiej. Jako dowódca kompanii w 2 Pułku Grenadierów Wielkopolskich, uczestniczył w walkach w Lotaryngii i pod Lagarde.

W trakcie działań wojennych wielokrotnie odniósł rany, ostatecznie dostając się do niewoli niemieckiej, gdzie przebywał od 2 lipca 1940 roku aż do 9 maja 1945 roku w Oflagu XVIIA. W obozie stworzył program studiów prawno-politycznych na poziomie uniwersyteckim wspólnie z oficerami francuskimi, a także napisał ważne dzieło zatytułowane „Instytucje prawa administracyjnego. Zarys części ogólnej”, z którego tylko pierwszy tom ukazał się publikacyjnie w 1948 roku.

Po II wojnie światowej

Po zakończeniu II wojny światowej, Langrod powrócił do Krakowa przez Paryż, obejmując swoją dawną posadę w Katedrze Nauki Administracji i Prawa Administracyjnego UJ. Pełnił także rolę wiceprzewodniczącego Prezydium Rady Naczelnej Stronnictwa Demokratycznego.

W 1946 roku rząd Polski wysunął jego kandydaturę na sędziego Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze. W roku akademickim 1948/1949 korzystał z urlopu zdrowotnego, a w związku z nieprzedłużeniem urlopu zwrócił się o przejście w stan spoczynku bez uposażenia emerytalnego, co miało miejsce 31 sierpnia 1951 roku, kiedy to został usunięty ze stanowiska profesora nadzwyczajnego.

Po opuszczeniu Polski, ustatkował się w Paryżu, gdzie od 1959 roku pracował w Krajowym Centrum Badań Naukowych jako dyrektor ds. badań naukowych, a po przejściu w stan spoczynku pełnił funkcje członka honorowego. W latach 1952–1959 był profesorem prawa porównawczego w Uniwersytecie w Saarbrücken, gdzie utworzył i prowadził Instytut Badań Porównawczych i Zbliżenia Prawa Europejskiego. W latach 1962–1975 nauczał prawa administracyjnego w paryskiej École pratique des hautes études.

Langrod odbywał liczne zagraniczne podróże, gdzie prowadził wykłady na uczelniach na całym świecie, od Londynu, przez Quebek, po Bolonię. Jako ekspert UNESCO był odpowiedzialny za utworzenie w Brazylii Szkoły Administracji Publicznej, a także przygotował program dotyczący służby publicznej dla rozwijających się krajów na zlecenie ONZ. Współpracował również z OCDE. Był w stałym kontakcie z Polską, przyjeżdżając tam kilkukrotnie oraz angażując się w działalność polonijną, a także jako profesor Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie.

Jerzy Stefan Langrod zmarł, a jego przechowanie miało miejsce na cmentarzu w Montmorency. Wywarł znaczący wpływ na promowanie myśli prakseologicznej Tadeusza Kotarbińskiego i przez długi czas znajdował się w centrum zainteresowania służb bezpieczeństwa.

Rodzina

Małżeństwo Jerzego Stefana Langroda miało miejsce 14 sierpnia 1927 roku w Krakowie. Jego żoną została Anna Bronisława Nimhin, która przyszła na świat 14 lipca 1903 roku w Łodzi, a odeszła 28 listopada 1990 roku w Paryżu. Para doczekała się córki, Ewy Michaliny Franciszki, znanej jako Michalina Ageros, która urodziła się 4 czerwca 1932 roku i zyskała uznanie na Uniwersytecie w Lancaster.

Dodatkowo, Jerzy miał brata, Witolda Łucjana Langroda, urodzonego 25 października 1899 roku, który zmarł 17 maja 1983 roku w Nowym Jorku. Witold był doktorem prawa oraz socjologiem, a także pełnił funkcję dyrektora w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Jako kombatant II wojny światowej, miał intensywną karierę, w tym pracując w ONZ. Poza tym, był także pisarzem.

Publikacje

Rozległa spuścizna naukowa Jerzego Stefana Langroda w obszarze administracji, prawa administracyjnego, teorii organizacji oraz zarządzania, a także prakseologii, obejmuje prawie 500 publikacji w jedenaście językach. Jego wkład w rozwój nauk prawnych i administracyjnych był niezwykle istotny.

Niektóre z tych publikacji to:

• Zarys sądownictwa administracyjnego ze szczególnym uwzględnieniem sądownictwa administracyjnego w Polsce, Warszawa 1925,
• Sur l’organisation du travail dans les tribunaux, [w:] „Actes du III-e Congres international de l’Organisation scientifique du travail”, Roma 1927,
• Zakres właściwości sądownictwa administracyjnego w Polsce, [w:] „I Polski Kongres Nauk Administracyjnych. Księga referatów”, Poznań 1929,
• Res iudicata w prawie administracyjnym, Kraków 1931,
• Apteki realne w prawie polskim, Kraków 1932,
• Służba publiczna jako funkcja administracyjna. Wprowadzenie w naukę o pojęciu służby publicznej, „Przegląd notarialny”, Kraków 1932,
• 3 lata samorządu Krakowa (1931-1933) na tle teorii prawa administracyjnego. Fakty i konkluzje, Kraków 1934,
• Zagadnienia wybrane z praktyki administracyjnej, Kraków 1938,
• Zarys ustroju, postępowania i prawa administracyjnego w Polsce (wraz z K.W. Kumanieckim i Sz. Wachholzem), Warszawa-Kraków 1939,
• O tzw. milczeniu władzy. Studium prawno-administracyjne, „Gazeta Administracji”, Warszawa-Kraków 1939,
• O tzw. prawie sędziowskim, „Państwo i Prawo”, Łódź 1946,
• Rola zwyczaju w prawie administracyjnym, „Państwo i Prawo”, Łódź 1947,
• Zagadnienia polityczno-ustrojowe Francji, Kraków 1947,
• O tzw. prawie zakładowym, „Gazeta Administracji”, Warszawa 1947,
• Instytucje prawa administracyjnego. Zarys części ogólnej, z. 1 – Kraków 1948, z. 2 – Kraków 1950 (wycofany z obiegu); reprint Kraków 2003.

Dzięki swej pracy tłumaczył oraz badał kwestie dotyczące prawa administracyjnego, co przyczyniło się do głębszego zrozumienia tych zagadnień w Polsce oraz za granicą.

Niektóre odznaczenia

Jerzy Stefan Langrod otrzymał szeroki wachlarz odznaczeń, które dokumentują jego znaczący wkład i zasługi. Wśród nich znalazły się:

• Śląska Wstęga Waleczności i Zasługi (1921),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1938),
• Krzyż Walecznych (1940),
• Croix de Guerre (1940).

Stypendium

Od 2002 roku, studenci Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, którzy odznaczają się szczególnymi osiągnięciami w sferze akademickiej lub działalności badawczej, mają możliwość aplikowania o stypendium z Funduszu Stypendialnego imienia profesora Jerzego Stefana Langroda.

---

Oceń: Jerzy Stefan Langrod

---