Aleksander Edward Herzog to postać, która z pewnością zapisała się w historii Polski. Urodził się 10 lipca 1951 roku w Krakowie, a jego życie zakończyło się 1 stycznia 2024 roku. Jako wybitny prawnik i prokurator, Herzog był również aktywnym działaczem opozycyjnym w czasach PRL, co wskazuje na jego zaangażowanie w walkę o wolność i praworządność.
Jego osiągnięcia oraz wkład w rozwój polskiego prawa i społeczności opozycyjnej są niezwykle ważnymi elementami w kontekście historii współczesnej Polski.
Życiorys
W marcu 1968 roku, będąc uczniem IV Liceum Ogólnokształcącego w Krakowie, Aleksander Herzog został zatrzymany za kolportaż ulotek, co zaowocowało relegowaniem go z placówki edukacyjnej. Maturę zdał w 1969 roku w XIII Liceum Ogólnokształcącym w Krakowie. Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1973 roku, a następnie rozpoczął aplikację prokuratorską. Już w 1974 roku objął stanowisko asesora w Prokuraturze Powiatowej w Krakowie, a w tym samym czasie wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
Od 1976 roku pracował jako podprokurator i wiceprokurator w Prokuraturze Rejonowej dla Dzielnicy Nowa Huta. Oprócz tego, w tym samym okresie pełnił funkcję przewodniczącego Rejonowego Ośrodka Społeczno-Prawnego przy Zarządzie Dzielnicowym ZSMP w Nowej Hucie. W 1980 roku zaangażował się aktywnie w tworzenie struktur NSZZ „Solidarność”. Od grudnia 1980 do grudnia 1981 był wiceprzewodniczącym Komisji Zakładowej „Solidarności” w Prokuraturze Wojewódzkiej w Krakowie, a także przewodniczącym Komisji Koordynacyjnej „Solidarności” Pracowników Prokuratury PRL.
Podczas swojej działalności, brał udział w pracach Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych Solidarności. Po ogłoszeniu stanu wojennego, 18 grudnia 1981 roku został zwolniony z prokuratury z powodu odmowy złożenia deklaracji lojalności. 31 maja 1982 roku Prokurator Generalny przekształcił tryb zwolnienia na „porozumienie stron” wskutek wcześniejszego zaskarżenia decyzji do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W latach 1982-1990 pracował jako radca prawny w różnych krakowskich instytucjach, a jednocześnie współpracował z Komitetem Helsińskim.
W latach 1982-1983 współorganizował Radio „Solidarność” Małopolski. Został zatrzymany 10 czerwca 1983 roku podczas nadawania audycji, a po pewnym czasie, 20 lipca 1983 roku, został zwolniony. Od 1983 roku zajmował się także wydawaniem i kolportażem publikacji drugiego obiegu, w tym wydawnictw jak Zeszyty Związkowe (1984-1985 – współpraca z Janem Dziadoniem i Tadeuszem Syryjczykiem) oraz pisma Małopolskiego Komitetu Walki o Praworządność o nazwie Paragraf (1986-1989).
Aktywnie publikował w tych czasopismach oraz m.in. w Bez Dekretu i Opinii Krakowskiej. W latach 1989-1990 był członkiem Małopolskiego Komitetu Obywatelskiego. 12 kwietnia 1990 roku został przywrócony na swoje stanowisko w Prokuraturze Wojewódzkiej w Krakowie. W tym czasie pełnił także funkcję I Zastępcy Prokuratora Generalnego (zwolniono go w czerwcu 1991 roku), gdzie odpowiedzialny był za weryfikację kadr prokuratorskich po zmianach politycznych w kraju.
Po tej roli pracował w Ministerstwie Sprawiedliwości oraz w Prokuraturze Apelacyjnej w Warszawie. Do jego najważniejszych zadań należał nadzór nad postępowaniami wskazanymi przez Sejmową Komisję Nadzwyczajną do Zbadania Działalności MSW (tzw. Komisję Rokity) oraz kontrola nad usuwaniem skutków wprowadzonego stanu wojennego. Ponadto uczestniczył w śledztwie dotyczącym zbrodni katyńskiej.
Od 1996 roku był prokuratorem Prokuratury Krajowej, a od 2002 roku członkiem, a w latach 2008-2016 przewodniczącym Odwoławczego Sądu Dyscyplinarnego dla Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym. W 2010 roku objął stanowisko prokuratora Prokuratury Generalnej oraz w latach 2010-2015 był członkiem Krajowej Rady Prokuratorów I kadencji, wyłonionym w wyborach. Ostatecznie przeszedł w stan spoczynku w 2017 roku.
W uznaniu jego zasług, w 2011 roku został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, natomiast w 2017 roku Krzyżem Wolności i Solidarności, którego jednak nie przyjął. Ostatnie miejsce spoczynku Aleksandra Herzoga znajduje się na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie.
Przypisy
- MagdalenaM. Auzbiter, Zmarł prokurator Aleksander Herzog. Jeden z najwybitniejszych polskich prokuratorów [online], Rzeczpospolita, 01.01.2024 r. [dostęp 16.01.2024 r.]
- Aleksander Herzog, Warszawa, 10.01.2024 - nekrolog [online], nekrologi.wyborcza.pl, 10.01.2024 r. [dostęp 16.01.2024 r.]
- Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976–1989. Tom 4, wyd. Stowarzyszenie Pokolenie i IPN, Katowice-Warszawa 2020 r., s. 123–124.
- Adam Gliksman, Leksykon Ludzi Małopolskiej „Solidarności”. Tom II, wyd. Kraków 2017 r., s. 103–104.
- Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10.10.2017 r. o nadaniu odznaczeń (M.P. z 2018 r. poz. 37).
- Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 01.07.2011 r. o nadaniu orderów i odznaczeń (M.P. z 2011 r. nr 86, poz. 890).
- Tadeusz Mołdawa, Ludzie władzy 1944–1991, wyd. PWN, Warszawa 1991 r., s. 242, 453.
Pozostali ludzie w kategorii "Prawo i sprawiedliwość":
Emil Breiter | Leon Peiper | Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska | Jerzy Ossowski (prawnik) | Bohdan Krynicki | Barbara Nita-Światłowska | Jerzy Stefan Langrod | Piotr Tuleja | Krzysztof Wojtyczek | Maciej Kliś | Joanna Lemańska | Henryk Apte | Izabela Lewandowska-Malec | Iwo Jaworski | Wiktor Kopff | Tadeusz Michał Zakrzewski | Jan Widacki | Jan Pieracki | Maurycy Fierich | Lucjan ZawistowskiOceń: Aleksander Herzog