Marian Szczyrbuła

---

Życiorys

Marian Szczyrbuła był artystą, który studiował w latach 1916–1921 na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie miał przyjemność uczyć się pod okiem Józefa Mehoffera oraz Wojciecha Weissa. W trakcie swojego kształcenia Szczyrbuła zaangażował się w ruch futurystyczny w Krakowie, gdzie zaprzyjaźnił się z takimi postaciami jak Brunon Jasieński czy Stanisław Młodożeńcem.

Między rokiem 1922 a 1924 uczył rysunku w seminarium nauczycielskim zlokalizowanym w Tarnopolu. Zyskał stypendium państwowe, co umożliwiło mu wyjazd do Paryża we wrześniu 1924, gdzie dołączył do grupy malarzy znanej jako „komitet paryski”. Po powrocie w 1925 roku podjął pracę nauczycielską w Stryju, gdzie pozostawał do 1930 roku. Po odbyciu rocznego kursu robót ręcznych w Warszawie, jego kariera edukacyjna kontynuowała się w Wilnie, a następnie w Wilejce.

W 1935 roku Szczyrbuła został nauczycielem w gimnazjum w Dziśnie. Mimo konieczności pracy w mniejszych miejscowościach, utrzymywał bliskie kontakty ze swoimi kolegami z Akademii, regularnie biorąc udział w wystawach artystycznych. Po zajęciu wschodnich terenów Polski przez ZSRR we wrześniu 1939 roku, rozpoczął nauczanie rysunku w nowo powstałej szkole białoruskiej w Dziśnie.

Niestety, wiosną 1941 roku został aresztowany przez władze radzieckie. Wraz z innymi przedstawicielami polskiej inteligencji został deportowany do Tobolska, gdzie zmarł w trudnych warunkach zimą 1941/1942. Z relacji ocalałych wynika, że jego zamarznięte ciało znaleziono na ulicy. Upamiętnienie Mariana Szczyrbuły znajduje się na jego grobie na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, gdzie umieszczono specjalną tablicę poświęconą jego pamięci.

Twórczość

Przed czasem wojennym artysta najaktywniej prezentował swoje prace w towarzystwie krakowskiej grupy „Zwornik”, zarówno w Krakowie, jak i Lwowie. Przed 1939 rokiem nieustannie wysyłał swoje dzieła na coroczne wystawy zorganizowane przez Instytut Propagandy Sztuki w Warszawie. Tematyka jego obrazów skupiała się głównie na pejzażach oraz architekturze regionów takich jak Stryj, Borysław, Drohobycz i Wileńszczyzna.

Obrazy z jego wczesnego okresu, znanego jako kresowy, niestety uległy zniszczeniu w wyniku pożaru w 1944 roku. Szczyrbuła malował również portrety oraz autoportrety, w których stosował wyraziste plamy kolorystyczne nanoszone na płótno przy użyciu różnorodnych, odmiennych technik pędzla. Kolory jego dzieł miały tendencję do zachowania ciemnej tonacji, a czasami wykazywały ostrość dysonansów barwnych. Forma jego obrazów była w znacznym stopniu zredukowana, co odzwierciedlało jego wcześniejsze zainteresowanie formizmem i późniejszych ewolucji w kierunku kolorystyki.

Po zakończeniu wojny, jego prace były systematycznie wystawiane na licznych wydarzeniach artystycznych, takich jak ekspozycje poświęcone ekspresjonizmowi w sztuce polskiej, czy także w ramach przedstawień formistów oraz kapistów. Oprócz tego, zorganizowano także wystawy pośmiertne, które miały na celu oddanie hołdu jego twórczości.

Obrazy Mariana Szczyrbuły są przechowywane w prestiżowych instytucjach, takich jak Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum Narodowym we Wrocławiu, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowym w Poznaniu, Muzeum Narodowym w Kielcach, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu oraz Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku.

---

Oceń: Marian Szczyrbuła

---