Marian Zygfryd Friedmann, który urodził się 8 grudnia 1917 roku w Krakowie, to postać, która na zawsze wpisała się w historię polskiej sztuki aktorskiej. Jego działalność artystyczna obejmowała różnorodne formy, w tym teatr, film, telewizję oraz dubbing i radio.
Friedmann był wspaniałym aktorem, którego talent był widoczny zarówno na dużym ekranie, jak i na teatralnych deskach. Jego twórczość miała znaczący wpływ na polską kulturę. Zmarł 3 września 1983 roku w Warszawie, pozostawiając po sobie trwały ślad w świecie sztuki.
Życiorys
Podczas II wojny światowej, Marian Friedmann uczestniczył w tajnych kursach teatralnych, co stanowiło istotną część jego edukacji artystycznej. W latach 1940–1945 pełnił rolę aktora oraz dekoratora w Teatrze Podziemnym Adama Mularczyka, który działał w Krakowie. Po zakończeniu działań wojennych, w lutym 1945 roku, zainicjowano działalność Studia przy Starym Teatrze, co skłoniło go do dalszego rozwijania swoich umiejętności aktorskich. W sezonie teatralnym 1945/1946, zyskał angaż jako pełnoprawny aktor w tym prestiżowym teatrze.
W kolejnych latach jego kariera nabrała tempa, prowadząc go do Teatru Miejskiego w Białymstoku, z którego następnie przeniósł się do stolicy, Warszawy. Tam występował w Teatrze Nowym od 1947 do 1949 roku, a następnie na Scenie Komediowo-Muzycznej tego samego teatru w latach 1949–1953. W 1948 roku zakończył edukację w Państwowej Wyższej Szkole Aktorskiej w Warszawie, co otworzyło przed nim drzwi do dalszej kariery.
W latach 1953–1957 był członkiem zespołu Teatru Narodowego, a następnie do 1983 roku z sukcesami pracował w warszawskim Teatrze Współczesnym. Był powszechnie znany ze swojego wybitnego poczucia humoru, które czyniło jego występy niezapomnianymi.
Warto zaznaczyć, że Marian był ojcem Stefana Friedmanna, również znanego w środowisku artystycznym. Po zakończeniu swojego życia artystycznego, został pochowany na cmentarzu prawosławnym w Warszawie, w sektorze 81-8-15.
Role teatralne (wybór)
Marian Friedmann odegrał wiele znaczących ról w teatrze, jego repertuar przedstawia zróżnicowane i interesujące postacie. Poniżej przedstawiamy wybrane role, które zrealizował w różnych produkcjach.
- 1946 – Jajko Kolumba jako Marszałek dworu; Kacyk (reż. Jan Koecher),
- 1946 – Król włóczęgów jako Collin (reż. Janusz Warnecki),
- 1947 – Rewizor jako Korobkin; Kelner (reż. Stanisława Perzanowska),
- 1948 – Słomkowy kapelusz jako Vezinet, głuchy (reż. S. Perzanowska),
- 1948 – Jadzia wdowa jako Gawałecki (reż. Zbigniew Sawan),
- 1948 – Dom otwarty jako Bagatelka (reż. S. Perzanowska),
- 1950 – Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale jako Góral II (reż. Leon Schiller),
- 1951 – Zielony gil jako Quintana (reż. Z. Sawan),
- 1951 – Uczone białogłowy jako Rejent (reż. Irena Grywińska),
- 1952 – Sen nocy letniej jako Cherlak (reż. Ryszard Ordyński),
- 1952 – Konkurenci jako Guga (reż. J. Warnecki),
- 1953 – Cyrulik sewilski jako Młokos (reż. Z. Sawan),
- 1955 – Huzarzy jako Cezar Carotti (reż. Józef Wyszomirski),
- 1956 – Niewiele brakowało jako Profesor (reż. Jerzy Rakowiecki),
- 1957 – Muchy jako Mężczyzna z tłumu (reż. Erwin Axer),
- 1957 – Pastorałka jako Djabeł (reż. S. Perzanowska),
- 1957 – Nasze miasto jako Joe Stoddard (reż. E. Axer),
- 1958 – Amfitryo jako Pauzykles (reż. Jerzy Kreczmar),
- 1958 – Opera za 3 grosze jako Żebrak (reż. Konrad Swinarski),
- 1959 – Biedermann i podpalacze jako Członek Straży Pożarnej (reż. E. Axer),
- 1960 – Knock, czyli Triumf medycyny jako Dobosz miejski (reż. E. Axer),
- 1961 – Historia fryzjera Vasco jako Sierżant Paraz (reż. J. Kreczmar),
- 1962 – Kariera Artura Ui jako Bowl (reż. E. Axer),
- 1963 – Dożywocie jako Klarnecista (reż. J. Kreczmar),
- 1964 – Androkles i lew jako Poganiacz, Zapowiadacz (reż. E. Axer),
- 1965 – Przychodzę opowiedzieć jako Żyd (reż. E. Axer),
- 1966 – Dochódzenie jako Oskarżony Bednarek (reż. E. Axer),
- 1968 – Dwa teatry jako Lekarz (reż. E. Axer),
- 1968 – Wielki człowiek do małych interesów jako Tapicer (reż. J. Kreczmar),
- 1969 – Po górach, po chmurach jako Baran II (reż. E. Axer),
- 1970 – Matka jako Antoni Murdel-Bęski (reż. E. Axer),
- 1972 – Litość Boga jako Strażnik (reż. Maciej Englert),
- 1972 – Macbett jako Handlarz starzyzną, Biesiadnik, Chory II (reż. E. Axer),
- 1976 – Wiśniowy sad jako Gość (reż. Maciej Prus),
- 1977 – Kordian jako Dozorca w James Park, Szewc (reż. E. Axer),
- 1978 – Dziady kowieńskie jako Chór (reż. J. Kreczmar),
- 1981 – Smok jako Szarlemań (reż. Krzysztof Zaleski),
- 1983 – Człowiek-Słoń jako Will (reż. Marcel Kochańczyk).
Teatr Telewizji
- 1958 – Opera za trzy grosze jako Żebrak (reż. K. Swinarski),
- 1959 – Z minionych lat…, program składany (reż. K. Swinarski),
- 1961 – Dobre uczynki Wojciecha Ozdoby (reż. K. Swinarski),
- 1962 – Pies ogrodnika (reż. K. Swinarski),
- 1962 – Męczeństwo Piotra Ohey’a jako Poborca (reż. E. Axer),
- 1964 – Papa jako Lokaj (reż. Edward Dziewoński),
- 1964 – Biedermann i podpalacze (reż. E. Axer),
- 1969 – Baron Munchhausen jako Antoni (reż. Zygmunt Hübner),
- 1971 – Wizyta starszej pani (reż. Jerzy Gruza),
- 1971 – Maskarada jako Dr Arendt (reż. Andrzej Łapicki),
- 1972 – Kordian i cham (reż. Jan Bratkowski),
- 1973 – Beatrix Cenci jako Dozorca (reż. Gustaw Holoubek),
- 1973 – Kariera Artura Ui jako Bowl (reż. J. Gruza),
- 1974 – Don Juan jako Guzman (reż. Z. Hübner),
- 1975 – Cień archanioła jako Lewandowski (reż. Barbara Borys-Damięcka),
- 1975 – Arszenik i stare koronki jako Gibbs (reż. M. Englert),
- 1977 – Wesele Figara jako Łapowy (reż. Czesław Wołłejko).
Filmografia (wybór)
Marian Friedmann, znany polski aktor, ma na swoim koncie wiele interesujących ról filmowych. Oto niektóre z nich:
- 1962 – Mężczyźni na wyspie,
- 1963 – Skąpani w ogniu, w której wystąpił jako Plutonowy Józef Goldfinger-Paluch,
- 1972 – Poślizg jako Właściciel warsztatu samochodowego,
- 1974 – Bilans kwartalny,
- 1976 – Polskie drogi, gdzie zagrał Dozorcę kamienicy, w której mieszkał Marek Ruciński, uczeń Niwińskiego (odc. 2).
Ordery i odznaczenia
Marian Friedmann był odznaczany za swoje zasługi oraz wkład w życie społeczne. Wśród jego odznaczeń znalazły się:
- złoty Krzyż Zasługi,
- medal 10-lecia Polski Ludowej (przyznany 19 stycznia 1955 roku).
Przypisy
- Cmentarz Prawosławny na Woli – wyszukiwarka [online], cmentarz.prawoslawie.pl [dostęp 21.12.2023 r.]
- Wywiad ze Stefanem Friedmannem. [dostęp 01.09.2008 r.]
- Teatr Polskiego Radia. [dostęp 01.09.2008 r.]
- www.dubbing.fora.pl. [dostęp 01.09.2008 r.]
- M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 19.01.1955 r. nr 0/196 – na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Sebastian Domagała | Janina Kamila Glanowska | Jakub Gierszał | Jacek Królik | Marian Szczyrbuła | Jacek Nowak (muzyk) | Gilda Gray | Antoni Wójtowicz | Małgorzata Olkuska | Ferdynand Feldman | Peter Grzybowski | Józef Rychlik | Alicja Halicka | Parys Filippi | Zbigniew Grabowski (powieściopisarz) | Dominik Nowak | Mieczysław Węgrzyn (aktor) | Antonina Radwan | Stanisław Has | Zbigniew Kasprzak (rysownik)Oceń: Marian Friedmann