Parys Filippi

---

Nauka i działalność artystyczna w Krakowie

W latach 1855–1858 Parys Filippi zdobywał wiedzę w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie pod okiem Henryka Kossowskiego rozwijał swoje artystyczne umiejętności. Jego kariera nabrała tempa, gdy jako stypendysta Miasta Krakowa miał możliwość udania się z Janem Matejką do monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych (Akademie der Bildenden Künste München). Tam, z numerem immatrykulacyjnym 1557, rozpoczął roczne studia w Monachium, które zainaugurował 4 stycznia 1859 roku w klasie rzeźby.

Po powrocie do Krakowa w roku 1860, Filippi zainaugurował działalność swoją pracownię rzeźbiarską w refektarzu klasztoru OO. Franciszkanów. Pracownia ta stała się nie tylko miejscem jego twórczości, ale również spotkań młodych artystów, w tym M. Bałuckiego, K. Chłędowskiego, F. Cynka, A. Grottgera, L. Kubali, J. Matejki oraz K. Szujskiego. Spotkania te łączyły artystów, pisarzy oraz młodzież, którzy przygotowywali się do zbliżającego się powstania styczniowego.

W Krakowie, Parys Filippi pozostawił po sobie szereg znaczących osiągnięć artystycznych, które obejmowały m.in.:

• 1858: Apostołowie święci Piotr i Paweł, rzeźba przeznaczona do kościoła św. Mikołaja w Krakowie,
• 1857: Chrystów Pan kuszony przez faryzeuszów, płaskorzeźba, gips,
• 1859: Portret mężczyzny, medalion,
• 1861: Matka Boska Niepokalanego Poczęcia, kamienny posąg na fasadzie kościoła Bernardynów w Krakowie,
• 1863: Niewiasta nad zamordowanym dzieckiem, gips,
• 1863: Popiersia członków rodziny Sapiehów do zamku w Krasiczynie,
• 1863: Popiersia członków rodziny Potockich do zamku w Łańcucie,
• 1865: Król Jan III, gipsowy posąg dla Żółkwi.

Co więcej, Filippi zasłynął z wykonania grobowca rodzinnego Stadnickich, a także zrealizował popiersia gipsowe T. Kościuszki i J. Słowackiego. Zaprojektował też serię, która składała się z 9 popiersi królów polskich, bazując na nagrobkach w katedrze na Wawelu, co było zleceniem dla Towarzystwa Naukowego. W 1864 roku artysta również podjął się restauracji XVIII-wiecznego nagrobka kardynała J.A. Lipskiego w kaplicy Lipskich na Wawelu, a rok później, w 1865 roku, sfinalizował i zainstalował pomnik nagrobny generała J.Z. Skrzyneckiego, jego autorstwa był W. Oleszczyński, w kaplicy Ligęzów przy kościele Dominikanów w Krakowie.

Działalność we Lwowie

W 1866 roku Parys Filippi osiedlił się we Lwowie, zdobywając uznanie jako wybitny artysta oraz osobowość wpływowa w tamtejszym środowisku artystycznym. W swojej pracowni, usytuowanej w pobliżu kościoła Karmelitów, zainicjował działalność pedagogiczną, która przyczyniła się do kształcenia licznych adeptów sztuki, w tym późniejszych zwolenników romatyzmu. W tym okresie wokół niego gromadził się artystyczny krąg dyskusyjny, w skład którego wchodzili m.in.: Tadeusz Barącz, Tadeusz Błotnicki, Tomasz Dykas, Władysław Gawliński, Edmund Jaskólski, Stefan Jarzymowski, Antoni Kurzawa, Julian Markowski, Tadeusz Wiśniowiecki, Kazimierz Witold Ostrowski, Jan Bębnowicz, Karol Maszkowski, Wanda Monne-Młodnicka oraz Antoni Madeyski.

W latach 1866-1867 Filippi był członkiem komisji artystycznej Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Lwowie, co umożliwiło mu udział w licznych wystawach organizowanych przez to towarzystwo. W trakcie tych wydarzeń prezentował głównie portrety znanych lwowian, a jego szczególną pasją stały się popiersia oraz medaliony portretowe. Odlew gipsowy medalionów zyskał znaczną popularność wśród mieszkańców.

Artysta zrealizował także szereg nagrobków na Cmentarzu Łyczakowskim, w tym znany nagrobek Artura Grottgera, co podkreśla jego zaangażowanie w upamiętnianie postaci ważnych dla historii. Dodatkowo, Filippi zajmował się konserwacją rzeźby i w latach 1862–1867 prowadził prace renowacyjne w kościele farnym w Żółkwi, gdzie odnowił nagrobki Jakuba Sobieskiego i Stanisława Daniłłowicza, a także wykonał epitafia dla królewiczów Jakuba Ludwika i Konstantego Sobieskiego. W okresie 1867–1870 zajmował się odnawianiem renesansowych nagrobków w kościele OO. Dominikanów we Lwowie.

Wiele jego dzieł nie zostało zwróconych po wojnie prawowitym właścicielom i obecnie znajdują się w zbiorach Lwowskiej Galerii Sztuki, wśród innych obiektów kultury polskiej. Wśród jego artystycznych osiągnięć we Lwowie wymienić można:

• popiersia Narcyzy Żmichowskiej, gen. J. Hauke-Bosaka, Aleksandra Fredry, Artura Grottgera, Jana Nepomucena Kamińskiego, Karola Libelta, Kornela Ujejskiego, Heleny Modrzejewskiej, Stanisława Pilata i innych,
• pomniki Stanisława Skarbka (foyer Teatru Miejskiego we Lwowie), Stanisława Piłata (kościół Bernardynów), gen. J. Dwernickiego (kościół Karmelitów), Artura Grottgera (kościół Dominikanów),
• pomniki na Cmentarzu Łyczakowskim: na grobie Artura Grottgera; na mogile rodziny generała wojsk polskich Józefa Miączyńskiego (zachowała się jedynie figura śpiącej kobiety); na grobie Ksawerego i Anieli Grabińskich; nagrobek Karola Szajnochy (wspólne dzieło Filippiego i Henryka Periera); na grobie Jakuba Wagenhubera; nagrobek Dziuni (nazwisko nieznane, pomnik się nie zachował).

Niestety, życie Filippiego zakończyło się tragicznie podczas wykonywania prac konserwatorskich w Warszawie. Pozostawił po sobie trójkę dzieci oraz ciężarną żonę.

---

Oceń: Parys Filippi

---