Paweł Próchniak

---

Życiorys naukowy

Paweł Próchniak to osoba, której pasje naukowe obejmują szeroki wachlarz tematów związanych z literaturą. Jego zainteresowania skupiają się na twórczości przedstawicieli polskiego modernizmu, sięgając od epoki Młodej Polski aż do czasów współczesnych. W szczególności poezja XX wieku oraz najnowsza literatura stanowią dla niego ważne obszary badań. Próchniak bada długoterminowe trwanie form literackich oraz przekształcenia zachodzące within nowoczesnym imaginarium. Z jego prac wyłaniają się zagadnienia dotyczące mitu oraz transgresji, a także egzystencjalne aspekty literatury oraz fundamentalna złożoność związana z jej sensami.

Wiele z jego publikacji odsłania architekturę wybranych dzieł literackich oraz wyobraźnię, która za nimi stoi, ukazując osobiste doświadczenia autorów. W latach 2008–2009 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Filologii Polskiej KUL i kierował nowo utworzoną Katedrą Literatury Modernizmu tej samej uczelni. Aktualnie prowadzi Katedrę Literatury Współczesnej i Krytyki Literackiej na Uniwersytecie Pedagogicznym im. KEN w Krakowie.

Jako przewodniczący Komisji Wydawniczej w Komitecie Nauk o Literaturze Polskiej Akademii Nauk, Próchniak piastuje także rolę redaktora naczelnego serii wydawniczej „Rozprawy Literackie”, która wydawana jest pod auspicjami KNoL PAN. Oprócz tego, jest członkiem komitetu redakcyjnego „Roczników Humanistycznych” i rady naukowej serii „Tropiki” wydawanej przez Wydawnictwo Czarne. Współpraca z „Tygodnikiem Powszechnym”, „2Tygodnikiem” oraz „Blizą” jako krytyk literacki to również istotny element jego działalności. Przez lata współpracował także z TVP Kultura w programie „Czytelnia” w latach 2009–2010.

W swoim dorobku ma wiele konferencji i seminariów naukowych, w tym cykle takie jak „Seminaria w Bramie”, „Która lektura?” oraz „Poeci Młodej Polski”. Był pomysłodawcą i współorganizatorem „Miasta Poezji” w Lublinie. Przez lata piastował funkcję jurora w różnych konkursach literackich, w tym Nagrody Poetyckiej „Kamień” i Nagrody Literackiej „Nike”. Jako członek Rady Fundacji im. Zbigniewa Herberta, jak również pełnomocnik zarządu Fundacji do spraw programowych, aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym Polski. Próchniak należy również do Polskiego PEN Clubu.

Od 1999 roku regularnie współpracuje z Ośrodkiem „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie. W dniu 3 lipca 2012 roku został uhonorowany przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Bronisława Komorowskiego, tytułem profesora nauk humanistycznych. Od 2014 roku redaguje także witrynę internetową „Strony Poezji”, która gromadzi kompendia, antologie i wywiady dotyczące współczesnej polskiej poezji.

Nagrody i wyróżnienia

Paweł Próchniak otrzymał szereg znaczących nagród oraz wyróżnień w swoim dorobku artystycznym. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich:

• Medal 700-lecia Miasta Lublin, 2017,
• Specjalna nagroda „Kamień”,
• Nagroda im. Kazimierza Wyki, 2024.

Wybrane książki

Publikacje autorskie

Oto niektóre z ważnych dzieł Pawła Próchniaka, które zaprezentowały jego stan wiedzy i literacką wrażliwość:

• Sen nożownika. O twórczości Ludwika Stanisława Licińskiego, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 2001, ss. 254,
• Pęknięty płomień. O pisarstwie Tadeusza Micińskiego, Wydawnictwo KUL, Lublin 2006, ss. 457 (wyd. 2: Lublin 2008),
• Wiersze na wietrze (szkice, notatki), Wydawnictwo Pasaże, Kraków 2008, ss. 365,
• Modernizm: ciemny nurt (studia z dziejów poezji), Wydawnictwo Naukowe UP, Kraków 2011, ss. 299,
• Zamiar ze słów (szkice, notatki), Wydawnictwo Pasaże, Kraków 2011, ss. 158,
• Ryszard Krynicki. Monografia w toku, Wydawnictwo a5, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin 2015,
• Rachunek strat. Poezja – krytyka – lektura, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, Wydawnictwo Pasaże, Kraków 2016, ss. 191,
• W prześwicie. Szkice z Bramy, Wydawnictwo Czarne 2023, ISBN 978-83-8191-795-7.

Redakcja naukowa

Poniżej przedstawiamy jego wkład w redakcję naukową, często współpracując z innymi autorami:

• z Jackiem Kopcińskim:
• Czytanie Czechowicza, Lublin 2003,
• z Anną Czabanowską-Wróbel i Marianem Stalą:
• Poezja Kazimierza Tetmajera. Interpretacje, Kraków 2003,
• Poezja Tadeusza Micińskiego. Interpretacje, Kraków 2004,
• Poezja Leopolda Staffa. Interpretacje, Kraków 2005,
• z Magdaleną Heydel:
• Między Miłoszem a Miłoszem, Kraków 2011,
• z Dariuszem Czają:
• Gramatyki tworzenia, Lublin 2017,
• Bruno od Księgi Blasku. Studia i eseje o twórczości Brunona Schulza, Kraków 2013,
• Pismo chmur. Studia i szkice o poezji Ryszarda Krynickiego, Kraków 2014,
• Przepisywanie kanonu. Zagadnienia modernizacji języka literatury dawnej, Kraków 2015,
• Nagła wyspa. Studia i szkice o pisarstwie Zbigniewa Herberta, Lublin 2015.

---

Oceń: Paweł Próchniak

---