Tomasz Paweł Zawiła-Niedźwiecki

---

Biografia

Urodziny tego wybitnego człowieka miały miejsce w pięknym Krakowie. Jego rodzina miała zróżnicowany profil zawodowy: matka, Marta (1928–2010), była prawnikiem, podczas gdy ojciec Marian (1926–2019) pracował jako architekt. W rodzinie znajdował się także brat Janusz (1953), który był inżynierem organizującym produkcję, a jego żona, Anna (1973), realizowała się jako geograf.

Wśród jego przodków można znaleźć znaczące postacie, takie jak: Antoni Łukasz Crutta (1727–1812), Antoni Zygmunt Helcel (1808–1870), Gustaw Zieliński (1809–1881), Włodzimierz Zieliński (1893–1948) oraz Tadeusz Zieliński (1897–1971).

Ukończył XV Liceum Ogólnokształcące im. Narcyzy Żmichowskiej w Warszawie, gdzie zdobył maturę w 1973 roku, a następnie podjął studia na Wydziale Leśnym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, uzyskując dyplom w 1979 roku.

W 1990 roku w Instytucie Geodezji i Kartografii w Warszawie obronił swoją rozprawę doktorską, której tematem była Metoda opracowania map stanu lasu na podstawie zdjęć satelitarnych Landsat-Thematic Mapper, pod opieką promotora, prof. Wojciecha Bychawskiego. Cztery lata później, w 1994 roku, uzyskał stopień doktora habilitowanego na podstawie swoich osiągnięć oraz monografii poświęconej Ocena stanu lasu w ekosystemach zagrożonych z wykorzystaniem zdjęć satelitarnych i systemu informacji przestrzennej.

W 2002 roku otrzymał tytuł profesora od Prezydenta RP, a podobny tytuł uzyskał również w Niemczech. Jego specjalizacja dotyczyła zastosowań teledetekcji w badaniach leśnych, a liczba jego publikacji naukowych przekroczyła 200.

Ostatecznie spoczął na warszawskim cmentarzu Stare Powązki, w kwaterze S, rząd 5, miejsce 10a, zostawiając po sobie niezatarte ślady w dziedzinie nauk leśnych oraz teledetekcji.

Stanowiska

W latach 1979–1991 oraz 1996–1997, Tomasz Paweł Zawiła-Niedźwiecki pracował w Instytucie Badawczym Leśnictwa w Warszawie, gdzie pełnił różne funkcje, takie jak asystent, adiunkt oraz docent. W tym samym czasie prowadził wykłady w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, Szkole Głównej Służby Pożarniczej, a także w Wyższej Szkole Zarządzania i Ekologii. Ponadto, uczestniczył w kursach teledetekcji zorganizowanych przez FAO i Europejską Agencję Kosmiczną w Europie, Azji oraz Afryce. Jego wykłady obejmowały również seminaria na uczelniach w Montrealu, Humbolta w Berlinie oraz Twente w Enschede.

W okresie od 1983 do 2009 roku Zawiła-Niedźwiecki związany był z Instytutem Geodezji i Kartografii w Warszawie, gdzie pełnił szereg ról, począwszy od inżyniera leśnika, poprzez adiunkta i docenta, aż do profesora. Był także koordynatorem Zespołu Teledetekcji Lasu, pełnił funkcję zastępcy kierownika Ośrodka Przetwarzania Obrazów Lotniczych i Satelitarnych oraz kierownika Zakładu Teledetekcji i Zakładu Kartografii.

W 1988 roku odbył staż w Centrum Ekologii Funkcjonalnej i Ewolucyjnej w Montpellier we Francji. Dodatkowo, w latach 1990–2019 był zaangażowany w działania Międzynarodowej Unii Leśnych Organizacji Badawczych (IUFRO), gdzie sprawował funkcję koordynatora grup roboczych zajmujących się teledetekcją.

W latach 1993–1994 pracował na Katedrze Teledetekcji i Urządzania Lasu na Uniwersytecie w Gandawie w Belgii, gdzie zarządzał projektami. Następnie, w latach 1997–1999, pełnił funkcję zastępcy dyrektora Mazowieckiego Parku Krajobrazowego.

Pomiędzy 1997 a 2014 rokiem działał jako profesor w Wyższej Szkole Ekologii i Zarządzania w Warszawie. W 2001 roku pracował jako ekspert-ewaluator dla programów EU DG XII związanych z nauką oraz badaniami. Kolejnym krokiem w jego karierze była działalność na Uniwersytecie Zrównoważonego Rozwoju w Eberswalde w Niemczech w latach 2002–2009, gdzie pełnił rolę profesora oraz wicedyrektora.

Od 2004 do 2005 roku znowu jako ekspert-ewaluator współpracował z EU DG XII w ramach programu Erasmus Mundus. Z kolei w latach 2008–2013 był dyrektorem Instytutu Badawczego Leśnictwa w Sękocinie Starym.

W okresie 2012–2018 uczestniczył w pracach Europejskiego Instytutu Leśnictwa w Joensuu w Finlandii, pełniąc funkcję członka oraz wiceprzewodniczącego rady naukowej. Następnie, w latach 2014–2018, był doradcą dyrektora generalnego, a później zastępcą dyrektora generalnego ds. rozwoju w Generalnej Dyrekcji Lasów Państwowych.

W 2016 i 2017 roku ponownie praktował jako profesor na Wydziale Leśnym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, a w latach 2018–2022 był dyrektorem Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych w Lasach Państwowych.

Członkostwa

W ciągu swojej kariery, Tomasz Paweł Zawiła-Niedźwiecki był zaangażowany w szereg polskich organizacji naukowych, co potwierdza jego znaczący wkład w dziedzinie nauk leśnych. Od 2011 roku był członkiem Komitetu Nauk Leśnych Polskiej Akademii Nauk, a od 2014 roku pełnił funkcję przewodniczącego tego komitetu do momentu swojej śmierci.

Już od 1993 roku Zawiła-Niedźwiecki aktywnie uczestniczył w pracach Komitetu Narodowego ds. IUFRO przy KNL PAN. W latach 2011–2014 zasiadał w Komisji Teledetekcji Komitetu Badań Kosmicznych i Satelitarnych Polskiej Akademii Nauk, a jego działalność w Radzie Naukowej Instytutu Dendrologii Polskiej Akademii Nauk trwała od 2011 do 2014 oraz 2019 do śmierci.

Jako członek Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Leśnego, Tomasz Paweł Zawiła-Niedźwiecki działał w latach 2010–2013 oraz 2014–2024. W ostatnich latach był zastępcą przewodniczącego ZG PTL, odpowiadając za działania w latach 2022–2024.

W latach 2009–2014 pełnił również funkcję członka Rady Naukowej Białowieskiego Parku Narodowego, a w latach 2010–2012 oraz 2013–2018 przewodniczył Radzie Naukowo-Społecznej Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Sudety Zachodnie”. W tym samym okresie współpracował z Radą Naukowo-Społeczną Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Puszcza Białowieska”.

Dodatkowo, jego członkostwo obejmowało różne inne organizacje, w tym Rady Programowe takich publikacji jak:

• „Folia Forestalia Polonica”,
• „Teledetekcja Środowiska”,
• „Las Polski”,
• „Zarządzanie Ochroną Przyrody w Lasach”,
• Kolegium Lasów Państwowych.

W międzynarodowym środowisku akademickim Zawiła-Niedźwiecki również odnosił sukcesy, będąc zaangażowanym w Międzynarodową Unię Leśnych Organizacji Badawczych (IUFRO). Jako koordynator grupy roboczej zajmującej się teledetekcją w globalnym monitorowaniu lasów pracował od 1995 do 2005 roku, później przez kolejne lata pełniąc różnorodne funkcje, w tym zastępcę koordynatora do 2014 roku oraz koordynatora do 2019 roku.

W latach 2012–2015 był członkiem Rady Nadzorczej Europejskiego Instytutu Leśnego (EFI), jak również należy do Komisji Budżetu i Finansów tego instytutu, co jeszcze bardziej podkreśla jego aktywność na arenie międzynarodowej.

Nagrody, wyróżnienia, odznaczenia

Tomasz Paweł Zawiła-Niedźwiecki był osobą, której osiągnięcia i zasługi zostały docenione licznymi nagrodami i odznaczeniami. Oto lista wyróżnień, które otrzymał:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – przyznany pośmiertnie w 2024 roku,
• Krzyż Zasługi Krajowej Sekcji Pracowników Leśnictwa NSZZ „Solidarność” w 2023 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, który uzyskał w 2021 roku,
• Medal za zasługi dla Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie przyznany w 2013 roku,
• Medal „Pro Bono Silvae” Polskiego Towarzystwa Leśnego – przyznany pośmiertnie w 2024 roku,
• Kordelas Leśnika Polskiego – nagroda za zasługi dla Lasów Państwowych z 2010 roku.

Działalność pozanaukowa

Tomasz Paweł Zawiła-Niedźwiecki jest osobą aktywną nie tylko w swoim zawodzie, ale również w różnych aspektach życia społecznego oraz organizacji pozarządowych.

• Od samego początku działania NSZZ Solidarność w 1980 roku aktywnie angażował się w jego struktury, będąc współzałożycielem w Instytucie Badawczym Leśnictwa, a w ostatnich latach współpracując w Krajowej Sekcji Pracowników Leśnictwa,
• jest myśliwym związanym z radomskim kołem łowieckim „Oczeret”,
• uczestniczy w życiu lokalnej społeczności jako honorowy przyjaciel Zespołu Szkół Drzewnych i Leśnych im. Jana Kochanowskiego w Garbatce-Letnisku,
• należy do Stowarzyszenia Przyjaciół Garbatki Letnisko.

Wybrane publikacje

Oto kilka wybranych publikacji, w których Tomasz Paweł Zawiła-Niedźwiecki brał udział, przedstawiające różnorodne aspekty związane z biogeografią i ekologią lasów.

• Ma, H., Crowther, T., Mo, L., Maynard, D., Renner, S., Hoogen, J., Zou, Y., Liang, J., Miguel, S., Nabuurs, G.J., Reich, P., Niinemets, Ü., Abegg, M., Adou Y.Y., Alberti, G., Almeyda Z.A., Alvarado, B., Alvarez-Davila, E., Alvarez-Loayza, P., Zohner, C., i in. (2023). The global biogeography of tree leaf form and habit. Nature Plants. 9, 1-15. doi:10.1038/s41477-023-01543-5,
• Hordijk, I., Maynard, D., Hart, S., Mo, L., ter Steege, H., Liang, J., Miguel, S., Nabuurs, G.J., Reich, P., Abegg, M., Adou Y.Y., Alberti, G., Almeyda Z.A., Alvarado, B., Alvarez-Davila, E., Alvarez-Loayza, P., Alves, L., Ammer, C., Antón F.C., Crowther, T., i in. (2023). Evenness mediates the global relationship between forest productivity and richness. Journal of Ecology. 111, 1-19. doi:10.1111/1365-2745.14098,
• Liang, J., Gamarra, J., Picard, N., Zhou, M., Pijanowski, B., Jacobs, D., Reich, P., Crowther, T., Nabuurs, G.J., Miguel, S., Fang, J., Woodall, C., Svenning, J.C., Jucker, T., Bastin, J.F., Wiser, S., Slik, F., Hérault, B., Alberti, G., Hui, C., i in. (2022). Co-limitation towards lower latitudes shapes global forest diversity gradients. Nature Ecology & Evolution. 6, 1-15. doi:10.1038/s41559-022-01831-x,
• Cazzolla G.R., Reich, P., Gamarra, J.G.P., Crowther, T., Hui, C., Morera, A., Bastin, J.F., de-Miguel, S., Nabuurs, G.J., Svenning, J.C., Serra-Diaz, J.M., Merow, C., Enquist, B., Kamenetsky, M., White, L., Zhu, J., Fang, J., Jacobs, D.F., Pijanowski, B., Liang, J., i in. (2022). The number of tree species on Earth. Proceedings of the National Academy of Sciences. 119,
• Steidinger, B., Crowther, T.W., Liang, J., Nuland, M.E., Werner, G.D.A., Reich, P., Nabuurs, G.J., de-Miguel, S., Zhou, M., Picard, N., Hérault, B., Zhao, X., Zhang, C., Routh, D., Peay, K., Abegg, M., Yao, C.Y.A., Alberti, G., Almeyda Z.A., Zo-Bi, I., i in. (2019). Climatic controls of decomposition drive the global biogeography of forest-tree symbioses. Nature. 569,
• Balazy, R., Ciesielski, M., Waraksa, P., Zasada, M., Zawiła-Niedźwiecki, T. (2019). Forest dieback processes in the Central European Mountains in the context of terrain topography and selected stand attributes. Forest Ecology and Management. 436, 106-119. doi:10.1016/j.foreco.2018.12.052.

---

Oceń: Tomasz Paweł Zawiła-Niedźwiecki

---