Władysław Kazimierz August Pociecha to postać, której życie i działalność miały ogromny wpływ na polski świat biblioteczny oraz na historię kultury renesansu. Urodził się 1 lipca 1893 roku w Krakowie, gdzie również zmarł 28 stycznia 1958 roku. Pociecha był nie tylko bibliotekarzem, ale także historykiem oraz specjalistą w dziedzinie kultury epoki odrodzenia.
Od 1921 roku w jego karierze zawodowej kluczowe miejsce zajmowała Biblioteka Jagiellońska, gdzie na początku pełnił funkcję kustosza działu rękopisów, a później awansował na stanowisko wicedyrektora, które sprawował w latach 1956–1958. Jego zaangażowanie w tej instytucji miało fundamentalne znaczenie dla rozwoju i ochrony dóbr kultury.
W latach 1926–1928 Pociecha sprawował również funkcję dyrektora Biblioteki Kórnickiej, a w czasie II wojny światowej był inicjatorem działań na rzecz zabezpieczenia zbiorów Biblioteki PAU. Jego działalność w tym okresie była wyrazem odpowiedzialności za krajowe dziedzictwo kulturowe w trudnych czasach.
W 1957 roku Władysław Pociecha został profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. W zakresie swojej pracy naukowej był także wydawcą periodyku Acta Tomiciana oraz autorem wielotomowej monografii poświęconej królowej Bonie, której pierwsze wydanie ukazało się w latach 1949–1958.
Życiorys
Władysław Pociecha był synem Michała oraz Walerii z Muszyńskich. Ukończył Uniwersytet Jagielloński. Miał siostrę Halinę Miączyńską, która była malarką, a także jedną z pierwszych kobiet, które podjęły studia w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych.
Okres nauki
W latach 1900–1903 Władysław uczęszczał do Szkoły Powszechnej im. Larischa w Krakowie, a następnie kontynuował edukację w Gimnazjum nr III im. J. Sobieskiego, które ukończył w 1911 roku z wyróżnieniem. W okresie od 1911 do 1915 studiował historię oraz filozofię polską na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Już w 1912 roku odbył kilkumiesięczną podróż na Szwajcarię i Francję. W latach 1913–1914 pracował jako asystent bibliotekarza w Bibliotece Czartoryskich w Krakowie, gdzie zidentyfikował księgi podkanclerskie Macieja Drzewickiego. Pod kierunkiem profesora Wacława Sobieskiego napisał pracę seminaryjną pod tytułem Geneza walki o egzekucję praw w latach 1510–1534, za którą uzyskał nagrodę Uniwersytetu Jagiellońskiego w 1915 roku. Jego badania nad początkiem ruchu szlacheckiego i rokoszu lwowskiego z 1537 roku zostały przerwane wskutek powołania do armii austriackiej.
Po powrocie do rezerwy w 1921 roku Władysław rozpoczął pracę nad osiągnięciem stopnia doktora filozofii w 1922 roku, badając temat Rokosz Mikołaja Taszyckiego pod Sokolnikami w 1537 roku.
Służba wojskowa
W dniu 21 czerwca 1915 roku Pociecha został powołany do armii austriackiej, gdzie przydzielono go do 16 pułku piechoty obrony krajowej w Bílovcu. W marcu 1916 roku rozpoczął służbę w 25 Pułku Piechoty pospolitego ruszenia i brał udział w walkach na froncie włoskim. Uczestniczył w VI ofensywie nad Soczą oraz w ofensywie Brusiłowa, przenosząc się na front rosyjski. Po zakończeniu szkoły oficerskiej w 1917 roku został awansowany na stopień chorążego i wrócił na front włoski. 22 sierpnia, podczas XI ofensywy nad Soczą, został wzięty do niewoli przez Włochów. W niewoli działał w organizacji oficerskiej, która pomagała utworzyć ochotnicze oddziały polskie na rzecz aliantów.
Kiedy rząd włoski wyraził zgodę na utworzenie polskich oddziałów, Pociecha 5 października 1918 roku wstąpił w stopniu podporucznika do 1 Pułku Strzelców, który w grudniu tej samej roku został skierowany do Lotaryngii. Został przydzielony do 1 Dywizji Strzelców Armii Polskiej, a następnie organizował 2 Dywizję, z którą w kwietniu 1919 roku powrócił do ojczyzny.
W ramach 2 Dywizji brał udział w polsko-ukraińskiej kampanii, uczestnicząc w walkach na Śląsku oraz zajęciu Pomorza. W styczniu 1920 roku uzyskał urlop w celu ukończenia studiów, ale 24 kwietnia został wezwany do sztabu 11 Dywizji Piechoty, gdzie brał udział w bitwie pod Radzyminem. Zweryfikowany w stopniu porucznika w kwietniu 1920 roku, ostatecznie przeszedł do rezerwy w listopadzie 1921 roku i wrócił do Krakowa.
Kariera zawodowa
W dniu 1 grudnia 1921 roku Władysław Pociecha został przyjęty do Biblioteki Jagiellońskiej na stanowisko praktykanta naukowego. Dnia 16 marca 1922 roku zyskał tytuł starszego asystenta w Seminarium Historycznym UJ. W sierpniu tego samego roku uzyskał stanowisko asystenta bibliotecznego, decydując się zrezygnować z asystentury uniwersyteckiej. Od 15 października 1923 roku miał roczny płatny urlop, w trakcie którego badał źródła historyczne od czasów Zygmunta I w archiwach krajowych oraz zagranicznych. W tym czasie zarejestrował około 7000 dokumentów, przyczyniając się do wznowienia wydawnictwa „Acta Tomiciana”. Kiedy Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu Fundacji Zakłady Kórnickie, Pociecha zgłosił się do konkursu na tymczasowego kierownika Biblioteki Kórnickiej i na mocy poparcia sekretarza generalnego PAUStanisława Kutrzeby w 1926 roku uzyskał to stanowisko. Wówczas uzyskał także urlop do 31 lipca 1927 roku w Bibliotece Jagiellońskiej.
W trakcie pracy w Bibliotece Kórnickiej zajął się rewindykacją cennych zbiorów rękopisów i starodruków oraz podjął się wydawania periodyku „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej”. Aby popularyzować zbiory, przygotował specjalny numer czasopisma „Silva Rerum” (1927 nr 11/12). Konflikty związane z lokalnym Związkiem Zamoyskich oraz naciski na powrót do Biblioteki Jagiellońskiej zmusiły go do złożenia dymisji, co miało miejsce na koniec lutego 1928 roku, co oznaczało powrót do macierzystej instytucji.
Okres od powrotu do Krakowa do wybuchu II wojny światowej w 1939 roku był dla Pociechy czasem intensywnej pracy na stanowisku kierownika biura katalogowego oraz obowiązków sekretarza „Przeglądu Bibliotecznego”. W 1935 roku został powołany do grona współpracowników Komisji Historycznej PAU. Jego największa działalność publicystyczna koncentrowała się na „Polskim Słowniku Biograficznym”, w którym dostarczył ponad 60 życiorysów, uznawanych za cenne teksty w tym zakresie.
W 1938 roku Pociecha udał się do Włoch, gdzie prowadził badania w ramach Towarzystwa Badań Historycznych w Rzymie, przeglądając zbiory archiwalne w prawie dziesięciu miastach i nawiązując relacje z włoskimi historykami. Został wówczas powołany na członka korespondenta Deputazione della Storia Patria per la Puglie. Wybuch II wojny światowej przerwał jego plany badawcze.
Okres II wojny światowej
Po przekształceniu Biblioteki Jagiellońskiej w Staatsbibliothek GG, Pociecha został przyjęty 9 lipca 1940 roku do pracy, gdzie zajmował się przenoszeniem zbiorów do nowego budynku oraz chronił Bibliotekę PAU oraz cenne zbiorów prywatnych. Organizował główną czytelnię, aby uczynić ją użyteczną dla polskich czytelników, a także dostarczał potrzebne do tajnego nauczania podręczniki. W tym okresie w latach 1942–1944 zajął się również pisaniem monografii o królowej Bonie.
Okres powojenny
Władysław Pociecha natychmiast po wyzwoleniu Krakowa, 20 stycznia 1945 roku, powrócił do pracy w Bibliotece Jagiellońskiej. W latach 1945–1948 pełnił rolę sekretarza Komisji Historycznej PAU, równocześnie rozwijając działalność publicystyczną. Jego monografia na temat Bony została nagrodzona przez Ministra Szkolnictwa Wyższego w 1953 roku.
W Bibliotece Jagiellońskiej, Władysław objął kierownictwo działu rękopisów, zapoczątkowując działania związane z wydawaniem ich inwentarza. Został uznany przez Centralną Komisję Kwalifikacyjną tytułem docenta, a w 1955 roku został mianowany samodzielnym pracownikiem naukowym. W 1957 roku został wicedyrektorem Biblioteki, a w listopadzie tego samego roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego. Zmarł w Krakowie 28 stycznia 1958 roku, a jego ostatnia droga prowadziła na Cmentarz Salwatorski, gdzie został pochowany.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Rafał Wiśniowski | Tomasz Paweł Zawiła-Niedźwiecki | Ewa Bojenko-Izdebska | Władysław Rydzewski | Sławomira Kaleta-Wojtasik | Barbara Ścigalska | Roman Wojtusiak | Józef Machaczka | Łukasz Jęczmionek | Łukasz Mamica | Helena Michnik | Mateusz Hohol | Jan Hoffman | Jan Gaj | Adam Jasiewicz | Piotr Faliszewski | Lucyna Rotter | Judyta Rodzińska-Nowak | Andrzej Pigoń | Marek KalmusOceń: Władysław Pociecha