Zdzisław Górzyński

---

Życiorys

Urodziny Zdzisława Górzyńskiego miały miejsce 23 września 1895 roku w Krakowie, w rodzinie, w której muzyka odgrywała kluczową rolę. Jego ojciec, Józef Grunberg, był nauczycielem muzyki, a bracia Górzyńskiego, Tadeusz oraz Władysław, zdobyli uznanie jako dyrygenci. Od najmłodszych lat Zdzisław uczył się gry na skrzypcach pod okiem profesora Wierzuchowskiego w krakowskim konserwatorium, a od 1906 roku również na fortepianie. Po ukończeniu gimnazjum w Krakowie, Górzyński w 1915 roku przeniósł się do Wiednia, gdzie miał zaszczyt studiować dyrygenturę pod kierunkiem Franza Schalka.

W 1916 roku, po powrocie do Krakowa, objął stanowisko dyrygenta Teatru im. Juliusza Słowackiego. W latach 1917–1921 współpracował z Teatrem Miejskim we Lwowie, gdzie w 1920 roku zadebiutował jako dyrygent orkiestry symfonicznej w Krakowie. Kolejne lata jego kariery to czas pracy jako kierownik muzyczny Teatru Nowości w Warszawie (1921–1923), a także krótki okres, w którym pełnił funkcję dyrektora tego samego teatru. Jego umiejętności doceniły także inne instytucje, w tym Teatr Wielki w Warszawie oraz teatr „Morskie Oko”, gdzie związał się od 1928 roku.

W latach 1935–1939 kierował Małą Orkiestrą Polskiego Radia, a w czasie II wojny światowej, zmuszony do życia w ukryciu, posługiwał się nazwiskiem Jan Zbigniew Michalczyk. Choć to była zorane całkowicie nowa rzeczywistość, Górzyński nie zrezygnował z przekazywania wiedzy muzycznej, udzielając prywatnych lekcji oraz akompaniując w koncertach konspiracyjnych.
Po zakończeniu wojny, 1 lutego 1945 roku, Zdzisław został dyrektorem filharmonii w Łodzi, funkcję tę pełnił do końca sierpnia 1948 roku. W tym czasie wykładał również dyrygenturę w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej oraz prowadził zajęcia w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej. Następnie, 1 września 1948 roku, objął dyrekcję Opery Poznańskiej, gdzie pozostał na tylko jeden sezon.

Po przenosinach do Warszawy, Górzyński zyskał status dyrektora i kierownika artystycznego opery oraz filharmonii. W 1953 roku otrzymał nagrodę państwową III stopnia, a następnie, 1 października 1954 roku, powrócił do Poznania, aby ponownie objąć stanowisko dyrektora opery (do 1963 roku). Jego kariera rozkwitała – od 1961 roku współpracował z Teatrem Wielkim w Warszawie, gdzie najpierw był dyrygentem, a później pełnił funkcje dyrektora muzycznego (1966–1967) oraz kierownika artystycznego (1967–1968). 1 maja 1970 roku przeszedł na zasłużoną emeryturę, jednak nie kończył swojej pracy w danej dziedzinie.

W 1976 roku uhonorowano go nagrodą miasta stołecznego Warszawy za wkład w kulturę. Repertuar artysty obejmował wiele klasyków operowych, w tym wszystkie opery Moniuszki, Goplanę i Konrada Wallenroda Żeleńskiego, Manru Ignacego Jana Paderewskiego oraz Pana Twardowskiego Ludomira Różyckiego, Legenda Bałtyku Feliksa Nowowiejskiego, a także Syrenę Witolda Maliszewskiego.

Zdzisław Górzyński był nie tylko wybitnym dyrygentem, ale także mentorem wielu muzycznych talentów. W 1949 roku odkrył wspaniałe zdolności Marii Fołtyn, co zaowocowało jej występami jako solistki Opery Warszawskiej, a w 1951 roku zarekomendował Tadeuszowi Sygietyńskiemu Irenę Santor, przyczyniając się do jej kariery.

W życiu osobistym Górzyński był trzykrotnie żonaty. Jego pierwsza żona, Helena Szulc-Trojacka, to aktorka, a po niej poślubił Marię Miedzińską (1902–1971), z którą miał córkę, Hannę (1927–2013), również aktorkę. Trzecią żoną została Irena z Marców Lorenc.

Zdzisław Górzyński zmarł 22 listopada 1977 roku w Warszawie. Jego ostatnia ziemska siedziba znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, gdzie spoczywa obok drugiej żony.

Ordery i odznaczenia

Zdzisław Górzyński był osobą, która otrzymała szereg wyróżnień i odznaczeń za swoje zasługi. Wśród nich znajdują się:

• krzyż komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 23 lutego 1955,
• krzyż kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 22 lipca 1952,
• złoty krzyż zasługi, odznaczony 15 lutego 1946.

Filmografia

W dorobku artystycznym Zdzisława Górzyńskiego można odnaleźć ciekawe osiągnięcia w świecie filmu, na które składają się następujące produkcje:

• Ostatni etap (1947) – dyrygent,
• Miasto nieujarzmione (1950) – dyrygent,
• Austeria (1982) – dyrygent (w użytym w filmie fragmencie muzycznym).

---

Oceń: Zdzisław Górzyński

---