Zdzisław Kozień

---

Życiorys

Zdzisław Kozień przyszedł na świat w Krakowie, gdzie spędził swoje dzieciństwo, a także był aktywnie zaangażowany w chór dziecięcy. W czasie II wojny światowej rozpoczął swoją artystyczną karierę jako amatorski aktor na scenie Wojska Polskiego. W latach 1948–1952 był członkiem zespołu Teatru Kolejarza w Krakowie.

Od 1953 roku jego losy związane były z Teatrem im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, gdzie zadebiutował w roli Zbyszka Dulskiego w sztuce Moralność pani Dulskiej. W 1955 roku uzyskał aktorski egzamin eksternistyczny, a jego kariery na rzeszowskiej scenie trwała przez 19 lat. W tym czasie stworzył niezapomniane kreacje aktorskie, takie jak gnuśny Spodek z Snu nocy letniej, a także Cześnik Raptusiewicz w Zemście. Jego talenty zaowocowały wieloma rolami, w tym Czepca w Weselu, Grabca w Balladynie, Antonia w Weselu Figara, Brabancjo w Otellu, majora Wołdemara Hawryłowicza w Fantazym, Piotra w Wojnie i pokoju, a także Wojewody w Mazepie.

Profesjonalna pozycja aktora ugruntowana została także dzięki pracy na wrocławskich scenach. W latach 1972–1982 występował w Teatrze Polskim oraz Współczesnym, biorąc udział w takich spektaklach jak Popiół i diament czy Ambasador. Wrocławska publiczność wielokrotnie nagradzała go Złotą Iglicą oraz Srebrną Iglicą, a w 1975 roku zdobył nagrodę Towarzystwa Miłośników Wrocławia za rolę epizodyczną w Księżniczce Turandot w reżyserii Henryka Tomaszewskiego.

Od 1983 roku Kozień ponownie związał się z Rzeszowem, gdzie pracował w Estradzie, spotykając się z takimi artystami jak Anna German. Jego powroty na rzeszowską scenę Siemaszkowej zaowocowały występami w sztukach takich jak Emigranci, Pieszo i Porwanie Sabinek.

Pomimo wcześniejszych epizodów w filmie, takich jak występ w westernie Rancho Texas (1958), prawdziwą popularność wśród widzów przyniosła mu rola chorycego trenera boksu w Skazanym (1976) w reżyserii Andrzeja Trzosa Rastawieckiego. Został za nią nagrodzony na festiwalu w San Sebastian w kategorii „najlepsza rola męska”, kiedy to zdobijając większe uznanie, pokonał samego Gregory’ego Pecka. Niestety, nagrodę zdołał odebrać dopiero po jej zakończeniu w Warszawie.

Znaczącą rolę w jego karierze odegrał również postać ojca Agnieszki w Człowieku z marmuru (1976) Andrzeja Wajdy. Na ekranie telewizyjnym szczególnie zapadł w pamięć widzów jako porucznik Antoni Zubek w popularnym serialu kryminalnym 07 zgłoś się (1978–1981) oraz w roli króla Zygmunta Starego w serialu Królowa Bona (1980) w reżyserii Janusza Majewskiego. W ciągu swojej kariery Kozień wystąpił w około czterdziestu filmach, gdzie nawet w drobnych rolach jego talent aktorski był niezwykle widoczny, a warsztat charakteryzował się psychologicznie głębokim podejściem do postaci.

Pełen uznania w środowisku artystycznym, został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem 40-lecia Polski Ludowej, a także Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945. W lipcu 1986 roku wyróżniony został wpisem do „Księgi zasłużonych dla województwa rzeszowskiego”.

Kozień dwukrotnie wchodził w związek małżeński. Niestety, odszedł 25 marca 1998 roku w Rzeszowie na skutek choroby nowotworowej. Jego miejsce spoczynku znajduje się na Cmentarzu Wilkowyja w Rzeszowie (sektor 38, rząd 10, grób nr 2). Po jego śmierci w Teatrze im. Wandy Siemaszkowej umieszczono jego popiersie, a jego imię nosi Mała Scena. Dodatkowo, w Rzeszowie na osiedlu Nowe Miasto wzniesiono ulicę, nadając jej imię tego utalentowanego artysty.

Filmografia

Zdzisław Kozień to znany polski aktor, którego filmografia obejmuje wiele znaczących ról w produkcjach telewizyjnych oraz kinowych. Jego talent i charyzma sprawiły, że stał się ważnym elementem polskiej kinematografii. Oto zestawienie jego najważniejszych osiągnięć w filmie:

• 1958: Rancho Texas – Ulek,
• 1973: Droga – szef komitetu przeciwpowodziowego,
• 1976: Skazany – Zygmunt Bielczyk,
• 1976–1981: 07 zgłoś się – porucznik Antoni Zubek (odc. 1-14),
• 1976: Człowiek z marmuru – ojciec Agnieszki,
• 1976: Kradzież – ojciec Mirosława Maciejewskiego,
• 1976: Romans prowincjonalny,
• 1976: Zanim nadejdzie dzień – porucznik Stelmach,
• 1976: Znaki szczególne – członek kierownictwa budowy portu (odcinek 2, 3 i 5),
• 1977: Czysta chirurgia – chirurg,
• 1977: Wesołych świąt – dygnitarz,
• 1978: Sto koni do stu brzegów – Zdanowicz,
• 1978: Wśród nocnej ciszy – lekarz,
• 1979: Janek – dyrektor szkoły,
• 1979–1981: Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy – książę Antoni Henryk Radziwiłł, namiestnik Wielkiego Księstwa Poznańskiego (odcinek 1 i 2),
• 1979: Niewdzięczność – ordynator,
• 1979: Wściekły – oficer Komendy Głównej MO,
• 1980: Królowa Bona – Zygmunt I Stary,
• 1980: Kto za?,
• 1980: Misja – republikanin (odcinek 6),
• 1980: Pałac – ksiądz,
• 1980: Polonia Restituta – ksiądz wygłaszający kazanie na ambonie,
• 1980: Smak wody – Józef Szary,
• 1981: Karabiny – Zdanowicz,
• 1981: Okolice spokojnego morza – kadrowiec Polskiej Żeglugi Morskiej,
• 1981: Przypadki Piotra S.,
• 1981: Wolny strzelec – Stolarek,
• 1982: Dom – dyrektor FSO,
• 1982: Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny – Zygmunt I Stary,
• 1982: Polonia Restituta – Augustyn Łosiński, biskup kielecki (odcinek 1),
• 1982: Popielec – Mateusz,
• 1982: Przeklęta ziemia – proboszcz,
• 1983: Dzień kolibra – dyrektor szkoły,
• 1983: Piętno – stary Bolesław Mazur,
• 1983: Szaleństwa panny Ewy – Stanisław Mudrowicz,
• 1984: 1944,
• 1984: Alabama – ojciec Bożeny,
• 1984: Baryton – detektyw podsłuchujący Taviatiniego,
• 1984: Pan na Żuławach – Bronisław Klimowicz,
• 1984: Porcelana w składzie słonia – Pan Bóg,
• 1984: Trzy młyny – biskup (odcinek 3),
• 1984: Trzy stopy nad ziemią – brygadzista Ewald Zyman,
• 1985: Sezon na bażanty – ojciec Pawła,
• 1985: Temida – obrońca Rumienia,
• 1986: Big Bang – naukowiec,
• 1986: Kino objazdowe – leśniczy,
• 1986: Republika nadziei – hrabia Szembek,
• 1986: W zawieszeniu – ksiądz Kambroń,
• 1986: Złota mahmudia – rybak Georgi,
• 1987: Dorastanie – robotnik Henryk Zabielski,
• 1987: Sonata marymoncka – Orzechowski,
• 1987: Zdaniem obrony – Markiewicz, dyrektor Teatru Polskiego w Cieszynie,
• 1988: Akwen Eldorado – dyrektor PGR,
• 1988: Gwiazda Piołun – pop.

Nagrody

W 1976 roku Zdzisław Kozień odebrał ważne wyróżnienia za swoje wybitne osiągnięcia aktorskie. Jego talent został dostrzegany na różnych festiwalach filmowych, co przyczyniło się do jego uznania wśród krytyków oraz widzów.

• 1976: Nagroda za rolę męską w filmie Skazany na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku,
• 1976: Nagroda aktorska na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Sebastián za rolę w filmie Skazany.

---

Oceń: Zdzisław Kozień

---