Stefan Andrzej Friedmann, urodzony 2 września 1941 roku w Krakowie, to postać znana w polskim świecie sztuki. Jako aktor teatralny, filmowy i radiowy, jego talent został doceniony w różnych formach medialnych.
Oprócz swoich osiągnięć aktorskich, Friedmann zyskał również uznanie jako satyryk oraz prezenter telewizyjny, wnosząc do polskiej kultury unikalne spojrzenie i humor.
Życiorys
Stefan Friedmann z pasją zainteresował się aktorstwem, kiedy jako dziecko uczestniczył w spektaklu Syn pułku, który był wystawiany w Teatrze Bagatela w Krakowie. W 1951 roku, w wieku dziewięciu lat, zadebiutował u boku swojego ojca, Mariana Friedmanna, oraz Witolda Sadowego w spektaklu Milionowe jajko, które miało miejsce w Teatrze Nowym w Warszawie. Młody aktor uczęszczał do VI Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Reytana w Warszawie, jednak jego nauka zakończyła się przed maturą z powodu kiepskich wyników z matematyki, co sprawiło, że opuścił szkołę po dziewiątej klasie.
Pomyślnie maturę zdał w XXXIV Liceum im. gen. Karola Świerczewskiego „Waltera” w Warszawie. W 1953 roku zadebiutował jako pacholę w słuchowisku Maria, którego reżyserem był Jerzy Kierst, emitowanym w Teatrze Poezji Polskiego Radia. To właśnie wtedy rozpoczął swoją przygodę z radiowymi adaptacjami, odgrywając rolę Staśka Tarkowskiego w W pustyni i w puszczy oraz Nemeczka w Chłopcach z Placu Broni. Oprócz tego, jego talent dał się zauważyć w audycjach takich jak Błękitna Sztafeta.
Jego teatralne osiągnięcia obejmowały takie role jak Jędrek w Placówce oraz syn w Samotności. W 1956 roku Friedmann zyskał popularność jako Eugeniusz „Gienek” Matysiak w serialu radiowym Matysiakowie. Jego filmowy debiut miał miejsce w 1955 roku w filmie Godziny nadziei. Do końca lat 50. zagrał w kilku innych znanych produkcjach, takich jak rola konika w Kaloszach szczęścia (1958) oraz Andrzeja w Miejscu na ziemi (1959). Uczestniczył także w zdjęciach próbnych do ekranizacji powieści Szatan z siódmej klasy autorstwa Kornela Makuszyńskiego.
W latach 60. przeszedł do kabaretu, gdzie najpierw brał udział w Psie Cynickim, a następnie występował w Kabarecie „Hybrydy” Jana Pietrzaka, z którym zdobył nagrodę na Festiwalu Teatrów Studenckich w Stambule za spektakl Czapa, czyli śmierć na raty. Równocześnie Friedmann kontynuował rozwijanie kariery filmowej, grając zdjęcia w takich filmach jak Holden (1961, reż. Krzysztof Zanussi), Ranny w lesie (1963), Noc generałów (1966), Pavoncello (1967) oraz Jarzębina czerwona (1969).
Friedmann pojawił się także w popularnych serialach, takich jak Stawka większa niż życie, Tajemnica zamku Edelsberg i Lalka. W dziełach Teatru Telewizji występował w takich spektaklach jak: Żywy trup, Czwórka przyjaciół z ulicy Cichej, Dwunastu, Godzina szczytu oraz Rewizor. Oprócz tego brał udział w programach stworzonych przez Olgi Lipińskiej, takich jak Gallux Show i Studio Gama, a także w satyrycznych programach emitowanych na TVP1, takich jak Bajka dla dorosłych oraz Magic Show, który w 1979 roku został uhonorowany Grand Prix Międzynarodowego Konkursu Programów Telewizyjnych w Sopocie. Współpraca z Teatrem Sensacji „Kobra” była dla niego kolejnym istotnym krokiem w karierze.
W tym czasie Friedmann rozpoczął edukację w studium nauczycielskim, gdzie uczył się także z Markiem Perepeczką. Lata 1968-1974 to czas, kiedy był etatowym aktorem Teatru Współczesnego w Warszawie. Przez siedem sezonów wystąpił w takich sztukach jak Wielki człowiek do małych interesów, Potęga ciemności, Macbett, Po górach, po chmurach oraz Król jeleń. W 1971 roku ukończył aktorski egzamin eksternistyczny na aktora dramatycznego. Na początku lat 70. stworzył z Jonaszem Koftą radiowy duet satyrycznokomediowy, który tworzył cykle dla Programu Trzeciego Polskiego Radia, takie jak Dialogi na cztery nogi (1970-1974) oraz Fachowcy (1974-1976). Był też lektorem trójkowego cyklu Ahoj przygodo!.
W latach 70. napisał tekst piosenki Rosołek, nagranej przez Jana Ptaszyna Wróblewskiego oraz zespół Alibabki. Utwór Tango z wodą w ustach z kolei przypadł Marianowi Kociniakowi. W 1973 roku podłożył głos Jerzemu Stuhrowi w filmie Przyjęcie na dziesięć osób plus trzy (1980). Życia Kazimierza Wielkiego zagrał w filmie z 1976 roku, gdzie wystąpił jako Sulisław. Scenariusz do serialu Między nami Polakami napisał w latach 1977-1980.
Wiosną 1980 roku odbył trasę po Stanach Zjednoczonych z programem kabaretowo-rewiowym Gwiazdy, których jeszcze nie znacie. W trakcie pobytu w USA pracował także jako ogrodnik w Long Island. We wrześniu 1980 roku miał premierę jego autorski spektakl Fachowcy, czyli po prostu robota, inspirowany audycją, którą współtworzył z Jonaszem Koftą. W grudniu 1981 roku zrezygnował z roli w Matysiakach jako protest przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego. W 1983 roku ukończył kurs gastronomiczny na Stołecznym Uniwersytecie Robotniczym ZSMP w Warszawie, a także zagrał detektywa Piekarskiego w Szkatułce z Hongkongu.
W 1984 roku napisał scenariusz do sztuki teatralnej Przygody podróżnika Pipsa, wyreżyserowanej przez Tomasza Grochoczyńskiego i wystawionej premierowo w Teatrze Komedia w Warszawie. W tym czasie miały też miejsce premiery dwóch sztuk, dla których współtworzył libretto, w Teatrze Muzycznym w Gdyni: Drugie Wejście Smoka, czyli Franek Kimono Story (1984) oraz Czarna dziura, czyli Gwiezdne Love Story (1985). W 1987 roku miała miejsce premiera kolejnej sztuki Friedmanna w Teatrze Komedia: W naszym domu straszy.
W 1988 roku po raz kolejny zademonstrował swoje umiejętności grając tytułową postać w serialu telewizyjnym Na kłopoty… Bednarski. Po roku 1989, kiedy upadł komunizm, odbył trasę koncertową po USA i Kanadzie, prezentując program Zmiana warty dla Polonii, wspólnie z Krzysztofem Jaroszyńskim. W 1991 roku nieudanie próbował swoich sił w wyborach do Sejmu z ramienia Polskiej Partii Przyjaciół Piwa.
W latach 90. do 2001 roku prowadził autorski magazyn Korek w Programie Trzecim PR. Przyczynił się również do tworzenia audycji ZSYP w Programie Pierwszym Polskiego Radia do końca jej emisji w 2009 roku. W 1991 roku prezentował humorystyczne quizy dla kandydatek w wyborach Miss Polski i wystąpił na 29. Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu z utworem Cienki Bolek.
W 1994 roku współprowadził program Magazynio na TVP1 oraz, w 1997 roku, napisał scenariusz do serialu Z pianką czy bez dla Polsatu. Na przełomie lat 90. prowadził również telezakupy w TV Markecie na Polsacie. Zaczynając w 2001 roku, pisał felietony do „Tele Tygodnia”, które w 2006 zebrano w formie książki pod tytułem Krzywym okiem obejrzał Stefan Friedmann. Ostatecznie zakończył współpracę z czasopismem w 2019 roku.
W latach 2001-2002 był prowadzącym teleturniej Poszukiwacze skarbów emitowany na TVP1. W 2003 roku został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Kolejne lata, w 2007 i 2008, to czas prowadzenia kontrowersyjnego programu Najgorszy polski kierowca, później przemianowanego na Nie-dzielny kierowca, który emitowano na TV Puls.
W 2008 roku zadebiutował jako reżyser teatralny, przygotowując m.in. spektakle dla Teatru Bajka w Warszawie: Dzikie żądze, Zamknij oczy i myśl o Anglii oraz Seks, metro i mp3. Od 2008 roku kontynuuje współpracę jako reżyser w Teatrze Dramatycznym im. Jerzego Szaniawskiego w Płocku, gdzie wystawił takie spektakle jak: Mayday 1 i 2, Weekend z kochankiem oraz Kochane pieniążki.
Od 2012 roku Friedmann odgrywa rolę Bobby’ego Franklyna w spektaklu Mayday, który jest reżyserowany przez Krystynę Jandę w Och-Teatrze w Warszawie. Zrealizował również występy w teledyskach, takich jak „Będzie dobrze dzieciak” (2000) zespołu Molesta Ewenement, „W aucie” (2008) zespołu TPWC oraz „Wezmę cię” (2013) grupy Poparzeni Kawą Trzy.
Wystąpił również w wielu telewizyjnych reklamach firmy z branży farbiarskiej oraz zestawów satelitarnych. W 2011 roku opublikował książkę dla dzieci pt. Przygody podróżnika Pipsa oraz jego przyjaciół: papugi Terefery i psa Klipsa, która nawiązuje do wcześniej stworzonego spektaklu. W 2012 roku, w wywiadzie dla Soni Ross, opowiedział o swoich doświadczeniach rodzinnych w książce Tata.
W 2018 roku zastał przyjęty do obsady popularnego serialu M jak miłość, gdzie przez jakiś czas przedstawiał postać Józefa Modrego, adoratora Barbary Mostowiak. Niedawno, w maju 2023 roku, z pomocą wydawnictwa Prószyński i S-ka, wydał swoją książkę autobiograficzną zatytułowaną 70 lat mojego dzieciństwa, czyli niech pan powie coś wesołego.
Życie prywatne
Stefan Friedmann jest synem aktoraMariana Friedmanna (1917–1983) oraz suflerki Haliny, z domu Bialik (1921–2010). Jego rodzina po stronie ojca ma interesującą historię; przodek Szymon Karol Friedmann był oficerem austriackim, który brał udział w trzecim rozbiorze Polski. Warto również wspomnieć, że żona Stefana Friedmanna ma dalszą rodzinę, która jest powiązana z aktorem Cezarym Pazurą.
W dniu 7 września 1968 roku związał się małżeństwem z Krystyną Wiśniewską. Para osiedliła się w Łosiu, gdzie wychowali dwóch synów: Filipa (ur. 1973) oraz Wojciecha. Dodatkowo, mają czterech wnuków: Maxa, Szymona, Aleksa oraz Karola.
Interesującym faktem jest to, że Stefan Friedmann jest ojcem chrzestnym reżysera Jana Holoubka. Poza życiem rodzinnym, aktor aktywnie angażuje się w sport, szczególnie piłkę nożną. Należał do Reprezentacji Artystów Polskich i często brał udział w charytatywnych meczach, w których aktorzy mierzyli się z dziennikarzami.
Filmografia
Stefan Friedmann, znany z bogatej kariery aktorskiej, ma za sobą imponującą listę ról, które zdobyły uznanie nie tylko w kraju, ale i poza jego granicami. Jego filmografia świadczy o wszechstronności i umiejętności adaptacji do różnych ról aktorskich, co czyni go jedną z najbardziej rozpoznawalnych postaci w polskim kinie.
- 1955: Godziny nadziei – zagrał chłopaka z Zamojszczyzny,
- 1956: Warszawska syrena – wystąpił jako Grześ,
- 1958: Kalosze szczęścia – odgrywał „sierotę” jako konik pod kinem,
- 1959: Miejsce na ziemi – rolą Andrzeja zdobył uznanie,
- 1959: Inspekcja pana Anatola – zaliczył się do obsady aktorskiej,
- 1963: Ranny w lesie – zagrał Maćka,
- 1963: Przygoda noworoczna – odegrał rolę podrywacza,
- 1964: Pierwszy dzień wolności – wcielił się w postać „Tygrysa”,
- 1965: Zawsze w niedziele – wystąpił jako pracownik fabryki fortepianów,
- 1965: Podziemny front – zagrał Rysika, żołnierza AL,
- 1966: Noc generałów – jego postać to polski partyzant,
- 1966: Mocne uderzenie – członek zespołu,
- 1966: Bariera – wcielił się w tramwajarza proszącego bohaterkę o pomoc,
- 1966: Stawka większa niż życie – zagrał kaprala WP,
- 1967: Westerplatte – zagrał żołnierza bez hełmu,
- 1967: Pavoncello – wystąpił jako skrzypek Fosca,
- 1967: Kiedy miłość była zbrodnią – postać więzienna,
- 1968: Ruchome piaski – odegrał chłopaka na łódce,
- 1969: Polowanie na muchy – zagrał bywalca klubu,
- 1969: Paragon gola – wystąpił jako mechanik w warsztacie Łopotka,
- 1969: Jarzębina czerwona – odgrywał rolę plutonowego,
- 1969: Do przerwy 0:1 – pracownik warsztatu Łopotka,
- 1970: Krajobraz po bitwie – zagrał Cygan,
- 1970: Kolumbowie – radiotelegrafista Jaś,
- 1971: Milion za Laurę – wystąpił jako gitarzysta w konkursie telewizyjnym,
- 1973: Stawiam na Tolka Banana – zaczepiał Tomka w kawiarni,
- 1973: Nagrody i odznaczenia – zagrał sierżanta,
- 1974: S.O.S. – milicjant w atelier Marka,
- 1974: Ile jest życia – asystent reżysera,
- 1974, 1976–1977: Czterdziestolatek – zagrał Cywińskiego, robotnika na budowie,
- 1975: Kazimierz Wielki – wystąpił jako Sulisław, sługa Kazimierza,
- 1976: Smuga cienia – odegrał rolę marynarza,
- 1976: Polskie drogi – fotograf, członek komórki AK,
- 1976: Motylem jestem, czyli romans 40-latka – zagrał robotnika,
- 1977: Sprawa Gorgonowej – fotoreporter „IKC”,
- 1977: Lalka – subiekt w sklepie Wokulskiego,
- 1978: Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz – pracownik „Pol-Pimu”,
- 1979: Skradziona kolekcja – Miecio, członek szajki,
- 1982: Popielec – wystąpił jako Zwanek,
- 1983: Tajemnica starego ogrodu – w roli Dodeka, członka szajki,
- 1983: Szkatułka z Hongkongu – jako detektyw Piekarski,
- 1985: C.K. Dezerterzy – jego postać to „fotograf” Kurz,
- 1986: Zmiennicy – docent, mieszkaniec bloku,
- 1986: Na kłopoty… Bednarski – w roli tytułowej,
- 1988: Powrót do Polski – jako dziennikarz Andrzej Frankowski,
- 1993: Czterdziestolatek. 20 lat później – przedsiębiorca Władek,
- 1994: Szczur – organizator konkursu,
- 1996: Bar Atlantic – wystąpił jako Diabeł,
- 1998–2007: Klan – Jan „Kłos” Kłosiński, dziennikarz,
- 1998: Z pianką czy bez – rolę Grójeckiego,
- 1999: Kiler-ów 2-óch – Zbigniew Owczarek,
- 2000: Skarb sekretarza – odgrywał Helmut, burmistrza,
- 2001: Poranek kojota – rola reżysera kina,
- 2002: Jest sprawa… – Helmut, burmistrz,
- 2003: Rodzinka – sprzedawca alarmów,
- 2003: Psie serce – jego postać to Henio,
- 2009: Balladyna – Mark Lotter,
- 2015: Ojciec Mateusz – Zdzisław Wolski,
- od 2018: M jak miłość – Józef Modry,
- 2019: Czarny mercedes – fotograf,
- 2020: Mały zgon – ksiądz-proboszcz.
Dubbing
Stefan Friedmann, znany polski aktor, ma na swoim koncie wiele ról w dubbingu, które zyskały uznanie zarówno w kraju, jak i za granicą. Jego talent umożliwił mu stworzenie niezapomnianych postaci w różnorodnych filmach animowanych oraz fabularnych. Poniżej przedstawiamy niektóre z jego wystąpień w tej dziedzinie:
- 1972: Agent nr 1 jako Bandos, kolega Iwanowa z czasów szkolnych,
- 2003: Gdzie jest Nemo? jako szef ławicy,
- 2003: Mój brat niedźwiedź jako Baran 1,
- 2005: Mary Poppins jako Bankier,
- 2006: Dżungla jako Pingwin, sprawozdawca i komentator sportowy,
- 2009: Księżniczka i żaba jako Ray (dialogi).
Przypisy
- FilmPolski.pl - HOLDEN [online], pl/fp/index.php?film=32735 [dostęp 25.04.2024 r.]
- Rozrywka w Trójce - Trójka - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 25.04.2024 r.]
- FilmPolski.pl - MIĘDZY NAMI POLAKAMI [online], pl/fp/index.php?film=428197 [dostęp 25.04.2024 r.]
- a b c Stefan Friedmann: jeszcze nie przekwitam - Film [online], onet.pl [dostęp 25.04.2024 r.]
- Miss na wyraźne żądanie | Przegląd [online], tygodnikprzeglad.pl [dostęp 25.04.2024 r.]
- Mrs. Polonia 1991 [online], zarchiwummiss.eu [dostęp 25.04.2024 r.]
- O nich się mówi - Archiwum Rzeczpospolitej [online], rp.pl [dostęp 25.04.2024 r.]
- 'Najgorszy polski kierowca' polepszył wyniki Puls [online], wirtualnemedia.pl [dostęp 25.04.2024 r.]
- "Nie-dzielny kierowca" w TV Puls - TV Puls, Stefan Friedman | media2.pl [online], pl/media/38903-Nie-dzielny-kierowca-w-TV-Puls.html [dostęp 18.05.2024 r.]
- Najbardziej książki Stefana Friedmanna, czyli o życiu nie po kolei [FRAGMENT KSIĄŻKI] - Kultura [online], onet.pl [dostęp 25.04.2024 r.]
- Friedmann 2023 ↓, s. 15.
- Friedmann 2023 ↓, s. 13–15, 44.
- Friedmann 2023 ↓, s. 186–188.
- Friedmann 2023 ↓, s. 269.
- Friedmann 2023 ↓, s. 239.
- Friedmann 2023 ↓, s. 102, 144, 221–222.
- Friedmann 2023 ↓, s. 100.
- Friedmann 2023 ↓, s. 76, 81.
- Friedmann 2023 ↓, s. 65–69.
- Friedmann 2023 ↓, s. 122–125.
- Friedmann 2023 ↓, s. 233–236.
- Wiekowe liceum [online], wp.pl, 19.06.2005 r. [dostęp 18.11.2020 r.]
- Sokół i Pono. wywiadowcy.pl. [dostęp 25.07.2014 r.]
- Poparzeni Kawą Trzy – Wezmę Cię.. eska.pl. [dostęp 07.02.2014 r.]
- Przyjedzie Reprezentacja Artystów Polskich • Sport i rekreacja • www.rybnik.com.pl [online], rybnik.com.pl [dostęp 25.04.2024 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Tadeusz Górzyński | Andrzej Tadeusz Kijowski | Barbara Houwalt | Kazimierz Pochwalski | Andrzej Busza | Zdzisław Kozień | Joanna Rusinek | Zdzisław Górzyński | Piotr Kozakiewicz | Jerzy Adam Brandhuber | Artur Gotz | Helena Bystrzanowska | Jan Bąkowski (malarz) | Małgorzata Szumowska | Igo (piosenkarz) | Janusz Jędrzejczak | Anna Kociarz | Joanna Karpowicz | Helena Unierzyska | Konstanty WęgrzynOceń: Stefan Friedmann