Zygmunt Molik

---

Życiorys

W roku 1948 Zygmunt Molik rozpoczął swoją edukację na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie studiował na Wydziale Prawa. Już w 1949 roku postanowił przenieść się na Akademię Wychowania Fizycznego w Warszawie, a w następnym roku przez krótki okres powrócił do studiowania prawa. W listopadzie 1951 roku rozpoczął służbę wojskową w 36 Pułku Piechoty w Lublinie, gdzie dołączył do Zespołu Pieśni i Tańca pod charyzmatycznym kierownictwem Leopolda Kozłowskiego.

W latach 1953-1957 kontynuował naukę w Wydziale Estradowym Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie. Po ukończeniu studiów, od września 1957 roku, pracował w Teatrze 7.15 w Łodzi, gdzie miał zaszczyt współpracować z Jerzym Antczakiem. W sezonie 1958/59 występował w Państwowym Teatrze Ziemi Opolskiej, a jesienią 1959 roku przeszedł do Teatru 13 Rzędów.

Molik spędził dwadzieścia pięć lat na scenach Teatru 13 Rzędów oraz Teatru Laboratorium Jerzego Grotowskiego, pracując w Opolu i Wrocławiu. W tym czasie stał się czołowym aktorem zespołu, w którego repertuarze znajdowały się takie klasyki jak „Dziady”, gdzie zagrał Gustawa-Konrada, a także rolę Doktora w „Kordianie” oraz Jakuba-Priama w „Akropolis”. W latach 1965-1967 Molik występował w Teatrze Rozmaitości w Krakowie, zanim powrócił do zespołu Grotowskiego, w którym to pozostał aż do jego samorozwiązania, pełniąc rolę Judasza w „Apocalypsis cum figuris”.

W latach 1979-1981 Molik zaangażował się w parateatralne działania w ramach projektu „Drzewo Ludzi”. Od 1961 roku prowadził w Teatrze Laboratorium zajęcia z zakresu emisji głosu, które były dedykowane wyłącznie jego aktorom. W 1975 roku wprowadził pierwsze otwarte staże parateatralne pod nazwą „Acting Therapy”, które z czasem przekształciły się w międzynarodowe warsztaty „Głos i Ciało”, realizowane do 2008 roku. Uwalnianie twórczej energii oraz poszukiwanie harmonii między ciałem a głosem stały się fundamentalnym elementem jego procesu twórczego.

W ostatnich latach swojego życia, Zygmunt Molik został pochowany na Cmentarzu Grabiszyńskim we Wrocławiu.

Kariera teatralna i filmowa

Role w spektaklach (wybrane)

Zygmunt Molik jest postacią, która miała ogromny wkład w polski teatr. Jego debiut odbył się podczas opieki reżyserskiej Stanisławy Perzanowskiej, gdzie zagrał w spektaklu „Porwanie Sabinek”, który zadebiutował 27 maja 1957 roku, będąc jednocześnie jego dyplomem PWST w Warszawie. Następnie występował w różnych produkcjach teatralnych, takich jak „Liliom”, w roli Doktora i Komisarza, zainaugurowanej 9 lutego 1958 roku w Teatrze 7.15 w Łodzi. Również w tej samej scenie, zagrał Major w „Pułapce na myszy”, premiera odbyła się 22 maja 1958 roku.

W jego dorobku znalazły się kolejne znaczące role, takie jak Maurycy w „Lato w Nohant”, której reżyserią zajął się Marian Godlewski, premiera miała miejsce 6 grudnia 1958 roku w Państwowym Teatrze Ziemi Opolskiej. Dzień później, 4 kwietnia 1959 roku, wystąpił jako Fabian w „Wieczorze Trzech Króli” pod reżyserią Romana Bohdanowicza.

W Teatrze 13 Rzędów i Laboratorium, reżyseria: Jerzy Grotowski

W okresie współpracy z Jerzym Grotowskim w Teatrze 13 Rzędów, Molik odgrywał pomniejsze, ale istotne role. Był Heurtebisem w „Orfeuszu”, którego premiera odbyła się 8 października 1959 roku. W 1960 roku reżyserował również „Kabaret Błażeja Sartra”, którego premiera miała miejsce 15 maja, a sam zagrał również w wielu produkcjach, takich jak Kain oraz Misterium buffo.

W „Dziadach” z 1961 roku, Molik wcielił się w postać Gustawa-Konrada, co zapewniło mu jeszcze większą popularność. Ciekawą rolą była także postać Teodora w „Idiocie”, gdzie reżyserię poprowadził Waldemar Krygier, a premiera miała miejsce 22 października 1961. Występował także w „Kordianie” jako wieloosobowy bohater, co utworzyło jego kolejne znaczące dokonania estradowe.

W Państwowym Teatrze Rozmaitości w Krakowie

W swojej karierze teatralnej, Zygmunt Molik miał przyjemność zagrać również w Państwowym Teatrze Rozmaitości w Krakowie. Na scenie tej zadebiutował w sztuce „Latające narzeczone”, w której wcielił się w postać Roberta, premiera odbyła się 3 października 1965 roku. Jako Narrator wystąpił w „Dallas, w samo południe”, z premierą 22 grudnia 1966, pod reżyserią Ryszarda Smożewskiego.

Oprócz tego, w tym samym teatrze zagrał pierwotnie przewidziane rozmaite postacie w „Strach i nędza Trzeciej Rzeszy”, które zaprezentowano 31 sierpnia 1966. Kolejnym wyzwaniem była rola Gangstera I w „Kiss me, Kate!” – ta premiera miała miejsce 16 grudnia 1966 roku.

Reżyseria spektakli

Molik nie tylko występował, ale również z sukcesem reżyserował różne utwory. „Kabaret Błażeja Sartra” miał premierę 15 maja 1960 roku, co stanowiło krok ku rozwijaniu jego kariery reżyserskiej. W 1961 roku, zrealizował również „Pamiętnik Śląski” jako faktomontaż, który zadebiutował 9 lipca. Te wszystkie elementy potwierdzają jego wszechstronność w obszarze sztuki teatralnej.

Role w filmach

Oprócz docenianej pracy w teatrze, Zygmunt Molik również spróbował swych sił w filmach. W 1958 roku, wystąpił w „Krzyżu walecznych”, którego reżyserem był Kazimierz Kutz, a także w „Tarpany” w 1961 roku, także wyreżyserowane przez Kutz. W 1964 roku imienia reżysera Aleksandra Ścibora-Rylskiego, Molik zagrał w filmie „Późne popołudnie”, rozwijając swoje aktorskie umiejętności na kolejnym polu artystycznym.

Praca z głosem

W trakcie warsztatów oraz szkoleń, które odbywały się regularnie od 1960 roku w Teatrze Laboratorium, Zygmunt Molik pełnił kluczową rolę w zakresie pracy nad głosem. 2 stycznia 1975 roku objął on stanowisko kierownika Laboratorium Terapii Zawodu Acting Therapy, które koncentrowało się na technikach aktorskich. Z biegiem lat, działalność tej poradni zaczęła adaptować się pod kątem osoby prowadzącej, a także jego zagranicznych warsztatów, które od około roku 1980 zaczęły funkcjonować pod równoważną nazwą: Voice and Body (Głos i Ciało). Metodę, która jest twórczym rozwinięciem treningów prowadzonych w Teatrze Laboratorium, Molik udoskonalał aż do 2008 roku.

Alfabet ciała, nazywany także alfabetem Molika, stanowi fundament dla metodologii „Głos i Ciało”. Składa się z serii działań fizycznych, które mają na celu otwarcie głosu poprzez eliminację istniejących w organizmie blokad oraz ograniczeń psychicznych i socjologicznych. W metodzie „Głos i Ciało” istotne jest nie tylko realizowanie skodyfikowanych działań, takich jak prawidłowe ułożenie krtani, stymulowanie rezonatorów w ciele czy umiejętne zarządzanie oddechem, ale również uzyskanie głębokiego doświadczenia, opartego na założeniu, że optymalne wykorzystanie głosu jest niemożliwe bez świadomości ciała oraz zachowania balansu, który w tym przypadku ma charakter fizyczny, psychiczny i duchowy.

Po śmierci Zygmunta Molika, jego metodę przejął Jorge Parente, który w współpracy z Zoé Ogeret kontynuuje prace nad metodą: Voice and Body Molik_Parente.

Ciekawostki

Zygmunt Molik jest współautorem książki Zygmunt Molik’s Voice and Body Work, która jest zbiorem rozmów przeprowadzonych przez Giuliana Campa z tym wybitnym artystą. Warto zaznaczyć, że polskie wydanie tej publikacji ukazało się nakładem Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie oraz Instytutu im. Jerzego Grotowskiego w 2015 roku.

Interesujący jest również dokument przygotowany przez Tomasza Mielnika, który przedstawia staż Głos i Ciało, prowadzony przez Zygmunta Molika w dniach 19–23 kwietnia 2006. To ważne wydarzenie odzwierciedla zaangażowanie artysty w edukację i rozwój technik teatralnych.

Dnia 10 maja 2000 roku Zygmunt Molik został uhonorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, który wręczył mu Prezydent RP w Warszawie; odznaczenie to było datowane na 23 grudnia 1999 roku. Dodatkowo, 12 stycznia 2009 roku artysta otrzymał we Wrocławiu Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, co potwierdza jego znaczący wkład w kulturę polską.

---

Oceń: Zygmunt Molik

---