Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Krakowie (Na Piasku)

---

Historia kościoła

Legenda głosi, że Władysław I Herman zapoczątkował budowę tego niezwykłego kościoła już w XI wieku. Jednakże, faktyczny proces budowlany rozpoczął się w 1395 roku dzięki fundacji św. Jadwigi Andegaweńskiej oraz Władysława II Jagiełły. W zaledwie dwa lata później świątynię przekazano zakonu Karmelitów Trzewiczkowych, którzy przybyli z Pragi w Czechach. W tej historycznej chwili w ważnych rolach uczestniczyli biskupi krakowscy, Jan Radlica oraz Piotr Wysz.

Niestety, gotycki kościół przeszedł poważne uszkodzenia w 1587 roku, kiedy to doszło do oblężenia Krakowa przez cesarza Maksymiliana Habsburga. Na szczęście, odbudowa została zrealizowana z pomocą finansową Anny Jagiellonki. To w 1588 roku w świątyni pochowano również pretendent do korony polskiej, księcia legnickiego Henryka XI.

Kolejne zniszczenia miały miejsce podczas najazdu szwedzkiego, a obecny kształt świątynia zawdzięcza odbudowie, która miała miejsce w drugiej połowie XVII wieku. Uroczyste konsekrowanie odbudowanego kościoła miało miejsce 23 kwietnia 1679 roku, a dokonane przez biskupa Mikołaja Oborskiego.

W czasie konfederacji barskiej kościół został zajęty przez Rosjan, którzy używali go jako punktu do prowadzenia ostrzału na Kraków. Działania militarne odcisnęły piętno na murach świątyni, które następnie naprawione zostały dzięki wsparciu finansowemu biskupa Kajetana Sołtyka.

Dalsze prace konserwatorskie trwały od 1929 do 1939 roku, kierowane przez Franciszka Mączyńskiego, a kolejne przeprowadzono w 1983 roku. Od 1997 roku kościół ma status bazyliki mniejszej, co podkreśla jego znaczenie w krakowskim krajobrazie religijnym.

Architektura i wnętrze kościoła

Świątynia, znana jako Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, to trójnawowa budowla, której elewacja nawiązuje do fasady rzymskiego kościoła Il Gesù. Wznosi się ona na planie wydłużonego prezbiterium, które ma tę samą szerokość co nawa główna, a jego zakończenie jest płaskie.

Na południowej elewacji kościoła zadziwia Golgota, zespół trzech rzeźb z XVIII wieku, który przyciąga wzrok i wzbudza zainteresowanie. Z kolei ołtarz główny, przedstawiający Nawiedzenie św. Elżbiety, stanowi jedno z największych dzieł snycerskich baroku w Krakowie, a jego poświęcenie miało miejsce w 1711 roku, dokonane przez biskupa Michała Szembeka.

Wśród wielu cennych dzieł sztuki szczególne miejsce zajmują monumentalne stalle, które pochodzą z połowy XVII i XVIII wieku. Również barokowy klasztor z XVII wieku został znacznie przebudowany w pierwszej połowie XX wieku, zyskując dwa dodatkowe piętra. Na sklepień krużganków można podziwiać malowidła z XVIII wieku, ilustrujące historię kościoła na Piasku oraz losy obrazu Matki Boskiej Piaskowej.

Interesującą pamiątką historyczną jest znajdujący się w świątyni obraz Chrystusa dźwigającego krzyż, który po 1945 roku został przetransportowany z kościoła Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny we Lwowie.

Warto również zwrócić uwagę na mur kościoła, w którym umieszczono cios kamienny z odciśniętym wizerunkiem stopy. Znajduje się on od strony ulicy Garbarskiej i jest znany jako stopka królowej Jadwigi, legendarna pamiątka związana z wizytą królowej na budowie kościoła oraz jej darem dla jednego z kamieniarzy.

Kaplica Matki Boskiej Piaskowej

W bezpośrednim sąsiedztwie ulicy Garbarskiej znajduje się kaplica Matki Boskiej Piaskowej, zaprojektowana przez Giovanniego Trevano. Charakterystyczną cechą tej świątyni jest kopuła, która wieńczy ją wraz z latarnią, a szczyt ozdobiony jest pozłacanym posągiem Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1678 roku.

Na elewacji kaplicy umieszczono pamiątkową tablicę, upamiętniającą koronację obrazu w 1883 roku. Wizerunek Matki Boskiej Piaskowej, znanej również jako „Pani Krakowa”, został namalowany na murze przez nieznanego zakonnika pod koniec XV wieku.

Kaplica ta została zniszczona podczas potopu szwedzkiego, jednak została odbudowana dzięki funduszom pozostawionym przez biskupa Piotra Gembickiego w jego testamencie. To właśnie w tej kaplicy modlił się król Jan III Sobieski przed swoją wyprawą pod Wiedeń w 1683 roku.

Obecny neoklasycystyczny ołtarz, będący darem biskupa Kajetana Ignacego Sołtyka, powstał w 1785 roku. Wizerunek Matki Boskiej został ukoronowany koronami papieskimi przez biskupa Albina Dunajewskiego w dwusetną rocznicę zwycięstwa pod Wiedniem. Projekty koron dla Madonny wykonał Jan Matejko, który to w 1864 roku w tej samej kaplicy wziął ślub z Teodorą Giebułtowską.

Wnętrze kaplicy ozdabiają również dwa organy, które znajdują się na dwóch bliźniaczych chórach umiejscowionych w bocznych częściach tego niezwykłego miejsca.

---

Oceń: Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Krakowie (Na Piasku)

---