Teodora Matejko

---

Życiorys

Pochodzenie i młodość

Teodora Giebułtowska była najmłodszą córką Antoniego Giebułtowskiego, urzędnika, oraz Pauliny z Sikorskich. W jej rodzinie było troje starszego rodzeństwa: Joanna, Stanisław i Stefan. Niestety, Stefan Giebułtowski zginął podczas bitwy pod Miechowem w trakcie powstania styczniowego. Jej starszy brat, Stanisław, pełnił rolę księdza w Czernichowie, a siostra Joanna, w 1852 roku, wyszła za mąż za Leonarda Serafińskiego, stając się matką Stanisławy Serafińskiej. Teodora miała także bliską relację z Janem Matejką, którego znała od dzieciństwa, jako że ojciec przyszłego artysty, Franciszek Matejko, uczył ją oraz siostrzeńców muzyki. W 1859 roku doszło do śmierci ojca Teodory, co pogłębiło trudności jej rodziny w aspekcie finansowym. Wkład wdowiego pensji, którą otrzymywała Paulina Giebułtowska, nie wystarczał na utrzymanie dzieci. Teodora uczyła się w pensjonacie prowadzonym przez Podlewską, gdzie wykładał jej śpiew Franciszek Mirecki.

Ślub z Janem Matejką

W lipcu 1863 roku, po tragicznym pożarze w Wiśniczu, Teodora, wraz z siostrą oraz Janem Matejką, udała się do Iwonicza. Ten wspólny czas zbliżył ich do siebie na tyle, że w listach Leonarda Serafińskiego zaczęły pojawiać się wzmianki o „zaślepieniu miłosnym” Matejki. W listopadzie tego samego roku rozpoczęła się stała korespondencja pomiędzy Teodorą a Janem. Jesienią 1864 roku rozpoczęły się przygotowania do zaślubin; Teodora przeprowadziła się do Krakowa, gdzie mieszkała z matką. Uroczystość odbyła się 21 listopada 1864 roku w kaplicy kościoła Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny na Piasku. Jej suknia ślubna została uszyta przez bocheńskiego krawca Ryparka według rysunku Jana. Ceremonii udzielał Stanisław Giebułtowski, brat Teodory. Mimo że bracia Matejki byli sceptyczni co do jego wyboru, cała rodzina zjawili się na ceremonii. Po ślubie nowożeńcy osiedlili się przy ulicy Krupniczej i wkrótce odbyli podróż do Paryża, po powrocie z której Jan namalował Portret żony w sukni ślubnej.

Pierwsze lata małżeństwa

28 października 1865 roku, w dzień święta Judy Tadeusza, Teodora powiła swojego pierwszego syna, Tadeusza, którego imię było hołdem dla Tadeusza Rejtana, postaci, nad którą Jan wówczas pracował. Niestety, 13 kwietnia 1866 roku zmarł brat Teodory, ksiądz Stanisław, co zainspirowało Jana do namalowania obrazu Wskrzeszenie Łazarza. W tym okresie Teodora zaczęła odczuwać pierwsze objawy choroby, co wymusiło na niej wczesne leczenie w Rabce, a następnie w Krynicy. W sierpniu 1866 roku cała rodzina udała się w tejsze kuracje. Wkrótce, na początku kwietnia 1867 roku, Teodora urodziła córkę Helenę, a 1 marca 1869 roku przyszła na świat Beata. Po tym okresie Matejkowie przenieśli się do barokowej kamienicy przy ulicy Floriańskiej, gdzie zamieszkali po zakupie mieszkania od rodzeństwa Jana. W 1870 roku dzieci zaczęły ciężko chorować, co zostało uwiecznione w listach Teodory do jej siostry, co również sprzyjało napięciom w małżeństwie. Czas wizyt u rodziny Witaszewskich okazał się dla nich trudny i w czerwcu 1871 roku Teodora z dziećmi wyjechała do Wiśnicza. W następnym roku, teodora i Jan podjęli krótki pobyt we Lwowie, a później udali się do Rabki na dodatkową kurację. Niestety, postępująca cukrzyca i nawyki żywieniowe Teodory wpłynęły na jej zdrowie, co spowodowało nadwagę. Następnie, 2 września 1872 roku pojechali do Stambułu, na zaproszenie ciotecznego brata Jana, Henryka Gropplera. 27 lipca 1873 roku urodził się ich drugi syn, Jerzy. W 1876 roku rodzina nabyła majątek Krzesławice, który zyskał popularność jako miejsce relaksu i zabaw rodzinnych.

Awantura o Kasztelankę

W marcu 1876 roku Jan Matejko rozpoczął prace nad obrazem Kasztelanka, w którego realizacji brała udział siostrzenica Teodory, Stanisława Serafińska. Świadomy zazdrości żony, Matejko pracował nad tym dziełem w tajemnicy. W tym czasie Teodora podróżowała do Karlsbadu i Franzesbadu. Pomimo regularnych listów od męża, nie wspominał on o Kasztelance. Po powrocie do Krakowa, Teodora dowiedziała się o obrazie i skonfrontowała męża, a w wyniku kłótni wyjechała do matki. Po powrocie zniszczyła swój portret w sukni ślubnej, który Jan odtworzył po latach. Z obawy przed złością żony, Matejko podjął decyzję o „spaleniu” portretu Stanisławy, odcinając cztery rogi. Po tym incydencie w ich domu zaczęły panować nieprzyjemne klimaty, co prowadziło do jeszcze większych napięć. Matejko wyrażał myśli o samobójstwie lub rozwodzie. Mimo to, w wrześniu 1877 roku Teodora towarzyszyła mężowi w jego pierwszej podróży do Warszawy. 12 lutego 1878 roku na świat przyszła ich ostatnia córka, jednak ostatecznie umarła 7 marca. Wiosną 1881 roku Teodora wyjechała do Drezna w celu nauki śpiewu u Francesca Lampertiego, a 22 czerwca 1881 zmarła jej matka, Paulina Giebułtowska. Teodora nie mogła uczestniczyć w ugrobnym, tłumacząc się chorobą syna Jerzego.

Choroba umysłowa

W lutym 1882 roku stan psychiczny Teodory znacznie się pogorszył, co skłoniło rodzinę do umieszczenia jej w domu obłąkanych w Wesołej. W tym czasie pisała ona listy do siostry, prosząc o pomoc w uwolnieniu jej z tego miejsca. Po opuszczeniu szpitala w 1883 roku, zamieszkała w Krzesławicach, pozostając pod stałym nadzorem medycznym. W 1885 roku uzyskała od lekarza z Lwowa zaświadczenie zdrowia i zwróciła się do męża, aby uzyskał dla niej zwolnienie od kurateli. W 1888 roku, w trakcie pobytu w Eggenbargu, krakowscy lekarze potwierdzili jej chorobę psychiczną. Znowu, w maju 1890 roku znalazła się pod kuratelą. W 1891 roku szantażowała rodzinę, domagając się uwolnienia spod nadzoru sądowego w zamian za błogosławieństwo dla córki Heleny, co finalnie doprowadziło do przyjęcia przez Jana warunków Teodory.

Ostatnie lata

We wrześniu 1892 roku miała miejsce ceremonia ślubna młodszej córki Teodory, Beaty, z Wincentym Kirchmayerem, synem bogatej rodziny krakowskiej. Również w tym przypadku nie obyło się bez napięć, Teodora odmówiła udzielenia błogosławieństwa parze młodej i spóźniła się na ceremonię. 1 listopada 1893 roku Jan Matejko zmarł w wyniku krwotoku wewnętrznego. Teodora była obecna przy jego śmierci, co okazało się dla niej skrajnie trudnym przeżyciem. Matejko został pochowany 5 listopada 1893 roku na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. W kwietniu 1896 roku Teodora przebywała na kuracji u doktora Gwiazdomorskiego, natomiast w sierpniu odwiedziła Serafińskich na Koryznówkę. Niestety, jej zdrowie uległo pogorszeniu z powodu cukrzycy i musiała wrócić do Krakowa na polecenie lekarza. Teodora zmarła dwa dni po powrocie do domu i została pochowana obok męża na cmentarzu Rakowickim.

Genealogia

W tej sekcji zaprezentowana jest szczegółowa genealogia rodziny Matejków, obejmująca znane postacie oraz ich daty urodzenia i śmierci.

_

Antoni Giebułtowski data urodzenia: 1805 data zgonu: 1859

_

_

Paulina Sikorska data urodzenia: 1811 data zgonu: 22 VI 1881

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_

_		Jan Matejko data urodzenia: 24 VI 1838 data śmierci: 1 XI 1893 świadectwo: 21 XI 1864		Kornelia Teodora Giebułtowska data urodzenia: 14 IV 1846 data śmierci: 25 VIII 1896		_		_
_	_	_	_	_	_	_	_	_	_
_	_	_	_	_	_	_	_	_	_
_	_	_	_	_	_	_	_	_	_
Tadeusz Matejko data urodzenia: 28 X 1865 data śmierci: 22 V 1911		Helena Matejko data urodzenia: 6 IV 1867 data śmierci: 11 X 1932		Beata Matejko data urodzenia: 1 III 1869 data śmierci: 14 II 1926		Jerzy Matejko data urodzenia: 27 VII 1873 data śmierci: 9 I 1927		Regina Matejko data urodzenia: 12 II 1878 data śmierci: 7 III 1878

---

Oceń: Teodora Matejko

---