Kamienica Czyncielów w Krakowie


Kamienica Czyncielów, znana też jako Kamienica Czynciela czy Czyncielówka, to zabytek znajdujący się w sercu Krakowa, w dzielnicy I. Jej adres to Rynek Główny 4, na rogu z pl. Mariackim 9, w obrębie Starego Miasta. Obecny budynek powstał na miejscu wcześniejszej, starszej budowli, która znana była również jako "Kamienica Delpacowska".

Wszystko rozpoczęło się w 1313 roku, kiedy to wzniesiono pierwszy obiekt. W XV wieku budynek został znacznie rozbudowany do formy typowej dla krakowskich kamienic. Następnie, w XVI wieku lub na początku XVII wieku, kamienica przeszła istotną modernizację, w wyniku której powstało drugie piętro oraz klatka schodowa. W okresie przełomu XV i XVI wieku kamienica stanowiła własność rodu Salomonów, a w latach 1519–1540 przeszła w ręce bogatego kupca i kuśnierza, Stanisława Czipsera. Po jego śmierci znalazła się w posiadaniu jego spadkobierców.

W 1584 roku budynek przeszedł na własność rodziny Delpacych (Del Pace), z której członek, Franciszek, otworzył księgarnię na początku XVII wieku. Po wielu zmianach właścicieli, w 1683 roku kamienica przypadła Kamilowi Gierardyniemu, a do rodziny Bartschów, w tym Józefa Bartscha, kamienica należała w drugiej połowie XVIII wieku i na początku XIX wieku.

Nazwa "Barszczowie" wywodzi się od nazwiska tej rodziny, odnosi się do trzech kamienic posiadanych przez Bartschów, w tym kamienic przy ul. Siennej 4. W połowie XVIII wieku budynek przeszedł rozbudowę, kiedy to dodano rokokowe dekoracje, a fasadę zwieńczono tympanonem z przedstawieniem Trójcy Świętej. W tym czasie znajdowała się tam winiarnia, popularna za sprawą politycznych dyskusji podczas Sejmu Czteroletniego.

Modernizacja klasycystyczna miała miejsce w 1820 roku. Trzy lata później kamienica trafiła w ręce Wohlmanów, a następnie Girtlerów, Warattich oraz Cymblerów. W pierwszej ćwierci XIX wieku miała swoją siedzibę księgarnia Franciszka Kocha, a od 1850 roku sklep galanteryjny Józefa Czynciela.

W latach 1898–1901 w tej kamienicy mieszkał Stanisław Wyspiański, gdzie powstało jego znane dzieło, "Wesele". Informacje o tym fakt znajdziemy na tablicy pamiątkowej umieszczonej na fasadzie budynku. Stara kamienica została zburzona w 1906 roku, a niektóre zabytkowe detale przeniesiono do muzeów, w tym XVIII-wieczną kratę do Domu Jana Matejki.

W latach 1907–1908 wzniesiono nowy obiekt dla Celestyna Czynciela, zaprojektowany przez Rajmunda Meusa (konstrukcja) oraz Ludwika Wojtyczkę (elewacje). Nowy budynek, stylizowany w secesji, został ozdobiony motywami ludowymi, w tym kaduceuszem, symbolem Merkurego, opiekuna handlu.

Kamienica stała się jednym z pierwszych nowoczesnych domów handlowych w Krakowie, a do 1939 roku znajdował się tam magazyn Bilewskich oraz salon konfekcji damskiej Leona Grabowskiego. W 2001 roku, podczas prac konserwatorskich, przywrócono część utraconych dekoracji, które uległy zniszczeniu w latach 50. XX wieku.

Obecnie w kamienicy znajduje się znana restauracja Hard Rock Cafe, która została otwarta w 2008 roku. Warto zaznaczyć, że 17 października 1984 roku kamienica została wpisana do rejestru zabytków, a także znajduje się w gminnej ewidencji zabytków.

Źródła

Wielu autorów przyczyniło się do opracowania zgromadzonych informacji na temat kamienic w Krakowie. Oto kilka istotnych pozycji:

Linia A–B
  • kamienica Pod Jeleniem (nr 36)
  • kamienica Wosińska (nr 37)
  • kamienica Kencowska (nr 38)
  • kamienica Pod Konikiem (nr 39)
  • kamienica Januszowiczowska (nr 40)
  • Budynek Feniksa (nr 41)
  • kamienica Zacherlowska (nr 42)
  • kamienica Pod Słońcem (nr 43)
  • Kamienica Betmanowska (nr 44)
  • Pod Orłem (nr 45)
  • Kamienica Czerwona (nr 46)
  • Kamienica Mennica (nr 47)
Linia C–D
  • Pałac „Pod Baranami” (nr 27)
  • Pod Jagnięciem (nr 28)
  • kamienica Pod Blachą (nr 29)
  • Pałac Małachowskich (nr 30)
  • Budynek Banku Pekao w Krakowie (nr 31)
  • kamienica „Pod Trzema Gwiazdami” (nr 32)
  • kamienica Ciemowiczowska (nr 33)
  • Pałac Spiski (nr 34)
  • pałac „Pod Krzysztofory” (nr 35)
Linia E–F
  • Pod Św. Anną (nr 14)
  • Kamienica Pinocińska (nr 15)
  • Kamienica Morsztynowska (nr 16)
  • Kamienica Hetmańska (nr 17)
  • Kamienica Amodejowska (nr 18)
  • Pod Obrazem (nr 19)
  • Pałac Zbaraskich (nr 20)
  • Pod Ewangelistami (nr 21)
  • Kamienica Straszewska (nr 22)
  • Kamienica Kromerowska (nr 23)
  • Pod Kanarkiem (nr 24)
  • Pod Krukami (nr 25)
  • Pod św. Janem Kapistranem (nr 26)
Linia G–H
  • Kamienica Czyncielów (nr 4)
  • Kamienica Bidermanowska (nr 5)
  • Szara Kamienica (nr 6)
  • Dom Włoski (nr 7)
  • Pod Jaszczurką (nr 8)
  • Kamienica Bonerowska (nr 9)
  • Pod Złotym Karpiem (nr 10)
  • Dom Wenecki (nr 11)
  • Kamienica Fontanowska (nr 12)
  • Pod Złotą Głową (nr 13)
  • Kamienica Pod Murzynami (nr 1)
  • Kamienica Penitencjarzy Mariackich (nr 2)
  • Kamienica Hipolitów (nr 3)
  • Prałatówka Kościoła Mariackiego (nr 4)
  • Wikarówka Kościoła Mariackiego (nr 5)
  • Dom Nad Bramką (nr 6)
  • Kościół św. Barbary
  • Dom Księży Mansjonarzy (nr 7)
  • Dom Pod Ogrojcem (nr 8)
  • Kamienica Czyncielów (nr 9)

Przypisy

  1. a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 05.10.2024 r.]
  2. Gminna ewidencja zabytków Krakowa. Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Krakowa. [dostęp 05.10.2024 r.]

Oceń: Kamienica Czyncielów w Krakowie

Średnia ocena:4.9 Liczba ocen:8