Kamienica Czyncielów, znana też jako Kamienica Czynciela czy Czyncielówka, to zabytek znajdujący się w sercu Krakowa, w dzielnicy I. Jej adres to Rynek Główny 4, na rogu z pl. Mariackim 9, w obrębie Starego Miasta. Obecny budynek powstał na miejscu wcześniejszej, starszej budowli, która znana była również jako "Kamienica Delpacowska".
Wszystko rozpoczęło się w 1313 roku, kiedy to wzniesiono pierwszy obiekt. W XV wieku budynek został znacznie rozbudowany do formy typowej dla krakowskich kamienic. Następnie, w XVI wieku lub na początku XVII wieku, kamienica przeszła istotną modernizację, w wyniku której powstało drugie piętro oraz klatka schodowa. W okresie przełomu XV i XVI wieku kamienica stanowiła własność rodu Salomonów, a w latach 1519–1540 przeszła w ręce bogatego kupca i kuśnierza, Stanisława Czipsera. Po jego śmierci znalazła się w posiadaniu jego spadkobierców.
W 1584 roku budynek przeszedł na własność rodziny Delpacych (Del Pace), z której członek, Franciszek, otworzył księgarnię na początku XVII wieku. Po wielu zmianach właścicieli, w 1683 roku kamienica przypadła Kamilowi Gierardyniemu, a do rodziny Bartschów, w tym Józefa Bartscha, kamienica należała w drugiej połowie XVIII wieku i na początku XIX wieku.
Nazwa "Barszczowie" wywodzi się od nazwiska tej rodziny, odnosi się do trzech kamienic posiadanych przez Bartschów, w tym kamienic przy ul. Siennej 4. W połowie XVIII wieku budynek przeszedł rozbudowę, kiedy to dodano rokokowe dekoracje, a fasadę zwieńczono tympanonem z przedstawieniem Trójcy Świętej. W tym czasie znajdowała się tam winiarnia, popularna za sprawą politycznych dyskusji podczas Sejmu Czteroletniego.
Modernizacja klasycystyczna miała miejsce w 1820 roku. Trzy lata później kamienica trafiła w ręce Wohlmanów, a następnie Girtlerów, Warattich oraz Cymblerów. W pierwszej ćwierci XIX wieku miała swoją siedzibę księgarnia Franciszka Kocha, a od 1850 roku sklep galanteryjny Józefa Czynciela.
W latach 1898–1901 w tej kamienicy mieszkał Stanisław Wyspiański, gdzie powstało jego znane dzieło, "Wesele". Informacje o tym fakt znajdziemy na tablicy pamiątkowej umieszczonej na fasadzie budynku. Stara kamienica została zburzona w 1906 roku, a niektóre zabytkowe detale przeniesiono do muzeów, w tym XVIII-wieczną kratę do Domu Jana Matejki.
W latach 1907–1908 wzniesiono nowy obiekt dla Celestyna Czynciela, zaprojektowany przez Rajmunda Meusa (konstrukcja) oraz Ludwika Wojtyczkę (elewacje). Nowy budynek, stylizowany w secesji, został ozdobiony motywami ludowymi, w tym kaduceuszem, symbolem Merkurego, opiekuna handlu.
Kamienica stała się jednym z pierwszych nowoczesnych domów handlowych w Krakowie, a do 1939 roku znajdował się tam magazyn Bilewskich oraz salon konfekcji damskiej Leona Grabowskiego. W 2001 roku, podczas prac konserwatorskich, przywrócono część utraconych dekoracji, które uległy zniszczeniu w latach 50. XX wieku.
Obecnie w kamienicy znajduje się znana restauracja Hard Rock Cafe, która została otwarta w 2008 roku. Warto zaznaczyć, że 17 października 1984 roku kamienica została wpisana do rejestru zabytków, a także znajduje się w gminnej ewidencji zabytków.
Źródła
Wielu autorów przyczyniło się do opracowania zgromadzonych informacji na temat kamienic w Krakowie. Oto kilka istotnych pozycji:
- Waldemar Komorowski, Aldona Sudacka, Rynek Główny w Krakowie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2008, ISBN 978-83-04-04992-5,
- Praca zbiorowa: Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Kraków 2000, ISBN 83-01-13325-2,
- Kamienice przy Rynku Głównym w Krakowie,
Linia A–B |
|
---|---|
Linia C–D |
|
Linia E–F |
|
Linia G–H |
|
|
Przypisy
- a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 05.10.2024 r.]
- Gminna ewidencja zabytków Krakowa. Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Krakowa. [dostęp 05.10.2024 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Kamienice i domy":
Kamienica Fichauserowska w Krakowie | Kamienica Hallerowska w Krakowie | Kamienica Hebdowska w Krakowie | Kamienica Hetmańska w Krakowie | Kamienica Hipolitów w Krakowie | Kamienica Jana Zimlera w Krakowie | Kamienica Kamedułów Bielańskich w Krakowie | Kamienica Karmelitanek w Krakowie | Kamienica Kencowska w Krakowie | Kamienica Korlansowska w Krakowie | Kamienica Clermentisa Stellemachera w Krakowie | Kamienica Ciemowiczowska w Krakowie | Kamienica Celestowska w Krakowie | Kamienica Bonerowska w Krakowie | Kamienica Betmanowska w Krakowie | Kamienica Bartynowskich w Krakowie | Kamienica Altarystów Mariackich w Krakowie | Kamienica Aleksandrowiczów w Krakowie | Kamienica „Pod Sową” w Krakowie | Dom Władysława Łozińskiego w KrakowieOceń: Kamienica Czyncielów w Krakowie