Władysław Ekielski, który przyszedł na świat 17 lutego 1855 roku w historycznym Krakowie, to postać znacząca w polskiej architekturze. Zmarł on 23 czerwca 1927 roku, również w swoim rodzinnym mieście, pozostawiając po sobie trwały ślad w krajobrazie urbanistycznym.
Jako architekt, Ekielski był aktywny przede wszystkim w Krakowie, gdzie specjalizował się w eklektyzmie i modernizmie. Jego projekty ukazują połączenie różnych stylów architektonicznych, co czyni je wyjątkowymi i rozpoznawalnymi. Oprócz działalności architektonicznej, będąc również przedsiębiorcą budowlanym, angażował się w różne aspekty branży budowlanej, co pozwoliło mu na realizację wielu śmiałych projektów.
Ekielski był także wydawcą, co świadczy o jego wszechstronnych talentach i wpływie na kulturę oraz sztukę w Polsce na początku XX wieku. Jego twórczość i działalność pozostają ważnym punktem odniesienia dla badaczy architektury tego okresu.
Życiorys
Władysław Ekielski, syn Eustachego Ekielskiego – notariusza z pochodzenia krakowskiego oraz Elżbiety z Sieradzkich, swoją karierę zawodową związał z architekturą. Ukończył Gimnazjum św. Anny, po czym przez cztery lata, od 1872 do 1876 roku, studiował w Instytucie Technicznym w Krakowie. Następnie kontynuował naukę na Wydziale Budownictwa Politechniki w Wiedniu, gdzie kształcił się od 1876 do 1880 roku. Po ukończeniu edukacji, podjął pracę u profesora Heinricha von Ferstela.
W roku 1882 Ekielski powrócił do Krakowa, gdzie znalazł zatrudnienie w biurze projektowo-budowlanym pod kierownictwem Tadeusza Stryjeńskiego. Zaczynając jako pracownik, szybko stał się wspólnikiem swojego szefa. Wspólnie zrealizowali szereg projektów, z których najbardziej znane to m.in. Pałac Wołodkowiczów, Pałac Pusłowskich oraz neorenesansowy gmach Schroniska Fundacji im. Aleksandra Lubomirskiego przy ulicy Rakowickiej.
W roku 1886 otrzymał uprawnienia budowlane i rozpoczął pracę dydaktyczną jako wykładowca w Miejskiej Szkole Przemysłu Artystycznego, równocześnie prowadząc zajęcia z rysunku w Wyższej Szkole Przemysłowej. Ekielski był także autorem projektu budynku przy ulicy Piłsudskiego 14, a także kamienic usytuowanych przy ulicy Karmelickiej 42, Studenckiej 14, Szpitalnej 4, Grodzkiej 26 oraz swojego własnego domu przy ulicy Piłsudskiego 40, znanym z charakterystycznych dwóch frontonów. Jego twórczość obejmuje również willę Julię, wybudowaną w 1903 roku.
Ponadto prowadził prace architektoniczne związane z budową pomnika Adama Mickiewicza na krakowskim Rynku. Dokończył także budowę Nowej Synagogi w Tarnowie, projektowanej w stylu mauretańskim. W trakcie prac renowacyjnych zleconych w 1895 roku w kościele oo. Franciszkanów, odkrył pierwotny plan budowli. Z kolei wykonanie polichromii wnętrza świątyni zaproponował Stanisławowi Wyspiańskiemu.
W roku 1900 Ekielski był jednym z twórców czasopisma „Architekt”, w którym objął stanowisko głównego redaktora. W latach 1904–1906 współpracował z Wyspiańskim nad projektem zagospodarowania Wzgórza Wawelskiego, znanym jako Akropolis, który jednak nigdy nie został zrealizowany. W roku 1902, wraz z Antonim Tuchem, założył zakład witraży, który z biegiem czasu przekształcił się w Krakowski Zakład Witrażów S.G. Żeleński.
Po 1918 roku Ekielski był wykładowcą w Wydziale Architektury krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. W dniu 2 maja 1922 roku został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł w 1927 roku, a jego prochy spoczęły na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
W 1896 roku zawarł związek małżeński z Zofią Stiasny, z którą doczekał się trzech synów oraz dwóch córek, w tym inżyniera Rafała Ekielskiego.
Publikacje
Władysław Ekielski, uznawany za wybitnego przedstawiciela swojego pokolenia, zostawił po sobie szereg znaczących publikacji na temat architektury i urbanistyki.
- Zadania i stanowisko urzędu budownictwa miejskiego w Krakowie. Kraków: Nakładem autora, 1895. Brak numerów stron w książce,
- Akropolis. Pomysł zabudowania Wawelu. Obmyśleli Stanisław Wyspiański i Władysław Ekielski w latach 1904–1907. Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1908,
- Odbudowa polskiej wsi: odczyt wygłoszony na kursach ekonomiczno-społecznych Instytutu Ekonomicznego N.K.N.. Kraków: Nakładem Centralnego Biura Wydawnictw N. K. N, 1916. Brak numerów stron w książce,
- Wspomnienie o Wyspiańskim: z teki pośmiertnej arch. W. Ekielskiego. „Rzeczy Piękne”. 1–12, s. 3–11, 1932,
- Praca zbiorowa Zabytki Architektury i budownictwa w Polsce. Kraków, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, Warszawa 2007, ISBN 978-83-9229-8-1.
Przypisy
- Mikołaj Gliński: Krajobraz z synagogą: Zagubiona tradycja polskiej architektury. Culture.pl, 05.08.2020 r. [dostęp 14.03.2022 r.]
- Władysław Ekielski. dziejekrakowa.pl. [dostęp 20.06.2019 r.]
- Andrzej Eligiusz Paszkiewicz: Słownik Biograficzny Techników Polskich. T. 21. Warszawa: Muzeum Techniki, 2010 r.
- Karolina Grodziska: Zaduszne ścieżki – przewodnik po Cmentarzu Rakowickim. Kraków: 2003 r.
- Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926 r.
- Stefan Świszczowski: Ekielski Władysław (1855–1927). W: Polski Słownik Biograficzny. T. VI.
- Władysław Ekielski, Stanisław Wyspiański. Akropolis. Pomysł zabudowania Wawelu. „Architekt” 9/1908.
- Bogusław Krasnowolski. Stanisław Wyspiański a zabytki Krakowa. „Alma Mater” 97/2007.
- Kazimierz Karolczak: Właściciele domów w Krakowie na przełomie XIX i XX wieku. Z badań nad dziejami Krakowa. Wydawnictwo Naukowe WSP, 1987 r.
Pozostali ludzie w kategorii "Inżynieria i technologie":
Jerzy Sładek | Władysław Kluger (inżynier) | Łazarz Rock | Zvi Hecker | Kazimierz Łatak (architekt) | Józef Weinberger | Gustav Adolf Platz | Józef Pokutyński | Jerzy Kluger | Bernard Birkenfeld | Stanisław Ścieszka | Rela Schmeidler | Wiktor Sikorski | Rafał Ekielski | Janusz Niedziałkowski | Kazimierz Straszewski | Marian Osiński | Władysław Heller (radiotechnik) | Henryk Schönker | Tadeusz RosnerOceń: Władysław Ekielski