Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Krakowie (Bielany)

---

Zwiedzanie

Wstęp do klasztoru jest zarezerwowany wyłącznie dla mężczyzn, zgodnie z regułą zakonną. Możliwość odwiedzenia klasztoru istnieje codziennie przez cały rok, a mężczyźni są wpuszczani co pół godziny w trakcie otwarcia furty, które przypada między godziną 10.00 a 11.00 oraz 15.30 a 16.30.

Aby zdobyć dostęp do kościoła, należy przestrzegać zasad dotyczących stroju. W szczególności, osoby w krótkich spodniach, getrach, a także z odsłoniętymi rękami i ramionami, zwłaszcza kobiety, nie będą wpuszczane do wnętrza.

Kobiety mogą odwiedzać klasztor tylko w 12 specjalnych dniach w ciągu roku, które są określone na stronie internetowej zakonników (www.kameduli.info). Oto lista tych dni:

• 7 lutego – wspomnienie św. Romualda podczas dnia translacji relikwii,
• 25 marca – Zwiastowanie Pańskie,
• Niedziela Wielkanocna,
• Niedziela Zesłania Ducha Świętego (Zielone Świątki),
• Poniedziałek po niedzieli Zesłania Ducha Świętego (Zielone Świątki),
• Boże Ciało,
• 19 czerwca – pamiątka przejścia do nieba św. Romualda,
• Niedziela po 19 czerwca,
• 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny,
• 8 września – Narodzenie Najświętszej Marii Panny,
• 8 grudnia – Niepokalane Poczęcie Najświętszej Marii Panny,
• 25 grudnia – Boże Narodzenie, z wyjątkiem Pasterki.

Architektura

Budowa kościoła oraz eremu kamedułów miała miejsce w latach 1609–1630, z wcześniejszym początkiem prac w 1604 roku. Przez pierwszych siedem lat nadzorował ją Walenty von Säbisch, jednak po pechowym wypadku budowlanym, który doprowadził do zawalenia się części świątyni, odpowiedzialność przejął włoski architekt Andrea Spezza. Dzięki jego wizji, do roku 1630 udało się zakończyć budowę według zamierzonych planów.

Klasztor został wzniesiony na wzór włoskich budowli z zachowaniem harmonijnej symetrii przestrzennej. Interesującym aspektem jest nietypowe usytuowanie jednej z trzech wież. Mikołaj Wolski, fundator obiektu, zaprosił do pracy najlepszych współczesnych mistrzów, co zaowocowało bogatymi sztukateriami wewnętrznymi autorstwa Jana Baptisty Falconiego. W kaplicy Królewskiej znajdują się dzieła Tommaso Dolabelli, malarza dynastii Wazów. W centralnym punkcie prezbiterium, po pożarze, umieszczono obraz Michała Stachowicza, przedstawiający Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny. Szczególne miejsce zajmuje także wizerunek Matki Boskiej Kamedulskiej Pani, namalowany w XVII wieku przez kamedułę O. Wenatego z Subiaco.

W podziemiach prezbiterium można znaleźć kaplicę oraz kryptę, w której przez 100 lat zamurowywane są szczątki zmarłych zakonników. Po okresie ich spoczynku, dokonuje się ekshumacji i przeniesienia prochów do zbiorowego grobowca. Od strony północnej prezbiterium przylega kapitularz ozdobiony licznymi malowidłami, a od strony południowej znajduje się zakrystia.

Symetrycznie do kościoła przylegają dwa dziedzińce: jeden północny z 70-metrową głębokością studnią oraz zabudowaniami klasztornymi, refektarzem i kuchnią, a drugi południowy, w którym znaleźć można tzw. dom gościnny oraz apartamenty Wolskiego, w tym unikalną salę akustyczną.

Na wschód rozpościera się strefa świętego milczenia i skupienia. W dużym, prostokątnym ogrodzie, podzielonym na malutkie ogródki, zlokalizowane są w kilku rzędach małe domki – pustelnie, gdzie zakonnicy prowadzą życie w milczeniu. Na południe od furty wznosi się tzw. foresteria, w której niegdyś gościli wybitni odwiedzający.

Cały zespół klasztorny otoczony jest gęstym lasem, w którym usytuowano alejki oraz miejsca do medytacji. Teren jest zabezpieczony około kilometrowym murem. Na wieżach klasztoru Kamedułów, usytuowanego na wyniesieniu, w godzinach wieczornych oraz nocą migoczą czerwone światła, co jest niezbędne z powodu bliskości lotniska w Balicach. Dodatkowo, zespół jest oświetlany nocą, co dodaje mu uroku.

Historia

Świątynia pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, wraz z erem kamedułów, została zrealizowana w latach 1609–1630. W 1642 roku miała miejsce jej konsekracja. Mikołaj Wolski, będąc posłem króla Zygmunta III w Rzymie, bardzo fascynował się zakonem kamedułów. Jego związki z tym zakonem zaowocowały zobowiązaniem do przysłania do Polski kilku zakonników, pod warunkiem zapewnienia im miejsca na klasztor oraz odpowiednich funduszy na utrzymanie.

Termin kameduli wiąże się z miejscem, gdzie w 1012 roku w Toskanii, nieopodal Arezzo, powstał pierwszy klasztor wyznawców reguły św. Benedykta. W 1072 roku zakon ten podzielił się na dwa klasy: konwentualnych (cenobitów) i obserwantów (eremitów).

Po przybyciu do Krakowa, kameduli zaczęli poszukiwać odpowiedniego miejsca na swoją siedzibę, decydując się na górę bielańską. Ta należała wówczas do kasztelana wojnickiego, Sebastiana Lubomirskiego, który jednak miał zamiar jej nie sprzedawać. Wolski postanowił zaprosić Lubomirskiego na ucztę. Podczas tego spotkania, w obecności wielu dostojników, złożył publiczne zwierzenie dotyczące trudności przy budowie eremu. Kasztelan, ulegając atmosferze chwili, podpisał dokument darowizny góry oraz wsi kamedułom. W zamian za ten gest Wolski ofiarował mu wiele srebrnych naczyń, dzięki czemu miejsce to zyskało miano Srebrnej Góry.

Nazwa Bielany natomiast wywodzi się od białych habitów mnichów. Mikołaj Wolski został pochowany przy wielkich drzwiach kościoła, a w klasztorze można znaleźć portret Wolskiego, w czarnym stroju, przypisywany o. Wenantemu.

Aby wzniesienie kościoła i eremu w tak wysokim terenie stało się możliwe, stworzono sklepienie na skale i dopiero nad czwartą kondygnacją dodano ziemię. Koszt całej inwestycji szacowano na 500 tysięcy złotych, co w tamtym czasie stanowiło znaczną kwotę.

Kościół oraz klasztor miały zaszczyt gościć wielu króli. W domu gościnnym, znajdującym się na południe od furty, mieszkały Marysieńka i Jan III Sobieski przed swoim wyruszeniem pod Wiedeń, a także Król Władysław IV oraz Jan Kazimierz, który obserwując płonący Kraków musiał uchodzić przed Szwedami. Nie pominięto również Stanisława Augusta Poniatowskiego. 19 sierpnia 2002 roku klasztor na Srebrnej Górze odwiedził Jan Paweł II, który w chwili obecności przytoczył słowa:

Krakowianie, czy wiecie, dzięki komu Wasze miasto stoi bezpieczne i nienaruszone przez tyle stuleci? To Kameduli są waszym piorunochronem.

---

Oceń: Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Krakowie (Bielany)

---