Plac Teodora Axentowicza w Krakowie

---

Historia

„Nazwa placu związana jest z fragmentem historycznym, ponieważ został on usytuowany w granicach administracyjnych Krakowa po włączeniu w 1910 roku terenów Nowej Wsi. Prace nad jego wytyczeniem miały miejsce w latach 1910–1914, jako część większego projektu zagospodarowania obszarów, które powstały po likwidacji obronnych bastionów oraz wałów Twierdzy Kraków. W 1926 roku plan zagospodarowania został uaktualniony na podstawie projektu przygotowanego przez Zdzisława Mączeńskiego. Nowy projekt zakładał m.in. stworzenie skweru w centralnej części placu oraz odpowiednie ustawienie widokowe w kierunku kościoła św. Szczepana w Krakowie, którego efektowna fasada stanowi zamknięcie wschodniego boku placu.

Skwer zyskał kształt trawiastej przestrzeni, mającej aleję spacerową otaczającą go dookoła. Całość była otoczona żywopłotem, a w narożnikach zlokalizowane były grupy drzew, które dodawały uroku tej przestrzeni.

W kolejnych latach zmieniono nazwę skweru na imię Więźniów Obozów Zagłady, co było nawiązaniem do pamięci o tragicznych wydarzeniach związanych z II wojną światową. W 2005 roku na terenie skweru zarysował się nowy element – pomnik poświęcony pamięci pomordowanych w hitlerowskich obozach koncentracyjnych i obozach zagłady. Jest to granitowy obelisk z inskrypcją, którego autorem jest Mieszko Tylka.

Współczesność

W latach 2021–2022 skwer, który znajduje się na placu Axentowicza, przeszedł gruntowną rewitalizację. Jednym z kluczowych elementów tej kompozycji jest obszerny trawnik, który jest podświetlony od dołu, co dodaje mu wyjątkowego charakteru. Na alejkach pojawiły się nowoczesne, duże, półkoliste ławki, które sprzyjają odpoczynkowi. Wprowadzenie nowych bylin kwiatowych, roślin cebulowych oraz krzewów przyczyniło się do powstania rozległych rabat, które zdobią tę przestrzeń.

Dnia 15 października 2022 roku, na skwerze odsłonięto pomnik Teodora Axentowicza. Ta niezwykła rzeźba w formie brązowego popiersia umieszczona na cokole została stworzona przez prof. Karola Badynę, korzystając z odlewu autorstwa Konstantego Laszczki. Gipsowy odlew tego dzieła jest przechowywany w zbiorach rodzinnych Adama Kieniewicza, który jest wnukiem Axentowicza oraz prezesem Ormiańskiego Towarzystwa Kulturalnego w Krakowie.

W 2023 roku, na wschodniej stronie skweru, zainstalowano pomnik małego Smoka Malarza. Rzeźba ta, obok innych podobnych, tworzy część Smoczego szlaku, który wzbogaca krakowską przestrzeń kulturową i przyciąga uwagę zarówno mieszkańców, jak i turystów.

Zabudowa

Na południowej stronie placu Teodora Axentowicza można dostrzec zwartą zabudowę, która składa się z kamienic o trzech i czterech piętrach, datowanych na lata 1924–1938. Z tej perspektywy, północna pierzeja przyciąga uwagę czterema eleganckimi willami z początków XX wieku. W jednym z tych obiektów mieści się I Zboru Kościoła Chrześcijan Baptystów w Krakowie, który jest ważnym miejscem kultu w tym rejonie.

Nieopodal, na wschodzie znajdują się także ciekawe atrakcje, w tym kościół św. Szczepana w Krakowie, który zwraca uwagę swym architektonicznym stylem oraz historycznym znaczeniem.

Wszystkie te obiekty są objęte gminną ewidencją zabytków. Wśród ważniejszych z nich można wymienić:

• pl. Teodora Axentowicza 3 – willa, której projektantem był Stefan Polański, datowana na lata 1925–1927,
• pl. Teodora Axentowicza 4 – kamienica z początku XX wieku, w której mieszkała Hanna Malewska w latach 1959–1983. Informuje o tym tablica pamiątkowa umieszczona na elewacji,
• pl. Teodora Axentowicza 5 – willa „Jadwiga”, zaprojektowana przez Samuela Singera w 1923 roku,
• pl. Teodora Axentowicza 6 (ul. Pomorska 11) – kamienica, której projektantem był Jan Rzymkowski, zbudowana w 1924 roku,
• pl. Teodora Axentowicza 7 (ul. Stanisława Wyspiańskiego 3) – willa, zaprojektowana przez Wacława Warczewskiego, z 1925 roku,
• pl. Teodora Axentowicza (ul. Henryka Sienkiewicza 14) – kamienica, której projektantem również był Jan Rzymkowski, z datą 1927.

---

Oceń: Plac Teodora Axentowicza w Krakowie

---