Aleja Zygmunta Krasińskiego w Krakowie

---

Historia

Na miejscu dzisiejszej alei Zygmunta Krasińskiego niegdyś znajdował się wał ziemny, a po jego zachodniej stronie ulokowany był Bastion I „Zwierzyniec”, stanowiący część austriackiej Twierdzy Kraków. Wzdłuż tego wału przebiegał nasyp dla kolei obwodowej, której budowa miała miejsce w latach 1887–1888, a tuż obok niego znajdowała się ul. Swoboda.

W roku 1905 Miasto podjęło decyzję o wykupie od wojska terenów obwałowań związanych z likwidowaną wewnętrzną linią fortów, która jeszcze do roku 1909 była granicą Krakowa. W tym samym roku do Krakowa przyłączono kilka wsi znajdujących się na zachód od linii fortyfikacji. Kolejny ważny krok nastąpił w 1911 roku, gdy postanowiono o likwidacji linii kolei cyrkumwalacyjnej oraz o budowie szerokiego bulwaru obwodowego.

W ramach tego projektu postanowiono włączyć do nowego bulwaru istniejącą już ul. Swoboda, co przyczyniło się do powstania alei, która stała się szerokim, reprezentacyjnym bulwarem z dwoma pasami ruchu, oddzielonymi zielonym pasem, stanowiącym trakt spacerowy. W roku 1912 nadano alei jej dzisiejszą nazwę, upamiętniającą Zygmunta Krasińskiego.

Zabudowa

Wschodnia strona Alei Zygmunta Krasińskiego, z numerami nieparzystymi, zachwyca bogatą zabytkową zabudową Nowego Światu. W szczególności dostrzegamy tutaj kamienice o eklektycznym i modernistycznym charakterze, a także kilka użyteczności publicznej z lat 60. XX wieku. Warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych obiektów:

• Dom Handlowy „Jubilat” mieszczący się pod adresem al. Krasińskiego 1–3, zaprojektowany przez Jadwigę Sawicką w 1966 roku,
• al. Krasińskiego 5 (ul. K. Morawskiego 6) – modernistyczna kamienica, której projektantem jest Stanisław Osiek, powstała w 1936 roku,
• al. Krasińskiego 9 – kamienica z 1932 roku, dzieło Leona Fenigera,
• Biurowiec Polskiego Wydawnictwa Muzycznego pod adresem al. Krasińskiego 11a,
• al. Krasińskiego 11b – biurowiec Izby Administracji Skarbowej w Krakowie,
• al. Krasińskiego 15 (ul. Smoleńsk 26) – secesyjna kamienica „Pod Szarotką”, z 1905 roku,
• al. Krasińskiego 17 (ul. Smoleńsk 37) – modernistyczna kamienica z 1908 roku, zaprojektowana przez Józefa Pokutyńskiego,
• al. Krasińskiego 21 – Kamienica „Pod Sową”, zbudowana przez Romana Bandurskiego i Piotra Kozłowskiego w 1907 roku,
• al. Krasińskiego 23 – miejsce, gdzie znajduje się Krakowski Zakład Witrażów S.G. Żeleński oraz Muzeum Witrażu, zaprojektowane przez Ludwika Wojtyczko w 1906 roku,
• al. Krasińskiego 25 (ul. J. Piłsudskiego 40) – dom o dwóch frontonach, zaprojektowany przez Władysława Ekielskiego w 1898 roku.

Na stronie zachodniej Alei, z parzystymi numerami, przeważa zabudowa Półwsia, zdominowana przez modernistyczne kamienice, które powstały na początku XX wieku oraz później. Warto zauważyć, że cała pierzeja została wpisana do rejestru zabytków w 2020 roku. Oto niektóre z obiektów:

• al. Krasińskiego 4 (ul. T. Kościuszki 1) – kamienica z 1934 roku, projektowana przez Zygmunta Grünberga,
• al. Krasińskiego 6 – kamienica, której projektantem był Tomasz Bujas z 1926 roku,
• al. Krasińskiego 8 – kamienica zaprojektowana przez Stefana Piwowarczyka w 1928 roku,
• al. Krasińskiego 10 – zabytkowa kamienica, której autorami są Adolf Siódmak oraz Henryk Ritterman, powstała w 1925 roku,
• al. Krasińskiego 12 (ul. K. Morawskiego 8) – kamienica projektowana przez Zygmunta Grünberga w 1925 roku,
• al. Krasińskiego 14 (ul. K. Morawskiego 1) – willa zaprojektowana przez Józefa Chmielewskiego w 1914 roku,
• al. Krasińskiego 16 – Krakowski Teatr Scena STU, dawniej znany jako Dom Górniczy, który zaprojektował Janusz Zarzecki w 1922 roku,
• al. Krasińskiego 20 – kamienica autorstwa Henryka Lamensdorfa, z 1922 roku,
• al. Krasińskiego 22 – kamienica, którą również zaprojektował Henryk Lamensdorf, powstała w 1924 roku,
• al. Krasińskiego 24a – kamienica z 1935 roku,
• al. Krasińskiego 24b – kamienica, której projektowali Stanisław Wexner oraz Henryk Jakubowicz, z 1934 roku,
• al. Krasińskiego 26 – kamienica zaprojektowana przez Leona Liebermana w 1930 roku,
• al. Krasińskiego 28 – kamienica z 1930 roku,
• al. Krasińskiego 30 – kamienica z 1935 roku,
• al. Krasińskiego 32 (ul. Z. Dunin-Wąsowicza 2) – kamienica projektowana przez Rudolfa Hand w 1927 roku,
• al. Krasińskiego 34 – kino „Kijów”, zaprojektowane przez Witolda Cęckiewicza w 1962 roku.

---

Oceń: Aleja Zygmunta Krasińskiego w Krakowie

---