Komnaty Królewskie na Wawelu stanowią niezwykle ważny element polskiej historii i kultury. Są one częścią ekspozycji muzealnej Zamku Królewskiego na Wawelu – Państwowych Zbiorów Sztuki, które powstały w wyniku połączenia trzech sal parteru, kiedyś tworzących mieszkanie wielkorządcy wawelskiego, oraz komnat z drugiego piętra zamku wawelskiego, które od dawnych czasów były przeznaczone do celów reprezentacyjnych.
Pierwsza ekspozycja muzealna ujrzała światło dzienne w latach 30. XX wieku, po tym jak zamek został odzyskany z rąk austriackich w 1905 roku. Od tego momentu rozpoczęły się również konieczne prace konserwatorskie, które miały na celu przywrócenie blasku tym wyjątkowym wnętrzom. Współczesny wygląd Komnat jest zbliżony do ich pierwotnego stanu, co zawdzięczamy udanej rekonstrukcji przeprowadzonej w okresie międzywojennym, kierowanej przez Adolfa Szyszko-Bohusza. W tym czasie zrekonstruowano m.in. stropy oraz część malowanych fryzów, co znacząco wpłynęło na ich estetykę.
Obecny układ zwiedzania tych wnętrz oparty jest na koncepcji z 1995 roku, która z pewnością przyciąga zarówno turystów, jak i miłośników sztuki i historii.
Mieszkanie wielkorządcy
Mieszkanie, które wyszczególnione zostaje w opisie, składa się z trzech komnat, w których zgromadzono ciekawe meble oraz obrazy o niemieckim pochodzeniu. Wybór tych artefaktów ma na celu podkreślenie znaczenia wybitnych wielkorządców z czasów króla Zygmunta I Starego, a wśród nich można wymienić Jana Bonera i Seweryna Bonera, którzy byli pochodzenia niemieckiego.
Jedna z sal w tym wyjątkowym mieszkaniu zasługuje na szczególne uznanie, ponieważ można w niej podziwiać masywne skrzynie kasowe, które służyły do przechowywania oraz transportu pieniędzy.
Funkcje sal reprezentacyjnych II piętra
Druga kondygnacja Zamku Królewskiego na Wawelu to przestrzeń o wyjątkowym charakterze, znana jako piano nobile. To właśnie tutaj miały miejsce doniosłe wydarzenia związane z życiem państwowym i dworskim. W tej reprezentacyjnej części odbywały się audiencje dla oficjalnych gości, a także różnego rodzaju przyjęcia i bale, które były kwintesencją królewskiego życia.
W Sali Turniejowej Rada królewska gromadziła się na obradach. To miejsce miało fundamentalne znaczenie w kontekście kształtowania się decyzji politycznych w czasach rozwoju Rzeczypospolitej. W wawelskich komnatach obradowali również posłowie, którzy w Sali Poselskiej podejmowali istotne dla kraju decyzje, zaś senatorzy spotykali się w Sali Senatorskiej.
Spełniane w tym miejscu funkcje wiązały się z koniecznością zachowania odpowiednich standardów i elegancji, dlatego też, w przeciwieństwie do innych pomieszczeń, Sale II piętra charakteryzują się większą wysokością. Stropy w tych komnatach były ozdabiane bogatymi kasetonami, które często były złocone i polichromowane, co dodatkowo podkreślało ich reprezentacyjny charakter. Szerokie i finezyjnie malowane fryzy oraz krańce podstropowe przyciągały wzrok swoim bogactwem form i kolorów, stając się integralną częścią królewskiej estetyki.
Style architektoniczne
Wnętrza komnat królewskich na Wawelu charakteryzują się panoramicznym stylem, który nawiązuje do estetyki włoskiego renesansu. Szczególnie zachwyca Sala Poselska, w której unikatowy strop zdobiony jest głowami wawelskimi. Warto również zwrócić uwagę na fryzy, stanowiące dekoracyjną oprawę komnat, które zostały namalowane przez Hansa Dürera – brata słynnego malarza Albrechta Dürera oraz przez mistrza Andrzeja z Wrocławia.
Niezaprzeczalną perłą w bogatym wyposażeniu zamkowych sal są słynne arrasy, które przeżyły wiele burz dziejowych. Zostały one zamówione przez króla Zygmunta Augusta i dziś stanowią niezwykły skarb nie tylko artystyczny, ale i historyczny. Meble eksponowane w renesansowych pomieszczeniach pochodzą z renomowanych włoskich warsztatów rzemieślniczych.
Skrzydło północne zamku królewskiego, które ucierpiało na skutek pożaru w 1595 roku, zostało odnowione w kolejnych latach przez architekta Jana Trevano, działającego na zlecenie króla Zygmunta III Wazy. Przebudowa skrzydła znacząco wpłynęła na wygląd wnętrz, które zostały zaaranżowane w monumentalnym i dostojnym stylu baroku, określanym również jako styl Wazów.
Warto jednak zauważyć, że oryginalne plafony zdobiące stropy zamkowe nie przetrwały do dnia dzisiejszego, a jedynie ich ramy zostały odtworzone. W latach 1929–1937 różni artyści, w tym Feliks Szczęsny Kowarski oraz Leonard Pękalski, namalowali dekoracyjne obrazy, które częściowo przywróciły dawny blask tych wnętrz.
Znaczna część autentycznej kamieniarki, która pochodzi z przełomu XVI i XVII wieku i została wykonana z brązowego marmuru, przetrwała do dzisiaj. Dodatkowo, znajdują się tutaj piękne stiukowe dekoracje sklepien w kaplicy oraz w gabinecie króla, które dodają temu miejscu wyjątkowego uroku.
Wyposażenie sal reprezentacyjnych
Adolf Szyszko-Bohusz, który kierował renowacją w okresie międzywojennym, nawiązał do wielu elementów wystroju reprezentacyjnych sal zamku. Ściany pokryto luksusowym kurdybanem z wczesnego XVIII wieku, zakupionym w Zamku Moritzburg w Saksonii.
W każdej z sal znajdował się piec, który wyróżniał się dekoracyjnymi kaflami pokrytymi brązową polewą. Niestety, wiele z przepięknych dekoracji w salach na drugim piętrze nie zachowało się do naszych czasów. Stropy w tych pomieszczeniach nie są oryginalne, a z pieców przetrwały jedynie pojedyncze kafle.
Natomiast pierwotne fryzy można podziwiać jedynie w trzech salach południowej części wschodniego skrzydła. Wśród wyposażenia sal wyróżniają się meble gdańskie z XVII wieku oraz holenderskie.
Na ścianach zawieszono gobeliny, w tym dzieła według projektów Piotra Pawła Rubensa oraz portrety polskich władców. Szczególną uwagę przyciąga portret królewicza Władysława IV Wazy, namalowany przez Rubensa w 1624 roku, który obecnie stanowi depozyt Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku.
Ramowe stropy, o konstrukcji całkowicie różniącej się od renesansowych, zostały zrekonstruowane na podstawie zamku w Podhorcach koło Lwowa. Na ich polach umieszczono obrazy, które powstały specjalnie na tę okazję dzięki najwybitniejszym polskim malarzom ówczesnych czasów.
Wprowadzenie nowoczesnych dzieł sztuki do historycznych wnętrz było śmiałym eksperymentem konserwatorskim, który zakończył się zadowalającym wynikiem.
Pozostałe obiekty w kategorii "Zamki":
Sala II na Wawelu | Sień Sali Kolumnowej na Wawelu | Sala Pod Planetami na Wawelu | Sala Pod Przeglądem Wojsk na Wawelu | Wieża Zygmunta III Wazy na Wawelu | Zamek Królewski na Wawelu – Państwowe Zbiory Sztuki | Zamek w Przegorzałach | Sala z paradną bronią na Wawelu | Sala Pod Ptakami na Wawelu | II. Sala Świty na Wawelu | Łożnica Królewska na Wawelu | Sala Kolumnowa na Wawelu | Sala I na Wawelu | Wieża Srebrnych Dzwonów | Sala Pod Orłem na Wawelu | Zamek Królewski na Wawelu | Wieża Jana III Sobieskiego na Wawelu | Sala Kazimierza Wielkiego na Wawelu | Sień w Wieży Duńskiej na Wawelu | Klatka Schodowa Senatorska na WaweluOceń: Reprezentacyjne Komnaty Królewskie na Wawelu