Adam Staszczyk

---

Życiorys

Adam Staszczyk pochodził z rodziny rzemieślniczej, był synem Tomasza oraz Marii z domu Szpaczek. Istniejące dane dotyczące jego daty urodzenia, wskazujące na rok 1853, są w rzeczywistości błędne. Na podstawie księgi metrykalnej Kościoła Mariackiego (t. XIV str. 187) udało się ustalić, iż właściwa data to 29 października 1850, kiedy to odbył się jego chrzest.

W momencie, gdy miał 20 lat, Staszczyk uzyskał tytuł czeladnika ślusarskiego z rąk mistrza Szymona Śliwińskiego, który był teściem Michała Bałuckiego. Po tym wydarzeniu jego dalsza nauka przebiegała samodzielnie, a jego umiejętności rozwijały się podczas służby wojskowej w austriackim pułku artylerii górskiej, gdzie miał okazję pracować w Tyrolu, a następnie w takich krajach jak Włochy, Niemcy i Francja. Po powrocie do Warszawy zajął stanowisko wykładowcy w szkole kolejowej, gdzie uczył ślusarstwa oraz rysunku zawodowego. W tym okresie współpracował także z wydawaną w Warszawie „Gazetą Rzemieślniczą”.

W 1892 roku, po powrocie do Krakowa, został wybrany podstarszym cechu ślusarzy, a w 1895 roku objął stanowisko zastępcy cechmistrza, aby 30 stycznia 1898 mieć zaszczyt zostać cechmistrzem. W kalendarzu Józefa Czecha z 1908 roku znalazła się jedyna reklama zakładu Adama Staszczyka, która dostarcza wielu informacji o jego działalności zawodowej. Reklama ta głosiła: „Adam Staszczyk, dostawca dla CK inżynierii wojskowej i CK klinik UJ, odznaczony na wystawach srebrnymi i złotymi oraz rządowymi medalami w Krakowie przy ul. Krowoderskiej 50, wyrabia wszelkie okucia budowlane zwyczajne i artystyczne w różnych stylach, jak drzwi, balkony, okna żelazne do kościołów, dachy, schody żelazne, krzyże oraz sprzęty żelazne dla potrzeb szpitalnych i klinicznych, a także urządzenia sal operacyjnych, łóżka, szafy na instrumenty chirurgiczne, stoły operacyjne, umywalnie, irygatory, siatki i materace druciane po przystępnych cenach”.

Do dziś zachowały się niektóre świadectwa jego pracy, takie jak żelazne drzwi z ażurową kratą do krypty kościoła OO Pijarów, ogrodzenie figury Matki Boskiej na Nowym Kleparzu, a także brama wejściowa oraz schody w kamienicy przy ulicy Kanoniczej 22. Godną uwagi jest konstrukcja ornamentacyjna chóru kościoła SS Norbertanek na Zwierzyńcu, ozdobiona elementami neogotyckimi.

Ponadto, z opisów akt dawnych miasta Krakowa, Adam odtworzył na rysunku z 1903 roku baszty rusznikarzy i nożowników, które niegdyś znajdowały się przy wylocie ulicy św. Anny, a także przypuszczalny wygląd Bramy Wiślnej. Jego twórczość literacka rozpoczęła się od obrazu ludowego z elementami tańca i śpiewu pt. „Noc Świętojańska”, który zdobył nagrodę podczas konkursu literackiego w Krakowie w 1879 roku i został entuzjastycznie przyjęty przez publiczność.

W nawiązaniu do ludowej tradycji stworzył też sztukę „Błędne ogniki”, której premiera miała miejsce 26 grudnia 1879 roku, a kolejnym dziełem była „Wiara, nadzieja i miłość” z muzyką Zygmunta Noskowskiego, wystawiona w 1882. Tematyka ludowa przewija się także w innych jego utworach: „Nasia Bracia”, „Górnicy Salin”, „Pan Cechmistrz” oraz „Dziedzictwo Orłów”.

W obszarze tematów historycznych i patriotycznych stworzył dramaty takie jak: „Kościuszko w Petersburgu” z 1894 roku, „Dziesiąty Pawilon” z 1897 roku dotyczący powstania styczniowego 1863, „Filaretów” z 1896, „Noc w Belwederze” z 1898 oraz „Bartosza Głowackiego” z 1905. Zbiory okolicznościowych wierszy, jak „Mój Kraków” czy „Za krajem”, opublikował w tomiku „Poezje” w 1902 roku. Sztuki Staszczyka były wystawiane w teatrach zawodowych w Krakowie, Warszawie, Poznaniu oraz Lwowie, a także przez amatorskie zespoły, szczególnie wśród społeczności śląskich i polonijnych.

Adam Staszczyk został pochowany na cmentarzu Rakowickim, gdzie na jego mogile postawiono rzeźbę „Krakowskie pacholę”, wykonaną przez Michała Korpala.

---

Oceń: Adam Staszczyk

---