Jacek Poniedziałek

---

Wczesne lata

Jacek Poniedziałek przyszedł na świat w Krakowie jako najmłodszy z czworga dzieci. Dorastał w dzielnicy Olsza II, gdzie towarzyszyli mu dwaj starsi bracia, Bolesław (ur. 1954, zm. 2014; zmagał się z problemem alkoholowym) oraz Józef (ur. 1956, zm. 1976; miał wrodzoną wadę serca i deformację kręgosłupa), a także starsza siostra Anna (ur. 1964). W trudnym dla rodziny momencie, gdy miał cztery lata, zmarł jego ojciec, który pracował jako profesjonalny kelner w Hotelu Francuskim. Jego matka natomiast musiała łączyć pracę w sklepie z zatrudnieniem na trzy zmiany w hucie szkła.

W dzieciństwie uczestniczył w przedstawieniach organizowanych w Szkole Podstawowej nr 95 im. Władysława Broniewskiego w Krakowie. Wczesne lata 80. były dla niego czasem głębokiej fascynacji muzyką zespołu Maanam, a szczególnie podziwiał Kory, z którą nawiązał przyjaźń w wieku 17 lat. Jako nastolatek, dorabiał u sąsiadów, którzy prowadzili pole warzywne niedaleko Krakowa.

Podjął naukę w szkole zawodowej, a następnie ukończył trzyletnie Technikum Łączności w Krakowie. W czasie nauki, wraz z kolegami, założył teatr amatorski, w ramach którego wystawili sztukę Zwierzęta hrabiego CagliostroAndrzeja Bursy. W okresie przygotowań do matury, zdobył drugie miejsce w ogólnopolskim konkursie recytatorskim, co stało się impulsem do aplikowania na Wydział Aktorski Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej, którą pomyślnie ukończył w 1990 roku. Obronił dyplom aktorski dzięki roli Waltera w spektaklu Roberta Musila Szkice z „Człowieka bez właściwości”, w reżyserii Krystiana Lupy, gdzie wystąpił obok Krzysztofa Głuchowskiego oraz Anny Radwan.

W trakcie studiów miał zaszczyt mieć za wykładowców takie osobistości jak Jan Peszek, Krzysztof Globisz oraz Jerzy Stuhr. To właśnie wtedy rozpoczął swoją trwałą współpracę z Krzysztofem Warlikowskim, która zainaugurowała projektami opartymi na Białych nocach Dostojewskiego.

Kariera teatralna

Na początku swojej drogi artystycznej, Jacek Poniedziałek miał okazję występować w krakowskim Teatrze KTO, zdobywając tym samym pierwsze sceniczne doświadczenia. Po ukończeniu studiów, w latach 1990–1992 miał zaszczyt być częścią Teatru im. Juliusza Słowackiego, gdzie wystąpił w wielu znaczących przedstawieniach, takich jak Apokryf wigilijny (1990) w reżyserii Marka Fiedora, Obóz wszystkich świętych (1991) w reżyserii Tadeusza Nowakowskiego oraz Burza (1992) Williama Szekspira pod batutą Mikołaja Grabowskiego.

Kolejny etap kariery to lata 1992–1997, które Poniedziałek spędził w Teatrze Starym w Krakowie, gdzie zyskał uznanie w roli Pedra Velsqueza w przedstawieniu Rękopis znaleziony w Saragossie (1992) Jana Potockiego w reżyserii Tadeusza Bradeckiego. Jego talent został doceniony podczas 28. Opolskich Konfrontacji Teatralnych, gdzie otrzymał wyróżnienie za swój występ. Tutaj zagrał także w wielu innych znaczących sztukach, takich jak Markiza O. (1993) w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego oraz zauważalną rolę w Dziadach – dwunastu improwizacjach (1995) Adama Mickiewicza, które wyreżyserował Jerzy Grzegorzewski.

W 1997 roku Jerzy Grzegorzewski zaprosił go do Teatru Narodowego, gdzie miał okazję zagrać Satyr drugi w Nocy listopadowej Stanisława Wyspiańskiego. W tym teatrze odegrał również ważne role w spektaklach takich jak Ślub (1998) Gombrowicza i Saragossa (1998) w reżyserii Tadeusza Bradeckiego. W Teatrze Studio im. Witkiewicza, zagrał w Zachodnim wybrzeżu (1998) w reż. Warlikowskiego i Talk Radiu (1999) Ericka Bogosiana w reżyserii Jacka Orłowskiego.

W kolejnych latach, od 1999 do 2006, związany był z warszawskim TR Warszawa (dawniej Teatr Rozmaitości), gdzie był zaangażowany w wiele znamiennych produkcji, takich jak Hamlet (1999) Szekspira, Bachantki (2001) Eurypidesa, czy Burza (2003) Szekspira. U Krystiana Lupy, w Stosunkach Klary (2003) grał Georga, a u Grzegorza Jarzyny w Macbeth (2007) wcielił się w postać Lenoxa.

W 2008 roku otrzymał angaż w Nowym Teatrze w Warszawie, gdzie miał przyjemność występować w kolejnych projektach Warlikowskiego, takich jak (A)pollonia (2009) oraz Opowieści afrykańskie według Szekspira (2011). W swoim dorobku artystycznym ma również współpracę z Krzysztofa Garbaczewskiego i Michała Borczucha, w takich dziełach jak Apokalipsa (2014) czy Zew Cthulhu (2017) H.P. Lovecrafta.

Wystąpił również gościnnie w Teatrze Polskim w Poznaniu, gdzie zagrał rolę Donalda w K. (2017) w reżyserii Pawła Demirskiego. Jego rola Didiera Eribona w Powrocie do Reims (2020), realizowana z Teatrem Łaźnia Nowa w Krakowie oraz Nowym Teatrem w Warszawie pod kierunkiem Katarzyny Kalwat, została uznana za jeden z najważniejszych momentów w jego karierze. W 2021 roku ponadto przyznano mu nagrodę w plebiscycie „O!Lśnienia 2021” w kategorii „teatr” za wybitne osiągnięcia w tej dziedzinie.

Warto również wspomnieć, że Poniedziałek ma na swoim koncie spektakle reżyserowane przez niego samego. Wspólnie z Anną Smolar stworzył Enter. Slamowana i śpiewana historia miłosna (2010) w Nowym Teatrze w Warszawie oraz Osamę bohatera (2011) w Teatrze IMKA. Reżyserował także Szklaną menażerię (2014) w Teatrze im. Jana Kochanowskiego oraz Kotka na gorącym blaszanym dachu (2013) w Teatrze Ludowym w Krakowie, a także Kto się boi Virginii Woolf? (2016) Edwarda Albeego w Teatrze „Polonia”.

Role ekranowe

Jacek Poniedziałek rozpoczął swoją przygodę z filmem od roli Aleka, który był człowiekiem Marcusa, granego przez Andrzeja Precigsa, w sensacyjnym obrazie Stanisława Kuźnika zatytułowanym Moja Angelika z 1999 roku. Jego talent dostrzegli także telewidzowie, kiedy w latach 2000-2008 wcielił się w postać Rafała Lubomskiego, byłego partnera Marty Mostowiak, granej przez Dominikę Ostałowską, w popularnej operze mydlanej M jak miłość emitowanej na TVP2.

W 2005 roku, Jacek zdobył uznanie w plebiscycie Trendy „Elle”, otrzymując nagrodę dla „najlepszego aktora”. Wśród jego artystycznych aktywności należy wymienić występ w teledysku zespołu Łzy do utworu „Gdybyś był” w 2006 roku oraz rolę księdza w wideoklipie formacji Czerwone Świnie do piosenki „Parafiańszczyzna” w 2019 roku.

Jesienią 2008 roku wziął udział w czwartej edycji programu telewizyjnego Polsat Jak oni śpiewają, gdzie odpadł w siódmym odcinku, zajmując 10. miejsce. Po kilkuletniej przerwie powrócił na duży ekran w czarnej komedii Borysa Lankosza o tytule Rewers (2009) oraz w dramacie wojennym Jerzego Hoffmana zatytułowanym 1920 Bitwa warszawska (2011), gdzie wystąpił jako Józef Haller.

W jego filmografii znalazły się także takie tytuły, jak: Sąsiady (2014) w reżyserii Grzegorza Królikiewicza, dreszczowiec Lankosza Ziarno prawdy (2015), dramat Katarzyny Rosłaniec Szatan kazał tańczyć (2016), a także film Serce miłości (2017). W dramacie Krzysztofa Zanussiego Eter (2018) zagrał główną rolę doktora, który mieszkał w Cesarstwie Rosyjskim i w dramatycznych okolicznościach został oskarżony o próbę morderstwa oraz gwałtu na młodej pacjentce. W ostatnim momencie uniknął kary śmierci i został zesłany na Syberię.

Przekłady

W obszarze jego zainteresowań kluczowe znaczenie ma przekład oraz adaptacja tekstów. W ramach polskich premier Jacek Poniedziałek podjął się przetłumaczenia szeregu sztuk teatralnych, które były reżyserowane przez Krzysztofa Warlikowskiego. Do najbardziej znanych przetłumaczonych dzieł należą: Oczyszczeni autorstwa Sarah Kane (2001), Krum Hanocha Levina (2005), Anioły w Ameryce Tony’ego Kushnera (2007), Tramwaj Tennessee Williamsa (2010) oraz Koniec według Nickel Stuff Bernarda-Marie Koltèsa (2010).

Oprócz tych znakomitych dramatów, Poniedziałek był autorem przekładów innych tekstów, które były wystawiane w różnych teatrach oraz publikowane w miesięczniku „Dialog”. W 2012 roku ukazał się zbiór Tramwaj zwany pożądaniem i inne dramaty Tennessee Williamsa w jego tłumaczeniu, a rok później został wydany Tango. Powrót do dzieciństwa w szpilkach, autobiografia Justina Viviana Bonda, osoby transgender, którą reżyserował w Kabarecie Warszawskim w 2013 roku, w reżyserii Warlikowskiego.

Życie prywatne

W 2005 roku Jacek Poniedziałek odważnie ujawnił swoją orientację seksualną, dokonując publicznego coming outu. „Jako nastolatek miałem dziewczynę i chciałem być heteroseksualistą. Czułem, że będę homoseksualistą, z którego wszyscy będą się śmiać, którego będą poniżać. Pierwotnie traktowałem swój homoseksualizm jako rodzaj fanaberii, wmawiałem sobie, że to przejdzie” – wyznał w rozmowie z Onet.pl. Długoletni związek z reżyserem Krzysztofem Warlikowskim, trwający aż 16 lat, był ważnym elementem jego życia.

W grudniu 2019 roku artysta wziął udział w kampanii społecznej „Nie wstydź się”, a także w sesji zdjęciowej do kalendarza magazynu „Replika”. To wydarzenie jak i jego deklaracje, pokazują jego zaangażowanie w walkę o akceptację i zrozumienie dla osób homoseksualnych.

Filmografia

Filmografia Jacka Poniedziałka ukazuje jego bogaty dorobek aktorski, a także różnorodność ról, jakie odegrał. Jako utalentowany aktor, w ciągu swojej kariery zrealizował wiele różnorodnych projektów. Oto przegląd projektów, w których wystąpił:

• 1999: Moja Angelika jako Alek,
• 2001–2002: Marzenia do spełnienia jako kreatywny w agencji,
• 2003–2008: M jak miłość jako Rafał Lubomski,
• 2003: Przemiany jako Snaut,
• 2004: Trzeci jako Paweł,
• 2005: Magda M. jako Rafał Żywiecki,
• 2007: Ekipa jako Wojciech Wandurski, poseł Konwentu,
• 2008: Boisko bezdomnych jako ksiądz,
• 2008: Hela w opałach jako Eryk Krzyżanowski,
• 2008: Izolator (Warsaw Dark) jako Remik,
• 2008: 39 i pół jako Kundel,
• 2009: Na Wspólnej jako Nowicki,
• 2010: Klub szalonych dziewic jako Jan Szwarc,
• 2011: 1920 Bitwa warszawska jako Józef Haller,
• 2014: Ziarno prawdy jako Klejnocki,
• 2014: Na krawędzi 2 jako doktor Jakub Rokosz,
• 2015: Krew z krwi 2 jako „Holender”,
• 2018: Druga szansa jako Marek Strzałkiewicz,
• 2018: Eter jako Doktor,
• 2019: Pod powierzchnią jako mecenas Kot,
• 2021: Chyłka Inwigilacja jako Messer,
• 2021: Hiacynt jako dygnitarz,
• 2022: Zachowaj spokój.

Ten zestaw ról, od dramatów po komedie, świadczy o jego wszechstronności oraz umiejętności adaptacji do różnych gatunków filmowych. Jacek Poniedziałek zdołał ukazać swoją talent w wielu złożonych postaciach, co czyni go jednym z rozpoznawalnych aktorów swojego pokolenia.

Teatr Telewizji

Jacek Poniedziałek był znanym aktorem, który występował w wielu produkcjach teatralnych oraz telewizyjnych. Poniżej przedstawiamy jego rolę w programach Teatru Telewizji:

• Koriolan (1995) – rola Obywatela,
• Sędziowie (1995) – rola Nauczyciela,
• Sklep z zabawkami (1996) – rola Krętacza,
• Historia (1998) – rola Wieniawy,
• Pies ogrodnika (1998) – rola Tristana,
• Skowronek (1999) – rola Karola,
• Sesja Kastingowa (2002),
• Hamlet (2003) – rola Horacego,
• Ameryka, część druga (2005) – rola Carla,
• Krum (2007) – rola Krum,
• Burza (2008),
• O prawo głosu (2008) – rola Thomasa J. Bettsa.

---

Oceń: Jacek Poniedziałek

---