Andrzej Nadolski

---

Nauka i studia

Maturę Andrzej Nadolski uzyskał w 1939 roku w Gimnazjum im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie. W czasie II wojny światowej, aż do 17 stycznia 1945 roku, był zaangażowany w działalność Armii Krajowej w obwodzie grójeckim, działając pod pseudonimem „Głuszec”. W trakcie służby zdobył stopień sierżanta podchorążego.

Po zakończeniu konfliktu zbrojnego Andrzej rozpoczął swoją edukację na kierunkach historii oraz archeologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po zrealizowaniu pierwszego trymestru zdecydował się na przeniesienie do Łodzi, gdzie kontynuował studia na Uniwersytecie Łódzkim. W Łodzi skupił się na architekturze i historii średniowiecznej.

Podczas swoich studiów Andrzej miał zaszczyt być uczniem Konrada Jażdżewskiego (1908–1985), znanego wykładowcy i badacza. W 1949 roku udało mu się zakończyć naukę, uzyskując dyplom magistra filozofii w zakresie prehistorii.

Praca zawodowa

Andrzej Nadolski rozpoczął swoją karierę zawodową jeszcze podczas studiów, w 1946 roku, gdy pracował jako asystent w Zakładzie Prehistorii Uniwersytetu Łódzkiego. W 1951 roku uzyskał tytuł doktora na podstawie pracy Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku, która została opublikowana w 1954 roku. Zaledwie trzy lata później, w 1954 roku, tytuł docenta stał się rzeczywistością. Jego działalność dydaktyczna obejmowała także wykłady na prestiżowych uczelniach takich jak Katolicki Uniwersytet Lubelski w latach 1957-1961, a następnie na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu w roku akademickim 1961-62.

Jako professeur associé Nadolski miał również okazję wykładać w Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales w Paryżu. Wiązał się z wieloma uczelniami w Polsce, w tym z Państwową Wyższą Szkołą Plastyczną oraz Wyższą Szkołą Pedagogiczną w Łodzi. W 1962 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1970 roku został mianowany profesorem zwyczajnym. W latach 1970–1971 pełnił bardzo ważną rolę jako kierownik Katedry Archeologii na Uniwersytecie Łódzkim.

W 1991 roku, jako profesor zwyczajny, habilitował się opierając na publikacji Grunwald. Problemy wybrane (Olsztyn 1990). Po zakończeniu II wojny światowej, w latach 1949–1991, był związany z Kierownictwem Badań nad Początkami Państwa Polskiego, które przekształcono w Instytut Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk w 1953 roku. Działał w Zakładzie Archeologii Polski Środkowej, kierując nim przez prawie całe swoje zatrudnienie aż do przejścia na emeryturę w 1991 roku, kiedy to instytut przekształcono w Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Oddział w Łodzi.

Nadolski aktywnie uczestniczył w życie akademickie, pełniąc funkcję członka Rady Koordynacyjnej Placówek PAN w Łodzi oraz zastępcy sekretarza naukowego Prezydium Oddziału PAN w Łodzi. Należał do Komitetu Nauk Historycznych oraz Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN. W latach 1986–1989 był także członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego, co świadczy o jego zaangażowaniu w badania historyczne.

Współpracował z Wojskowym Instytutem Historycznym oraz z Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Jako członek Rady Muzealnej Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, miał wpływ na kształtowanie działań instytucji. W trakcie swojej kariery prowadził również szereg prac badawczych w terenie, na przykład w miejscach takich jak grodzisko i kolegiata tumskiej pod Łęczycą, czy w Spycimierzu nad Wartą, a także na polach bitewnych, zwłaszcza na Polach Grunwaldzkich.

W 1991 roku, będąc biegłym-archeologiem, uczestniczył w ekspedycji prokuratorskiej w Charkowie, która miała na celu zlokalizowanie grobów polskich jeńców wojennych zamordowanych w trakcie II wojny światowej.

Na Uniwersytecie Łódzkim nadzorował szereg kluczowych działań edukacyjnych i badawczych, zajmując najwyższe stanowiska w strukturze uczelni. W latach 1968–1969 pełnił tę prestiżową funkcję jako rektor, a już w 1965 roku został prorektorem. Jednak po wydarzeniach marca 1968 roku zdecydował się nie kandydować na kolejną kadencję na to stanowisko, wycofując się w ten sposób z wyścigu politycznego w akademickim życiu uczelni.

Choć formalnie odszedł z uniwersytetu w 1971 roku, w rzeczywistości powrót do uczelni w 1986 roku stanowił zakończenie okresu związanego z administracyjnymi zawirowaniami. Związał się z uczelnią do końca życia, a jego wkład jako nauczyciela akademickiego zaowocował wypromowaniem 29 magistrów oraz 10 doktorów, co dowodzi jego znaczenia w polskim środowisku akademickim.

Działalność pozazawodowa

Profesor Andrzej Nadolski był aktywnym członkiem licznych towarzystw oraz stowarzyszeń naukowych, w tym Łódzkiego Towarzystwa Naukowego oraz Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Należał również do Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich oraz Stowarzyszenia Miłośników Dawnej Broni i Barwy. Poza tym, był aktywnym członkiem Towarzystwa Naukowego Płockiego Oddziału w Łęczycy, jak również francuskiej Académie des Sciences, Arts et Belles Lettres de Dijon oraz londyńskiego The Arms and Armour Society.

Pod koniec swojego życia, w 1993 roku, dołączył do grona członków korespondentów nowo powstałej Polskiej Akademii Umiejętności. Prowadził również działalność redakcyjną, regularnie współpracując z takimi wydaniami jak „Acta Archaeologica Lodziensia“ oraz „Fasciculi Archaeologiae Historicae“. W ramach swojej pracy był redaktorem wielu prac zbiorowych, w tym „Uzbrojenie w Polsce średniowiecznej. 1350 – 1450” (Łódź 1990) oraz tomu pierwszego „Polskiej techniki wojskowej do 1500 roku”, co stanowiło rezultat jego długoletnich badań prowadzonych wraz z interdyscyplinarnym zespołem badawczym.

Od 1953 roku profesor Andrzej Nadolski był członkiem Polskiego Towarzystwa Historycznego, gdzie aktywnie uczestniczył w organizowaniu olimpiad historycznych pod jego egidą. Pełnił rolę egzaminatora na poziomie okręgowym, a także był członkiem Komitetu Głównego. W latach 1968–1981 obejmował stanowisko przewodniczącego Oddziału Łódzkiego Towarzystwa Wiedzy Powszechnej.

W 1971 roku, przez jedną kadencję, przewodniczył Prezydium Łódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, a w latach 1973–1979 był członkiem Rady Narodowej miasta Łodzi. Jako autor wielu publikacji, zasłynął w obszarze historii i archeologii, koncentrując się szczególnie na bronioznawstwie. Profesor Andrzej Nadolski spoczywa na Cmentarzu rzymskokatolickim przy ul. Ogrodowej w Łodzi.

Wybrane publikacje

Profesor Andrzej Nadolski, znany ze swojej bogatej twórczości naukowej, ma na swoim koncie ponad 220 publikacji, które obejmują różnorodne tematy związane z historią wojskowości i uzbrojenia. Wśród jego prac znajdują się między innymi:

• Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku, 1954,
• Polskie siły zbrojne w czasach Bolesława Chrobrego. Zarys strategii i taktyki, 1956,
• Polska broń. Broń biała, 1974,
• Broń i strój rycerstwa polskiego w Średniowieczu, 1979,
• Plemięta – średniowieczny gródek w Ziemi Chełmińskiej,
• Polska technika wojskowa do 1500 roku,
• Uzbrojenie w Polsce Średniowiecznej 1350–1450, 1990, redakcja i współautorstwo,
• Grunwald 1410, Bellona, 2006, ISBN 83-11-09658-9,
• Ścieżki archeologów Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1967,
• Na granicach archeologii Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź 1968,
• Album grunwaldzki (współautorzy: Andrzej Klein, Andrzej Nowakowski), Wydawnictwo Pojezierze, Olsztyn 1988.

Oprócz pisania książek był również aktywnym popularyzatorem wiedzy poprzez swoje wystąpienia w periodykach oraz audycjach radiowych i telewizyjnych. Jego programy, takie jak „Dzieje kultury polskiej“ oraz „Broń biała“, były szczególnie popularne i poświęcone zagadnieniom uzbrojenia średniowiecznego oraz historii militarnej.

Andrzej Nadolski twierdził, że w sprawach militarnych średniowiecza odbija się cała charakterystyka epoki, co wskazuje na jego głębokie zrozumienie historii i zagadnień wojskowych.

Odznaczenia

Profesor Andrzej Nadolski wyróżnia się na polu naukowym oraz organizacyjnym, za co został odznaczony wieloma prestiżowymi nagrodami. Wśród jego osiągnięć, które podkreślają jego zasługi, znajdują się między innymi:

• złoty Krzyż Zasługi,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
• Medal Komisji Edukacji Narodowej,
• Krzyż Partyzancki.

Upamiętnienie

Andrzej Nadolski został upamiętniony w wielu ważnych publikacjach. Jednym z takich dzieł jest tom Arma et ollae, który wydano w 1992 roku z okazji 45-lecia jego pracy naukowej oraz 70. rocznicy urodzin. W tym szczególnym zbiorze znajdziemy artykuły napisane przez jego uczniów i współpracowników, które mają na celu ukazanie jego znaczenia w świecie nauki.

Warto również nadmienić, że Łódzkie Towarzystwo Naukowe postanowiło uhonorować Andrzeja Nadolskiego, wydając specjalny zeszyt zatytułowany „Sylwetki Łódzkich Uczonych”, który ukazał się w 1994 roku jako jedenasty tom tej serii. Publikacja ta jest kolejnym dowodem na trwałe ślady, jakie pozostawił w polskiej nauce i kulturze.

---

Oceń: Andrzej Nadolski

---