Antoni Zoll to postać, której historia sięga końca XIX wieku. Urodził się 2 czerwca 1870 roku w Krakowie, mieście bogatym w kulturę i tradycję, a swoje życie zakończył 2 stycznia 1941 roku w Niegłowicach.
Był c. k. urzędnikiem, co oznacza, że pracował w administracji Księstwa Austrii, a w późniejszym czasie pełnił także funkcję radcy namiestnictwa. W okresie II Rzeczypospolitej zasłużył się jako starosta, co poświadcza jego aktywny udział w zarządzaniu lokalną administracją i dbałość o rozwój społeczności, które miały szczęście korzystać z jego wiedzy i doświadczenia.
Życiorys
Antoni Zoll, absolwent III Gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie, zakończył naukę w 1888 roku. Następnie kontynuował edukację na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie uzyskał tytuł doktora praw. Warto dodać, że był wnukiem Józefa Chrystiana (1803–1872) oraz synem Fryderyka (1834–1917), który był profesorem prawa rzymskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim, a także Heleny Seeling-Saulenfels. Miał także brata o tym samym imieniu Fryderyk.
W okresie zaboru austriackiego, korzystając z autonomii galicyjskiej, Antoni Zoll pełnił funkcję c. k. urzędnika, działając początkowo w sektorze oświaty, a później w przemyśle kolejowym. Zasiadał w Radzie Szkolnej Krajowej, gdzie pełnił rolę referenta. Na przełomie XIX i XX wieku sprawował urząd c. k. starosty namiestnictwa. W 1908 roku, jako starosta, uczestniczył w składzie komisji narodowej w Galicji, powołanej przez c.k. ministerium wyznań i oświaty w Wiedniu. Celem tej komisji było zebranie oraz przygotowanie polskiej poezji i muzyki ludowej do publikacji w zbiorze zatytułowanym „Das Volkslied in Österreich”, mającym na celu zgromadzenie utworów ludowych wszystkich narodów Austro-Węgier.
W marcu 1910 roku Antoni Zoll został przewodniczącym komitetu środków naukowych oraz urządzeń szkolnych. Wśród jego współpracowników można wymienić m.in. Antoniego Łukasiewicza. W tym samym roku pełnił funkcję starosty powiatu tłumackiego, a także został komisarzem rządowym dla kolei lokalnej Chabówka-Zakopane, a następnie dyrektorem kolei północnej w Wiedniu. Do 1918 roku był radcą C. K. Namiestnictwa we Lwowie, a w wyniku swojej kariery otrzymał tytuł radcy dworu.
Po zakończeniu I wojny światowej oraz odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w okresie II Rzeczypospolitej Antoni Zoll pełnił funkcję starosty powiatu sanockiego. 18 stycznia 1924 roku, jako urzędnik V stopnia służbowego „ad pers.” z Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie, został mianowany kierownikiem starostwa powiatu jasielskiego. Jako starosta powiatu jasielskiego sprawował swoje obowiązki do 1930 roku, a 24 września 1925 roku został zatwierdzony w służbie państwowej. Po rozwiązaniu rady powiatowej w Jaśle w 1928 roku, objął przewodnictwo Tymczasowego Zarządu Powiatowego, a w 1929 roku był przewodniczącym Obwodowej Komisji Wyborczej dla IV obwodu z siedzibą w Jaśle.
Poza działalnością urzędniczą, Antoni Zoll miał także swoje pasje. W trakcie trwania zarówno zaborów, jak i w czasach niepodległej Polski, pasjonował się myślistwem, malarstwem, fotografowaniem oraz sportem. W latach 20. XX wieku był kawalerem, a jego późniejszą żoną została Oktawia z domu Pavek, z którą mieszkał wraz z córką w Wierzchosławicach. Po zakończeniu kariery zawodowej Antoni Zoll osiedlił się w podjasielskich Niegłowicach, w willi przekazanej mu przez inż. Aleksandra Dietziusa. W tej willi gościł wielu znanych ludzi, w tym Adama Didura, Jana Kiepurę, księdza Romana Sanguszkę, Kornela Makuszyńskiego, Vittorię Calma oraz Prezydenta RP Ignacego Mościckiego.
Antoni Zoll zmarł 2 stycznia 1941 roku w Niegłowicach z powodu ataku serca w trakcie powodzi, która miała miejsce w czasie II wojny światowej. Jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na Starym Cmentarzu w Jaśle. Wspominany jest także w utworze „Pif! Paf! Galop”, skomponowanym przez Adama Wrońskiego, a także w książce Kornela Makuszyńskiego zatytułowanej „Kartki z kalendarza”.
Odznaczenia
Antoni Zoll był osobą, która otrzymała szereg wyróżnień w uznaniu za swoją służbę i osiągnięcia. Poniżej przedstawiamy niektóre z nich:
- medal jubileuszowy pamiątkowy dla cywilnych funkcjonariuszów państwowych (przed 1918),
- krzyż jubileuszowy dla cywilnych funkcjonariuszów państwowych (przed 1918).
Przypisy
- Kazimierz Rędziński. Wkład polskiego Muzeum Szkolnego we Lwowie w rozwój kultury i oświaty w Galicji na początku XX w.. „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie”. XXII, s. 408, 2013. Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie.
- Małgorzata Gajak-Toczek. Dzieje V Gimnazjum Państwowego we Lwowie – wydarzenia, fakty, sylwetki uczniów i nauczycieli. „Folia Litteraria Polonica”. 14, s. 216, 2010. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
- II. W ziemi sanockiej 1920–1930. W: Stanisław Proń: Szukałem człowieka. Wspomnienia. Kraków: Muzeum Farmacji Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016, s. 66-67. ISBN 978-83-933657-8-4.
- Stanisław Nicieja: Moje Kresy. Słynni kałuszanie. Nowa Trybuna Opolska, 28.10.2013 r.
- Dział urzędowy. 139. Ogłoszenie Wojewody Krakowskiego z dnia 27 maja 1929. „Krakowski Dziennik Wojewódzki”, s. 245, Nr 13 z 31.05.1929 r.
- III. Ruch służbowy w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych od 1 stycznia do 1 lutego 1923. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych”. 1, s. 23, 1.03.1924 r. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych.
- Dębicki stulatek czyli tajemnice architektury budynku. [dostęp 23.06.2015 r.]
- Cykl Gminy polskie – gmina Jasło. odyssei.com, 20.10.2005 r. [dostęp 23.06.2015 r.]
- Jasło - nominacja do służby państwowej, 1925. allekontrola.pl. [dostęp 23.06.2015 r.]
- Antoni Zoll. polskie-cmentarze.com. [dostęp 23.06.2015 r.]
- Powitanie JE. P. Namiestnika generała kawaleryi Karola hr. Huyna we Lwowie. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 68 z 24.03.1917 r.
- Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 161 z 18.07.1917 r.
- Na marginesie. „Goniec Częstochowski”, s. 1-2, Nr 320 z 21.11.1908 r.
- Stanisław Rzepiński: Monety i rękopisy gabinetu archeologicznego C. K. Gimnazjum w Nowym Sączu. Nowy Sącz: 1908, s. 5.
- Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 301 z 01.01.1908 r.
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Robert Jahoda-Żółtowski | Andrzej Olechowski | Edward Ochab | Wojciech Hausner | Józef Raźny | Maciej Oczkowski | Marek Nawara | Jan Tombiński | Franciszek Stefczyk | Zbigniew Włosowicz | Kazimierz Kuraś | Hillel Seidel | Stanisław Papież | Mordechaj Ofer | Dariusz Szwed | Tadeusz Gluziński | Ignacy Juliusz Rosner | Zdzisław Włodek | Andrzej Szydło | Adam LeszkiewiczOceń: Antoni Zoll