Franciszek Stefczyk

Polityka i administracja

Franciszek Kazimierz Stefczyk, urodzony 2 grudnia 1861 roku w Krakowie, był nie tylko nauczycielem, ale także wybitnym ekonomistą oraz aktywnym działaczem społecznym. Jego wkład w rozwój ruchu ludowego oraz spółdzielczości na terenach Polski jest nieoceniony.

Stefczyk był inicjatorem powstawania spółdzielczych kas oszczędnościowo-pożyczkowych, które z czasem zyskały ogromne znaczenie i uznanie, a dziś znane są jako Kasy Stefczyka. Jego działania przyczyniły się do wzmacniania lokalnych społeczności oraz promowania idei samopomocy finansowej.

W kontekście trudnych realiów społecznych i gospodarczych, które panowały w dobie jego działalności, jego wizja spółdzielczości stała się kluczowym elementem prospołecznych inicjatyw. Franciszek Stefczyk zmarł 30 czerwca 1924 roku w swoim rodzinnym Krakowie, pozostawiając po sobie trwały ślad w historii polskiego ruchu spółdzielczego.

Życiorys

Franciszek Stefczyk, pochodzący z chłopskiej rodziny, zdobył wykształcenie jako historyk. Jego interesującą karierę rozpoczął w 1889 roku, gdy przebywał w Westfalii. To tam zapoznał się z >systemem wiejskich kas spółdzielczych, które zostały zapoczątkowane przez Raiffeisena. System ten, który zyskał na popularności od 1866 roku, został przyjęty w krajach niemieckich oraz Austrii.

Po powrocie do Polski podjął pracę jako nauczyciel w szkole rolniczej w Czernichowie, nieopodal Krakowa. To w tym miejscu, w 1889 roku, Stefczyk założył pierwszą na ziemiach polskich wiejską spółdzielnię oszczędnościowo-pożyczkową, wzorując się na modelu Raiffeisena.

W latach 1898–1899 pełnił funkcję dyrektora Związku Handlowego Kółek Rolniczych. Następnie, w okresie 1899–1918, był odpowiedzialny za Biuro Patronatu dla Spółek Oszczędności i Pożyczek przy Wydziale Krajowym we Lwowie. Dzięki jego działaniom wiejskie kasy spółdzielcze zaczęły się szeroko upowszechniać, co przyczyniło się do ograniczenia lichwy na obszarach wiejskich Galicji.

W 1907 roku aktywnie uczestniczył w organizacji Krajowej Centralnej Kasy dla Spółek Rolniczych, a od 1909 roku pełnił funkcję jej pierwszego dyrektora, powołanej przez galicyjski Sejm Krajowy. Już w 1907 roku Stefczyk dołączył do Polskiego Stronnictwa Ludowego, a w latach 1908–1913 zasiadał w Sejmie Krajowym we Lwowie jako jego poseł.

W czasie Obrony Lwowa w listopadzie 1918 roku, Stefczyk był jednym z liderów Komitetu Bezpieczeństwa i Obrony Dobra Publicznego, nadzorującym kwestie związane z finansami. Po tym wydarzeniu, 23 listopada 1918 roku, został członkiem Tymczasowego Komitetu Rządzącego weLwowie.

Na początku 1919 roku przeniósł się do Warszawy, gdzie do 1924 roku kierował Centralną Kasą Spółek Rolniczych, która również została przeniesiona ze Lwowa. W 1924 roku zainicjował utworzenie Zjednoczenia Związków Spółdzielni Rolniczych, obejmując urząd prezesa tego stowarzyszenia.

Stefczyk był również autorem licznych publikacji dotyczących spółdzielczości. Na kilka tygodni przed śmiercią uzyskał habilitację na Uniwersytecie Jagiellońskim, na podstawie swojej pracy poświęconej spółdzielczości.

Zmarł w Krakowie, a jego ciało spoczywa na Cmentarzu Łyczakowskim. 21 maja 1886 roku ożenił się z Wiktorią z Kozłowskich, która zmarła w 1916 roku. Para doczekała się trojga dzieci: Tadeusza, który został inżynierem, Kazimierza Mieczysława (1891–1941) oraz Marii Franciszki, zamężnej Sabińskiej, urodzonej w 1889 roku.

Upamiętnienie

W 1969 roku, na terenie obecnej dzielnicy Włochy w Warszawie, nadano nazwę Franciszka Stefczyka drodze, która prowadzi od ulicy Krakowiaków do ul. Łopuszańskiej, równoległej do ul. Działkowej. Niestety, administracja warszawska nie zrealizowała wówczas tej uchwały z nieznanych przyczyn. W celu upamiętnienia 50. rocznicy śmierci Stefczyka, w czerwcu 1974 roku, Naczelna Rada Spółdzielcza wraz z Uniwersytetem Jagiellońskim zorganizowały uroczyste seminarium naukowe, w którym uczestniczyli m.in. rektor Mieczysław Karaś oraz prezes NRS Tadeusz Janczyk.

Imię Franciszka Stefczyka nosi także Bank Spółdzielczy w Belsku Dużym, który został założony w 1973 roku. Ta instytucja bankowa kontynuuje tradycję spółdzielni oszczędnościowo-pożyczkowych zapoczątkowaną przez Stefczyka. W 1993 roku w Polsce powstała SKOK, która nawiązuje do polskiej tradycji Kas Stefczyka, przyjmując go za swojego patrona.

Krajowy Związek Banków Spółdzielczych przyznaje również Odznakę im. Franciszka Stefczyka. W grudniu 2011 roku metropolita lwowski, Mieczysław Mokrzycki, zaakceptował postulaty dotyczące rozpoczęcia procedury beatyfikacyjnej Franciszka Stefczyka. Pomnik tego wybitnego działacza spółdzielczego, wzniesiony w okresie międzywojennym, znajduje się w Czernichowie.

Warto wspomnieć, że Szkoła Rolnicza w Czernichowie również nosi imię Franciszka Stefczyka, co podkreśla jego wpływ na kształcenie w dziedzinie rolnictwa. Co więcej, w 2017 roku Poczta Polska wydała znaczek pocztowy z wizerunkiem Franciszka Stefczyka, w nakładzie 250 tys. sztuk, o nominale 2,60 zł, co jest kolejnym dowodem na jego stałe miejsce w polskiej historii i kulturze.

Ordery i oznaczenia

Franciszek Stefczyk został uhonorowany szeregiem prestiżowych odznaczeń, które świadczą o jego wybitnej działalności. Oto lista jego odznaczeń:

  • Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski przyznany 2 maja 1923 roku,
  • Krzyż Kawalerski Orderu Franciszka Józefa, nadany w 1907 roku.

Przypisy

  1. 2017.06.08. Polskie kasy kredytowe dobrem wspólnym. kzp.pl. [dostęp 24.05.2024 r.]
  2. Franciszek Stefczyk, twórca SKOK błogosławionym?. [dostęp 13.03.2017 r.]
  3. Agnieszka Biedrzycka: Kalendarium Lwowa 1918–1939. Kraków: 2012, s. 1–2.
  4. Bogdan Roczniak. Na sto trzydzieści. „Tygodnik Sanocki”. Nr 44 (520), s. 1, 02.11.2001 r.
  5. Uchwała nr 119 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 31.01.1969 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”, Warszawa, dnia 20.06.1969 r., nr 6, poz. 32, s. 2.
  6. Kazimierz Kossowski, Galicja polskim Piemontem, w: Trybuna Spółdzielcza, nr 8/1974, s. 41.
  7. Orman 2004, s. 256–261.
  8. Telegramy Gazety Lwowskiej. „Gazeta Lwowska”. Nr 162, s. 5, 18.07.1907 r.
  9. Praca zbiorowa, Roczniki dziejów ruchu ludowego, Warszawa 1965, s. 24.
  10. Historia – Bank Spółdzielczy w Belsku Dużym.
  11. O nas – SKOK Stefczyka.

Oceń: Franciszek Stefczyk

★★★★★
Średnia ocena:4.59 Liczba ocen:13