Fryderyk Zoll (młodszy)

---

Życiorys

Rodzina

Fryderyk Zoll (młodszy) wywodził się z rodziny o bogatej tradycji naukowej. Był wnukiem Józefa Chrystiana, synem Fryderyka, któremu przyznano tytuł profesora prawa rzymskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim, oraz Heleny Seeling-Saulenfels. Miał również brata, Antoniego.

Jego życie prywatne wzmocniło małżeństwo z Adelą z Hoche’ów, które miało miejsce 30 czerwca 1895 roku. Fryderyk był ojcem dwóch synów: Fryderyka (1899–1986) oraz Józefa (1904–1966), a także córki Marii, później znanej pod nazwiskiem Łuszczkiewicz (1901–1998). Jako dziadek Andrzeja Zolla (ur. 1942) i pradziadek Fryderyka Andrzeja (ur. 1970) kładł podwaliny pod rodzinne tradycje.

Wykształcenie

Fryderyk ukończył gimnazjum w Krakowie, a od 1883 do 1887 roku studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1887 roku uzyskał doktorat z tej dziedziny. Po ukończeniu studiów rozpoczął pracę w Prokuratorii Skarbu w Wiedniu. Jego pragnienie dalszej edukacji skłoniło go do uzupełniania wiedzy na niemieckich uniwersytetach, w tym Lipsku, Berlinie (gdzie miał okazję pracować pod okiem Rudolfa Stammlera), Halle, Getyndze (ze znanym Rudolfem Jheringiem) oraz w Paryżu.

W latach 1890–1897 Fryderyk związany był z Ministerstwem Handlu w Wiedniu. Już w 1895 roku, na Uniwersytecie Wiedeńskim, uzyskał habilitację na podstawie rozprawy dotyczącej prawa patentowego, co zaowocowało jego powołaniem na stanowisko docenta w Katedrze Prawa Cywilnego tej uczelni.

Kariera uniwersytecka

W 1897 roku Fryderyk objął Katedrę Prawa Cywilnego na Uniwersytecie Jagiellońskim, a już w 1899 zaczął kierować pierwszą Katedrą Prawa Cywilnego tej uczelni. Jego jednostka naukowa zyskała uznanie, prowadząc do mianowania go profesorem nadzwyczajnym w 1898 roku oraz profesorem zwyczajnym w 1900 roku. Fryderyk pełnił także funkcję dziekana Wydziału Prawa trzykrotnie: w latach 1907/1908, 1925/1926, oraz 1933/1934, a także był prorektorem w roku akademickim 1913/1914 oraz rektorem w 1912/1913.

Podczas swojej kariery akademickiej Fryderyk przekazywał wiedzę z zakresu wielu dyscyplin, takich jak prawo rzeczowe, prawo autorskie, a także prawo ochrony wynalazków i znaków towarowych, zwracając szczególną uwagę na zasady zwalczania nieuczciwej konkurencji. Mimo przejścia na emeryturę w 1935 roku, nadal angażował się w wykładanie, aż do momentu internowania przez Niemców w specjalnej akcji w listopadzie 1939 roku. Po krótkotrwałym uwięzieniu, postanowił brać udział w tajnym nauczaniu uniwersyteckim, podtrzymując swoją działalność dydaktyczną nawet po zakończeniu II wojny światowej.

Działalność w innych instytucjach naukowych

Od 1914 roku Fryderyk był członkiem korespondentem w Akademii Umiejętności w Krakowie, która później przekształciła się w Polską Akademię Umiejętności. Już od roku 1899 aktywnie uczestniczył w pracach Komisji Prawniczej Akademii, a od 1946 roku pełnił funkcję jej przewodniczącego. Jego zaangażowanie w sprawy naukowe zostało podkreślone przez członkostwo w Polsce Akademii Umiejętności od 1928 roku, a także w latach 1931–1939 jako delegata PAU w Domu Polskim w Wiedniu. Fryderyk był również częścią Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (jako członek rzeczywisty od 1921 roku oraz członek zwyczajny od 1929 roku), a także Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, uzyskując zaszczytny tytuł członka honorowego w 1917 roku. Ponadto, odznaczał się członkostwem korespondenta w Akademii Prawa Niemieckiego.

Działalność publiczna

W zakresie działalności publicznej, Fryderyk w latach 1913–1918 współpracował z Ministerstwem Sprawiedliwości w Wiedniu jako członek Komisji ds. Reformy Prawa Międzynarodowego Prywatnego. W latach 1914–1916 pełnił funkcję wiceprezydenta Rady Szkolnej Krajowej, a w latach 1915–1916 zasiadał jako wiceprezydent Krakowa. W 1919 roku został powołany do Komisji Kodyfikacyjnej RP, co świadczy o jego przedpołudniowym zaangażowaniu w reformy prawne w Polsce.

Dorobek naukowy

Fryderyk Zoll (młodszy) miał szeroki wachlarz zainteresowań naukowych, obejmujących różne dziedziny prawa, takie jak prawo rzeczowe, prawo autorskie, prawo zobowiązań oraz prawo międzynarodowe publiczne. Wyróżniał się tym, że jako pierwszy w klarowny sposób określił przedmiot prawa autorskiego, kładąc szczególny nacisk na znaczenie twórczości oryginalnej i osobistej. Ważnym aspektem jego badań było także rozróżnienie między niematerialnymi prawami majątkowymi a osobistymi twórcy.

W jego kluczowym dziele, zatytułowanym Prawo prywatne austryackie (1899–1910, trzy tomy), Fryderyk Zoll dostarczył istotnej syntezy zasad działania prawa cywilnego w Austrii, z naciskiem na prawo zobowiązań. Ponadto, był zaangażowany w prace dotyczące regulacji prawnych związanych z akcesją Austrii do międzynarodowych konwencji, które odnosiły się do ochrony literatury oraz narodowej sztuki. Przygotował także projekt ustawy dotyczącej tworzenia gminnych urzędów rozjemczych w Galicji.

Pod wpływem Rudyflda Stammlera, uznał zasadę sprawiedliwości jako najbardziej odpowiednią metodę przy rozwiązywaniu zagadnień prawnych. Uczestniczył również w wielu Międzynarodowych Konferencjach Prawniczych, które odbyły się w ważnych miejscach, takich jak Warszawa, Lugano, Genewa, Haga oraz Rzym.

Wśród licznych studentów Fryderyka Zolla wymienić można m.in. Jana Gwiazdomorskiego, Władysława Siedleckiego, Henryka Trammera, Adama Vetulaniego oraz Jana Wasilkowskiego.

Do jego najważniejszych publikacji zalicza się:

• Über den Schutz der von Auslande eingeführten Erfindungen (1892),
• Nieuczciwa konkurencya i jej pokrewne objawy ze stanowiska prawa prywatnego (1897),
• O zabezpieczeniu wierzytelności budowlanych (1898),
• Posiadanie według prawa cywilnego austryackiego (1903),
• Teorja praw osobistych w zarysie (1903),
• Tradycje jako sposób nabycia własności na rzeczach nieruchomych (1907),
• Charakterystyka projektu noweli do kodeksu cywilnego (1908),
• Prawo rzeczowe na ziemiach polskich (1920),
• Zasady prawa autorskiego (1920),
• Prawo prywatne austriackie w zarysie (1921),
• Ustawa o nieuczciwej konkurencji (1926),
• Ustawa o prawie autorskiem (1926),
• Ustawa o ochronie wynalazków, wzorów i znaków towarowych (1928),
• Prawo cywilne (1931–1937, cztery tomy),
• Encyklopedja podręczna prawa prywatnego (1935–1938, tomy II–IV, z Janem Wasilkowskim),
• Międzynarodowe i międzydzielnicowe prawo prywatne w zarysie (1937),
• Prawo cywilne w zarysie (1946–1948, cztery tomy, z Adamem Szpunarem).

Fryderyk Zoll po swojej śmierci został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera N-wsch-Zollów).

Ordery i odznaczenia

Fryderyk Zoll (młodszy) został odznaczony wieloma wyróżnieniami, które podkreślają jego znaczenie oraz zasługi. Oto lista jego odznaczeń:

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 30 kwietnia 1925 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, udekorowany 11 listopada 1936 roku,
• Krzyż Komandorski Orderu Franciszka Józefa, nadany przez Austro-Węgry,
• Krzyż Kawalerski Orderu Korony Żelaznej, również przyznany przez Austro-Węgry.

Doktoraty honorowe

Fryderyk Zoll (młodszy) otrzymał prestiżowe tytuły doktoratów honorowych, co świadczy o jego znaczącym wkładzie w rozwój nauki i edukacji.

Wśród instytucji, które uhonorowały go w ten sposób, znalazły się: Uniwersytet Wileński, Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie, który przyznał mu ten tytuł w 1937 roku oraz Uniwersytet Jagielloński, który dokonał tego w 1948 roku.

---

Oceń: Fryderyk Zoll (młodszy)

---