Ewa Demarczyk

Kultura i sztuka

Ewa Maria Demarczyk, ur. 16 stycznia 1941 w Krakowie, to postać, która na stałe wpisała się w historię polskiej muzyki. Zmarła 14 sierpnia 2020 roku, pozostawiając po sobie niezatarte ślady. Swoją karierę rozpoczęła jako piosenkarka, a jej twórczość w pełni oddaje nurt poezji śpiewanej. W latach 1962–1972 była nierozerwalnie związana z kabaretem „Piwnica pod Baranami”, co dodało jej artystycznej tożsamości i sprawiło, że stała się jedną z najważniejszych postaci w polskim kabarecie.

Demarczyk jest powszechnie uznawana za jedną z najbardziej utalentowanych i charyzmatycznych osobowości na polskiej scenie muzycznej. Jej interpretacje utworów były wyjątkowe, a ekspresja i osobowość estradowa przyciągały rzesze wiernych fanów. Dziennikarz muzyczny oraz konferansjer Lucjan Kydryński określił ją mianem „czarnego anioła polskiej piosenki”, co stało się nieodłącznym elementem jej legendy.

W ciągu swojej kariery Ewa Demarczyk była wielokrotnie nagradzana za swoje wykony. Jej występy odbywały się na całym świecie, od Europy po Amerykę, w takich krajach jak Austria, Niemcy, Francja (w tym prestiżowa Olympia), Szwecja, Wielka Brytania, USA (w tym Carnegie Hall), jak również Kuba i Brazylia. Jej unikalny styl oraz talent sprawiły, że zyskała uznanie na międzynarodowej scenie muzycznej.

Życiorys

„Ewa Maria Demarczyk to postać, która w wielkim stopniu zapisuje się w historii polskiej kultury. Urodziła się w rodzinie artystycznej – jej ojcem był rzeźbiarz Leonard Demarczyk, a matką krawcowa Janina, z domu Bańdo. W rodzinie, która przyczyniła się do jej artystycznego rozwoju, miała także jedną siostrę, Lucynę. Warto wspomnieć, że jej matka Janina miała dwie siostry, z których jedna, Stefania Bańdo-Stopkowa, była absolwentką wydziału malarstwa krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych i działała w dziedzinie wydawniczej oraz projektowania porcelany.

Druga ciotka, Anna, wyszła za mąż za Józefa Kudyka, który był ojcem trębacza i wokalisty Jana Kudyka, dobrze znanego w kręgach muzycznych jako założyciel Jazz Band Ball Orchestra. Ewa Rok 1958, jako młoda dziewczyna, zakończyła edukację w VII Liceum Ogólnokształcącym im. Zofii Nałkowskiej w Krakowie. Po maturze, pomimo równoległego nauczania w Państwowej Szkole Muzycznej II stopnia im. Władysława Żeleńskiego, rozpoczęła studia w klasie fortepianu w Akademii Muzycznej w Krakowie.

Niestety, studia architektoniczne, które zaczęła, musiała porzucić, podobnie jak naukę w szkole muzycznej po pierwszym roku, co wskazuje na jej silne skupienie na karierze artystycznej. W 1961 roku zadebiutowała w studenckim kabarecie Akademii Medycznej w Krakowie – „Cyrulik”, co stało się początkiem jej kariery. Rok później dołączyła do legendarnego kabaretu „Piwnica pod Baranami”, gdzie współpracowała z kompozytorem Zygmuntem Koniecznym.

Ewa Demarczyk zdobyła popularność na 1. Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w 1963 roku, gdzie swoim niezwykłym występem zachwyciła publiczność i krytyków. Wykonała utwory takie jak „Karuzela z madonnami” (sł. Miron Białoszewski), „Czarne anioły” (sł. Wiesław Dymny) oraz „Taki pejzaż” (sł. Andrzej Szmidt), a jej występ został uhonorowany nagrodą festiwalu. W tym samym roku wypuściła swój pierwszy singel, z kompozycjami, z którymi triumfowała podczas festiwalu. W 1964 roku zdobyła drugą nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie za utwór „Grande Valse Brillante” (sł. Julian Tuwim).

Dzięki temu, Demarczyk występowała zarówno w kraju, jak i za granicą, w tym w paryskiej Olympii, na zaproszenie jej właściciela Bruno Coquatixa, oraz w Genewie podczas obchodów 20-lecia istnienia ONZ. W 1966 roku uzyskała dyplom Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie na Wydziale Aktorskim, a dwa lata później wydała swój album studyjny na Polskich Nagraniach, noszący tytuł „Ewa Demarczyk śpiewa piosenki Zygmunta Koniecznego”.

Na albumie znalazły się utwory do tekstów takich poetów jak Bolesław Leśmian, Miron Białoszewski, czy Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, a w szczególności „Karuzela z madonnami” i „Grande Valse Brillante”. Ten projekt zdobył status platynowej płyty, co świadczy o jego licznych sprzedażach – ponad 100 tysięcy egzemplarzy. W drugiej połowie lat 60. Ewa wystąpiła wokalnie w dwóch filmach – „Bariera” Jerzego Skolimowskiego oraz dokumentalnej produkcji „Zbyszek” Jana Laskowskiego, poświęconej zmarłemu Zbigniewowi Cybulskiemu. W 1970 roku nakręcono film muzyczny pt. „Ewa Demarczyk”, w którym zarejestrowano jej recital.

W 1972 roku Ewa Demarczyk zakończyła współpracę z „Piwnicą pod Baranami”, a w 1974 roku w ZSRR ukazał się jej album z rosyjskojęzycznymi wersjami polskich utworów, który rozszedł się w nakładzie przekraczającym 17 milionów egzemplarzy. W 1979 roku otrzymała nagrodę specjalną dziennikarzy na 17. KFPP w Opolu oraz występowała w Teatrze Żydowskim w Warszawie, gdzie zarejestrowano jej koncerty, wydane później przez firmę Wifon jako album Live.

W 1986 roku powstał Państwowy Teatr Muzyki i Poezji – Teatr Ewy Demarczyk, chociaż z powodu problemów formalnych musiał on zostać zamknięty w 2000 roku. Lata 90. i początek XXI wieku to okres reedycji jej klasycznych albumów. W dniu 8 listopada 1999 roku, w Teatrze Wielkim im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu, miała miejsce jej ostatnia publiczna prezentacja. Po 2000 roku całkowicie zniknęła z życia publicznego, a do czerwca 2001 roku działało stowarzyszenie o nazwie Teatr Ewy Demarczyk. W 2010 roku zdobyła Złotego Fryderyka za całokształt swojej twórczości.”

Życie prywatne

Ewa Demarczyk, znana artystka, miała dwoje mężów w swoim życiu. Jej pierwszym wybrankiem był skrzypek Jakub Szczepański, z którym dzieliła krótki związek, trwający zaledwie kilka miesięcy. Po śmierci swojej matki w 1979 roku, z którą łączyła ją wyjątkowa więź, postanowiła ponownie stanąć na ślubnym kobiercu. Jej drugi mąż, pozłotnik, niestety wkrótce poślubił ją wiele problemów, gdyż został skazany na karę pozbawienia wolności za liczne kradzieże, także na szkodę Ewy Demarczyk.

Od 1981 roku artystka mieszkała w Wieliczce, w Krzyszkowicach. Tam dzieliła życie z Pawłem Rynkiewiczem, który był jej długoletnim partnerem życiowym. Ewa zmagała się z problemami zdrowotnymi, w tym nadciśnieniem tętniczym, co zwiększało jej fizyczne cierpienie.

*Niestety, artystka zmarła we śnie 14 sierpnia 2020 roku w swoim mieszkaniu w Krakowie.* Uroczystości związane z jej pogrzebem odbyły się 26 sierpnia 2020 roku i miały charakter świecki. Urna z prochami Ewy została złożona w alei zasłużonych na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, co dla wielu było symbolicznym zakończeniem jej trudnej, lecz niezwykle twórczej drogi artystycznej.

Upamiętnienie

W dniu 16 marca 2022 Rada Miasta Krakowa zrealizowała ważny krok w kierunku upamiętnienia niezwykłej artystki, jaką była Ewa Demarczyk. Nadano jej imię fragmentowi przestrzeni publicznej, który nosi teraz nazwę Skwer Ewy Demarczyk.

Skwer znajduje się w pięknej lokalizacji, pośród naturalnych uroków Plant, stanowiących jeden z najbardziej malowniczych obszarów Krakowa. Fragment zieleni ulokowany jest w obszarze pomiędzy trzema znaczącymi ulicami: Poselską, Floriana Straszewskiego oraz Podzamcze.

Dyskografia

Warto zwrócić uwagę na wyjątkowy dorobek artystyczny Ewy Demarczyk, imperatorki polskiej piosenki poetyckiej. Jej dyskografia obejmuje wiele znakomitych albumów, które do dziś zapadają w pamięć słuchaczy.

Albumy studyjne

  • Ewa Demarczyk śpiewa piosenki Zygmunta Koniecznego (1967),
  • Ewa Demarczyk (1974),
  • Live (1979).

Nagrody i odznaczenia

Ewa Demarczyk, artystka o niezwykłym talencie, zdobyła liczne nagrody i wyróżnienia na przestrzeni swojej kariery. Oto podsumowanie jej najważniejszych osiągnięć:

  • 1962: II nagroda na I Ogólnopolskim Studenckim Konkursie Piosenkarzy za utwór „Karuzela z madonnami”,
  • 1963: I nagroda na I KFPP w Opolu za utwór „Czarne anioły”,
  • 1963: Nagroda specjalna na III Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie za utwór „Czarne anioły”,
  • 1963: Nagroda dziennikarzy dla najlepszego wykonawcy roku „Ewa 63”,
  • 1964: II nagroda na IV Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie za utwór „Grande Valse Brillante”,
  • 1967: Nagroda na Światowym Festiwalu Teatralnym w Arezzo,
  • 1969: I nagroda festiwalu Mondial du Theatre w Nancy,
  • 1971: Złoty Krzyż Zasługi,
  • 1971: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki za „osiągnięcia w interpretacji pieśniarskiej tekstów wybitnych polskich poetów”,
  • 1977: Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (Francja),
  • 1978: Nagroda Ministra Spraw Zagranicznych za „wybitne zasługi w propagowaniu kultury polskiej za granicą”,
  • 1978: Nagroda Miasta Krakowa,
  • 1979: Nagroda specjalna dziennikarzy na XVII KFPP w Opolu za „artystyczne osiągnięcia i trwanie przy najwyższych wartościach estradowych”,
  • 1979: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
  • 1987: Złota Oznaka Honorowa Towarzystwa Polonia,
  • 1987: Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony dla Kultury Narodowej”,
  • 1990: Nagroda specjalna na XXVII KFPP w Opolu za „wybitne osiągnięcia w sztuce interpretacji piosenki”,
  • 1993: Nagroda specjalna Telewizji Polskiej za „wielki talent, osobowość i rozsławienie polskiej piosenki literackiej w kraju i za granicą”,
  • 1997: Nagroda Wojewody Krakowskiego za „wybitne osiągnięcia artystyczne oraz wkład w tworzenie muzycznego oblicza Polski”,
  • 2000: Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
  • 2005: Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”,
  • 2010: Złoty Fryderyk za całokształt osiągnięć artystycznych,
  • 2011: Złoty Kogut – Nagroda Specjalna Polskich Nagrań,
  • 2011: Nagroda Specjalna Programu 1 TVP S.A. dla wybitnej postaci polskiej kultury,
  • 2012: Doroczna Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za całokształt twórczości,
  • 2017: Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Te wyróżnienia stanowią znakomity dowód na jej wybitny wkład w rozwój polskiej kultury i sztuki muzycznej. Warto podkreślić, że Ewa Demarczyk jest nie tylko utalentowaną wokalistką, ale także inspiracją dla wielu pokoleń artystów.

Oceń: Ewa Demarczyk

★★★★★
Średnia ocena:4.47 Liczba ocen:7