Jan Dominik Zajączkowic

---

Biografia

Jan Dominik Zajączkowic był wybitnym uczonym, którego droga akademicka rozpoczęła się od studiowania na Uniwersytecie Krakowskim. W 1672 roku uzyskał stopień bakalaureata, a dwa lata później, w 1674, obronił pracę magisterską na Wydziale Sztuk Wyzwolonych. W 1675 roku uzyskał doktorat z filozofii, co stanowiło istotny kamień milowy w jego karierze academickiej. W tym samym roku został również wpisany do księgi nacji polskiej na Uniwersytecie w Padwie, gdzie tytułował się jako magister artium i doktor filozofii.

Po zakończeniu studiów we Włoszech, gdzie przebywał aż do 1684 roku, Zajączkowic powrócił do Krakowa, gdzie rozpoczął praktykę lekarską. Jego wkład w medycynę stał się jeszcze bardziej widoczny w 1695 roku, kiedy to opublikował dwie istotne prace poświęcone apopleksji, które obejmowały również rozważania dotyczące filozofii przyrody. Te prace przyczyniły się do nadania mu tytułu profesora na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Krakowskiego.

W kolejnych latach, konkretnie w 1697 oraz 1704, Zajączkowic prezentował projekty mające na celu reformę studiów lekarskich. W ramach swojej działalności medycznej pracował również jako lekarz nadworny u króla Jana III Sobieskiego, co podkreślało jego wysoką pozycję w ówczesnym kręgu akademickim i politycznym.

Filozofia przyrody

Zajączkowic był filozofem eklektycznym, który z powodzeniem łączył ze sobą dwa różne nurty filozoficzne. Jego prace czerpały zarówno z „filozofii starej”, reprezentowanej przez scholastyczny arystotelizm, jak i z bardziej nowoczesnych poglądów, określanych mianem „filozofii nowej”. W ramach tego drugiego nurtu znalazły się różne kierunki myślenia nowożytnego, w tym myśli takich filozofów jak René Descartes, Pierre Gassendi oraz Bernardino Telesio.

W jego przemyśleniach pojawiły się także nowożytne interpretacje myśli antycznych autorów, takich jak Platon, Pitagoras, czy Lukrecjusz. Zajączkowic cenił sobie również osiągnięcia przyrodników, w tym Galileusza, Mikołaja Kopernika oraz Franciszka Bacona. W dziedzinie medycyny wspierał idee Paracelsusa oraz Johanna Helmonta.

Filozof starał się łączyć dwa zdawałoby się skonfliktowane nurty, z wyraźnym skłonieniem ku nowożytnym koncepcjom. Krytykował teoretyczne oraz abstrakcyjne rozważania scholastyków, zawsze broniąc empirycznego podejścia do wiedzy medycznej. Zajmując się badaniami, wyrażał przekonanie, że podstawą wszelkiej wiedzy powinno być „nie budzące wątpliwości świadectwo oczu oraz stałe, po tysiąckroć razy przeprowadzane doświadczenie”.

Jego metodologiczne podejście było typowe dla wczesnej nowożytności i zakładało połączenie badań empirycznych z elementami ezoteryki, alchemii, magii i astrologii, w co znaczną rolę odgrywały wpływy Paracelsusa i Helmonta. Filozofia, według Zajączkowica, była dyscypliną elitarną, której nie powinno się dzielić z ludem.

Dzieła

Jan Dominik Zajączkowic był wybitnym autorem, który pozostawił po sobie szereg istotnych dzieł. W 1695 roku opublikował kilka znaczących tekstów, które poruszały różnorodne tematy.

• (1695) Optimum Elixir Apoplexia Mundanae Sapienta Sev Oratio In rebus Mundanis vim maximam Sapientia Demonstrans,
• (1695) Quaestio medica de apoplexia.

---

Oceń: Jan Dominik Zajączkowic

---