Jan Zaus

---

Życiorys

Jan Zaus, pochodzący z rodziny kolejarskiej, był synem kolejarza Jana oraz krawcowej Marii z Fischerów. Po ukończeniu dwóch klas gimnazjum, zaczął swoją edukację w dziedzinie introligatorstwa, a następnie podjął pracę jako czeladnik. W 1908 roku, mając już pewne doświadczenie, zdał egzamin dojrzałości w Wyższej Szkole Realnej w Krakowie jako eksternista. Jeszcze tego samego roku rozpoczął studia na Politechnice Lwowskiej. Uzyskał półdyplom oraz zyskał możliwość praktyki w fabryce Hillera w Brnie, kontynuując jednocześnie studia na politechnice w tym mieście, a później również w Pradze.

W czasie I wojny światowej, w okresie od sierpnia 1914 do czerwca 1915 roku, służył w Legionach Polskich. Następnie, od kwietnia 1916 do listopada 1918, uczestniczył w działaniach wojennych w austriackim wojsku na froncie rosyjskim. Po wojnie, między listopadem 1918 a lutym 1919, znalazł się w niewoli ukraińskiej. Dalsze służby wojskowe kończył w Wojsku Polskim, gdzie pełnił obowiązki do lipca 1920 roku.

W 1919 roku złożył końcowy egzamin dyplomowy w Brnie. Zyskał również uprawnienia do projektowania i kierowania robotami murarskimi. Jego dyplom nostryfikowano w 1937 roku na Politechnice Warszawskiej.

W lipcu 1920 roku rozpoczął swoją karierę dydaktyczną jako nauczyciel w Państwowej Szkole Budownictwa w Poznaniu. Z kolei między październikiem 1922 a 1939 rokiem był wykładowcą na Wydziale Rolniczo-Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego. W latach 1922-1932, w Zarządzie Miejskim w Poznaniu, pełnił funkcję inżyniera statyka, a także zainicjował budowę stacji doświadczalnej materiałów budowlanych. Od lutego 1932 roku zajmował stanowisko naczelnika wydziału w tym samym zarządzie.

Podczas II wojny światowej Jan Zaus został wysiedlony do Warszawy, gdzie stanął na czołowej pozycji jako kierownik Biura Budowy w Gazowni Miejskiej, gdzie również zdał egzamin na mistrza murarskiego. Pomimo uwięzienia pod koniec wojny, udało mu się uciec z transportu. Po wojnie, w 1945 roku, powrócił do Poznania, by zostać naczelnikiem Wydziału Odbudowy Urzędu Wojewódzkiego oraz nadzwyczajnym komisarzem odbudowy miast i wsi w województwie poznańskim.

W latach 1946-1968 pełnił rolę dyrektora Zjednoczenia Przemysłu Materiałów Budowlanych w Poznaniu oraz naczelnika odbudowy województwa poznańskiego. W tym czasie założył również czasopismo „Materiały Budowlane” i umieszczał tam swoje artykuły. W 1947 roku rozpoczął pracę naukowo-dydaktyczną w Szkole Inżynierskiej w Poznaniu, gdzie zajmował się wykładami ze statyki budowlanej.

W 1950 roku, uczestnicząc w organizowaniu Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej, do 1952 roku pełnił rolę dziekana Wydziału Budownictwa Lądowego, a następnie, w latach 1952-1955, był rektorem tej uczelni. W latach 1955-1956 był prorektorem Politechniki Poznańskiej do spraw studiów wieczorowych, a w 1957 roku uzyskał stopień docenta.

Do jego realizacji projektów należą m.in.:

• Dom Żołnierza w Poznaniu,
• Izba Rzemieślnicza w Poznaniu,
• Izba Skarbowa w Poznaniu,
• I Oddział ZUS w Poznaniu,
• liceum i internat sióstr Urszulanek w Poznaniu,
• gmach BGK w Poznaniu,
• I Oddział PKO BP w Poznaniu,
• KW PZPR w Poznaniu,
• Szpital Onkologiczny na Garbarach w Poznaniu,
• szkoły TPD.

Jan Zaus był aktywnym członkiem licznych stowarzyszeń i organizacji, takich jak Komisja Nauk Technicznych Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Realizował także rozmaite funkcje polityczne w takich organizacjach, jak PPS, PZPR, Wojewódzka Rada Narodowa, Naczelna Organizacja Techniczna, Front Narodowy, Związek Nauczycielstwa Polskiego oraz Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Będąc jednym z założycieli Polskiego Związku Inżynierów Budowlanych, brał również aktywny udział w organizacji klubów sportowych, na przykład pełniąc funkcję prezesa Klubu Sportowego „Budowlani” w 1947 roku oraz komandora Yacht Klubu w Poznaniu.

Swoje życie osobiste związał z Marią Lorenc oraz Krystyną z Kopystyńskich, z którą miał syna Jana Stanisława. Jan Zaus zmarł w 1969 roku, a jego miejsce spoczynku znajduje się w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Junikowo w Poznaniu (AZ-P-55).

Ordery i odznaczenia

Jan Zaus, znany ze swojej bogatej kariery, był odznaczany wieloma nagrodami za swoje zasługi i wkład w rozwój społeczny oraz polityczny. Poniżej przedstawiamy listę jego odznaczeń, które świadczą o jego zaangażowaniu.

• Order Sztandaru Pracy II klasy (1969),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (otrzymany dwukrotnie: w 1938 i 1957),
• Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: pierwszy raz w 1937 oraz 29 września 1955),
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (24 lutego 1955),
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (1929),
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1966),
• Złota Odznaka Honorowa Miasta Poznania,
• Złota Odznaka Honorowa NOT,
• Złota Odznaka Honorowa TPPR,
• Złota Odznaka Honorowa PZITB,
• Odznaka „Zasłużony Działacz Ruchu Spółdzielczego”,
• Medal Budowniczego Parku-Pomnika Braterstwa Broni i Przyjaźni Polsko-Radzieckiej (1967).

Te odznaczenia są nie tylko świadectwem osobistych osiągnięć Zausa, ale także jego ważnej roli w budowaniu i rozwijaniu wspólnoty.

Wybrane publikacje

Oto wybór publikacji autorstwa Jana Zausa, które mają istotne znaczenie w dziedzinie budownictwa i inżynierii lądowej. Wyróżniają się one zarówno z perspektywy teoretycznej, jak i praktycznej.

• Żelbet (1926),
• Statyka budowli i wytrzymałości materiałów budowlanych (1952),
• Budownictwo żelbetowe cz. 1–2 (1953–1955),
• Zasady technologii robót budowlanych, cz. 1–2 (1959–1960).

---

Oceń: Jan Zaus

---