Krzysztof Bednarski

---

Życiorys

Krzysztof Bednarski, urodził się jako jeden z trzech synów Ireny i Jerzego Bednarskiego. Jego rodzice, pochodzący ze Lwowa, zamieszkali w Warszawie w domu znajdującym się na ulicy Kulparkowskiej. W swojej edukacji artystycznej ukończył XIV Liceum Ogólnokształcące im. Klementa Gottwalda w Warszawie, a później kontynuował studia na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1973-1978. Tam, jako student rzeźby w pracowniach Jerzego Jarnuszkiewicza i Oskara Hansena, obronił swoją pracę dyplomową zatytułowaną Portret Totalny Karola Marksa 5 lipca 1978 roku.

Artysta w latach 1976-1981 współpracował z teatrem Jerzego Grotowskiego, gdzie pełnił funkcję projektanta plakatów. W tym okresie na świat przyszedł jego syn, co wpłynęło na jego życie prywatne oraz twórcze. Od 1976 roku spędzał czas na pracy w kamieniołomach w Borowie, próbując odkryć swoje umiejętności rzeźbiarskie, co, jak przyznał, było dla niego dużą wartością, ponieważ nie miał na to możliwości podczas studiów.

W 1986 roku Bednarski osiedlił się w Rzymie, co otworzyło przed nim nowe możliwości artystyczne. Uczestniczył jako gościnny wykładowca w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie prowadził pracownię w roku akademickim 1996/97 oraz 2014-2017. W 2014 roku uzyskał stopień doktora na tej samej uczelni, broniąc pracę W stronę rzeźby, czyli historia jednego dzieła bez końca.

Twórczość Krzysztofa Bednarskiego często odnosi się do tematów związanych z propagandą komunistyczną, jak w przypadku jego dzieła Portret Totalny Karola Marksa, którą można zobaczyć w Muzeum Niepodległości w Warszawie oraz Portret zbiorowy, prezentowany w Muzeum Narodowym w Warszawie. Jego prace komentują także sytuację społeczno-polityczną Polski, jak w dziele Victoria-Victoria, które jest częścią kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie.

Powracającym motywem w jego działalności jest Moby-Dick, którego instalacja rzeźbiarska z 1987 roku znajduje się w kolekcji ms2 – Muzeum Sztuki w Łodzi. Bednarski brał także udział w produkcjach filmowych, takich jak Noc poślubna w biały dzień (1982), Schodami w górę, schodami w dół (1988) oraz My Italy (2017).

W życiu osobistym artysta był dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była Barbara Kiszakiewicz, a drugą Marina Fabbri. Ma dwóch synów: Jakuba, z małżeństwa z Barbarą oraz Federico, z małżeństwa z Mariną.

Plakaty filmowe

Od roku 1976 Krzysztof Bednarski zajmował się projektowaniem plakatów dla różnych wydarzeń parateatralnych, w tym tych organizowanych przez Instytut imienia Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu. Wraz z początkiem lat 80. jego działalność rozszerzyła się również na plakaty filmowe oraz teatralne. Przykładem jego pracy jest plakat do debiutu filmowego Waldemara Dzikiego pt. „Kartka z podróży”, który powstał w 1983 roku. Kolejnym znaczącym jego dziełem jest plakat do przedstawienia w Teatrze Studio zatytułowany „Ja, Bruno Schulz”, wyreżyserowany przez Jerzego Grzegorzewskiego.

Warto zaznaczyć, że większość jego plakatów znajduje się w zbiorach Muzeum Plakatu w Wilanowie. Dodatkowo, od 1980 roku artysta regularnie wystawia swoje prace na Międzynarodowym Biennale Plakatu w Warszawie, co potwierdza jego znaczącą obecność w świecie sztuki.

Wystawy

Krzysztof Bednarski jest artystą, który zdecydowanie zaznaczył swoją obecność w świecie sztuki, uczestnicząc w ponad stu wystawach indywidualnych. Jego prace były prezentowane w wielu prestiżowych galeriach, co potwierdza jego znaczenie w polskiej scenie artystycznej.

Wśród istotnych wydarzeń wyróżniają się m.in.:

• Gravity (Tymoteuszowi Karpowiczowi), Galeria Awangarda, BWA, Wrocław (2016),
• Pamięci Ryszarda Cieślaka, Instytut J. Grotowskiego, Wrocław (2015),
• Pieśń z aluminium, Galeria Raster, Warszawa (2014),
• Widmo krąży, kurator: Achille Bonito Oliva, Narodowa Akademia Sztuk Ukrainy, Kijów (2013),
• Egzorcyzmy, BWA, Opole (2013),
• Moby Dick – Opera Aperta, Państwowa Galeria Sztuki, Sopot (2013),
• Moby Dick – Rzeźba, Galeria aTAK, Warszawa (2012/2013),
• I coraz więcej bieli Galeria Foksal w Warszawie (2012),
• Prace z lat 1978–2008, Muzeum Narodowe we Wrocławiu,
• Thanatos polacco. Omaggio a Jerzy Grotowski, Museo Laboratorio d’Arte Contemporanea MLAC, Rzym (2009),
• Ku Górze – hommage à Jerzy Grotowski, Atlas Sztuki, Łódź (2009),
• Portret Totalny Karola Marksa (1977-2009), Muzeum Górnośląskie, Bytom,
• Moby Dick – Anima Mundi, Muzeum Narodowe w Szczecinie (2008),
• The Shadow Line / Brzeg cienia, Galeria Foksal Warszawa (2007),
• Karol Marks vs Moby Dick, Analiza formy i rozbiórka idei, Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie (26 października 2018 – 24 marca 2019).

Oprócz wystaw indywidualnych, artysta uczestniczył również w ponad pięciuset wystawach zbiorowych, co dodatkowo podkreśla jego aktywność i wpływ na rozwój współczesnej sztuki.

Kolekcje

Prace artysty Krzysztofa M. Bednarskiego cieszą się uznaniem i znajdują się w licznych kolekcjach muzealnych w Polsce. Wśród instytucji, które posiadają jego dzieła, wyróżniają się:

• Muzeum Narodowe w Krakowie,
• Muzeum Narodowe w Poznaniu,
• Muzeum Narodowe w Szczecinie,
• Muzeum Narodowe w Warszawie,
• Muzeum Narodowe we Wrocławiu,
• Muzeum Sztuki w Łodzi,
• Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie,
• Zachęta Narodowa Galeria Sztuki w Warszawie,
• MHŻP POLIN,
• MOCAK w Krakowie,
• Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku,
• Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia w Radomiu,
• Muzeum Śląskie w Katowicach,
• Muzeum Niepodległości w Warszawie,
• Muzeum Górnośląskie w Bytomiu,
• Muzeum Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie,
• Galeria Studio w Warszawie,
• Galeria Arsenał w Białymstoku,
• Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy,
• kolekcje Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Lublinie, Łodzi i Wrocławiu,
• kolekcja Galerii Foksal w Warszawie,
• Muzeum Plakatu w Wilanowie,
• PKO Bank Polski w Warszawie,
• Muzeum Historii Polski w Warszawie.

Dodatkowo, jego prace są również eksponowane w zagranicznych kolekcjach, w tym:

• MAAM w Rzymie,
• Fundacja Giorgio Franchetti w Rzymie,
• Fundacja Federico Fellini w Rimini,
• Fundacja Morra w Neapolu,
• Fundacja Orestiadi w Gibellinie na Sycylii,
• Fundacja Mario Schifano w Rzymie,
• Targetti Light Art Collection we Florencji,
• Międzynarodowa kolekcja sztuki w Certosa di Padulla, Włochy,
• Fundacja Leube, Salzburg-Gartenau,
• Muzeum Sztuki w Raumie, Finlandia,
• Art./Omi Foundation, Nowy Jork,
• Kathryn & Marc LeBaron w Lincoln, USA.

Wszystkie te miejsca są świadectwem wpływu, jaki wywiera twórczość Bednarskiego na szerokie spektrum publiczności oraz na kręg sztuki współczesnej.

Najważniejsze prace

Karol Marks

Praca dyplomowa Krzysztofa Bednarskiego, zatytułowana Portret Karola Marksa, została obroniona w 1978 roku na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Artysta zainwestował wiele wysiłku w zgromadzenie obszernego materiału dokumentacyjnego, co pozwoliło mu na stworzenie głowy Marksa, jednak bez ramion oraz cokołu, wykonanej w różnych rozmiarach. Ta rzeźba była interpretowana jako ironiczne odniesienie oraz krytyka komunistycznej propagandy. Kontynuując swoją drogę artystyczną, Bednarski rozwijał temat Marksa w różnych wariantach, dodając dojego postaci elementy oraz obiekty, które pełniły rolę komentarza do wydarzeń społecznych oraz osobistych.

Gesty

Jednym z kluczowych aspektów twórczości Bednarskiego są gesty, które stanowią pomniki, dla których modelem jest lewa dłoń artysty. Maryla Sitkowska, wieloletnia krytyk i archiwistka jego twórczości, szczególnie podkreśliła gest „Victoria-Victoria”, stworzony w 1983 roku w czasie stanu wojennego (1981-1983) w Polsce, podczas sympozjum rzeźbiarskiego w Digne-les-Bains we Francji. Rzeźba symbolizuje gest zwycięstwa oraz wolności, natomiast ucięte palce wskazują na ograniczenie tychże wartości. Wzmianka o tym geście stała się ikoną wsparcia dla kultury niezależnej w trudnych czasach stanu wojennego. Inny gest, „Miejsce urodzenia (Urodzony w Polsce)”, znajdujący się obecnie w Muzeum Historii Polski, przedstawia zaciśniętą pięść w marmurze z żeliwnym klinem, co symbolizuje opór oraz cierpienie. Oprócz tego, rzeźby takie jak „Milczenie” oraz „Bilet w jedną stronę” również wpisują się w ten temat.

Moby-Dick

W swoich refleksjach nad cyklem prac Moby-Dick, Bednarski stwierdził, że jego zaangażowanie w tę tematykę całkowicie przekształciło jego myślenie o rzeźbie oraz przestrzeni. Doświadczył gwałtownego przewartościowania swojego języka artystycznego, co doprowadziło do poczucia tzw. „otwarcia wolnego”. W 1986 roku nad Wisłą znalazł kadłub dużej łodzi w śniegu, który zainspirował go do stworzenia rzeźby przypominającej białego wieloryba z powieści Hermana Melvilla. Kadłub zastał rozczłonkowany na szesnaście części, które zostały odtworzone na poddaszu pałacu przy Krakowskim Przedmieściu. Do roku 2014 Moby-Dick był wystawiany w ponad dziesięciu muzeach, stwarzając nowe stymulujące interakcje między dziełem a miejscem. Artysta podkreśla, że prace z tego cyklu stanowią długi pasaz, który prowadził go przez sztukę i życie, a są również podstawą jego doktoratu na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w 2014 roku.

Portrety z cienia

Latem 1980 roku, podczas sympozjum rzeźbiarskiego Zagłębia Miedziowego Granit, Krzysztof Bednarski stworzył rzeźbę Krawężnik, upamiętniającą Jana Szeligę, uznanego „mistrza kamieniarki” w kamieniołomach w Borowie. Rzeźba ta została wyrzeźbiona podczas pracy w kamieniołomach w Gniewkowie i przedstawia schematyczny profil głowy człowieka, który rozciąga się na długości kamienia, ukazując cień padający na ziemię. Pomnik aktualnie znajduje się w miejscowości Chocianów. Koncepcja rzeźby przez cień została później wykorzystana przy tworzeniu pomnika Federico Felliniego (Incontro con Federico Fellini) w 1994 roku.

Dylan Thomas (Vision and Prayer)

W latach 1989–1992 Krzysztof Bednarski pracował nad projektami opartymi na poezji Dylana Thomasa, zwłaszcza nad poematem Vision and Prayer (Wizja i modlitwa), który ma kształt klepsydry. Artysta stworzył szereg reliefowych tablic, prac na papierze i płótnie oraz rzeźb, które są różnymi interpretacjami tego motywu, ukazując jego artystyczne zaangażowanie oraz unikalny sposób nawiązania do literatury.

Sfinks

Sfinks, rzeźba wykonana z pudełek od zapałek, została stworzona przez Bednarskiego w początkach 1984 roku, w trudnych czasach wielkiej zapaści gospodarczej Polski. Proces jej budowy wymagał zdobycia około dziesięciu tysięcy pudełek od zapałek, co w tamtym okresie było dużym wyczynem ze względu na reglamentację tego towaru. Rzeźba została poświęcona znanym budowniczym, od Faraonów aż do Stalina. Cały projekt zajmował autorowi trzy miesiące, a jego matka, zaniepokojona, namawiała go do zmiany zajęcia. Aktualnie, Sfinks prezentowany jest w Muzeum Rzeźby Polskiej w Orońsku.

Rzeźby nagrobne

Krzysztof Bednarski jest również autorem wielu rzeźb nagrobnych, w tym dla znanych postaci jak: Krzysztof Kieślowski, Ryszard Cieślak (Cmentarz Osobowicki, Wrocław), Wojciech Fangor (Cmentarz Wojskowy na Powązkach, 2017), Krzysztof Krauze (na cmentarzu w Kazimierzu Dolnym, 2017), oraz pomników takich jak Incontro con Federico Fellini (Rimini, 1994) oraz Fryderyka Chopina La note bleue (Wiedeń, 2010). Do jego rzeźb należy także dzieło Thanatos Polski, 1984 (kolekcja Muzeum Narodowe we Wrocławiu), które zostało stworzone na cześć przyjaciół z Teatru Laboratorium Jerzego Grotowskiego. W jednym z wywiadów stwierdził, że najlepiej byłoby zrealizować rzeźbę nagrobną dla osoby bliskiej, aby oddać jej hołd.

Odznaczenia i wyróżnienia

Krzysztof Bednarski to artysta, który otrzymał liczne wyróżnienia za swoją twórczość. W ciągu swojej kariery wielokrotnie był beneficjentem stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, co potwierdza jego uznanie w środowisku artystycznym.

W latach 1988/1989 artysta zyskał także stypendium Rządu Włoskiego, co otworzyło przed nim nowe możliwości twórcze. W 2004 roku został laureatem prestiżowej nagrody imienia Katarzyny Kobro, a w 2005 roku zdobył nagrodę przyznawaną przez kwartalnik EXIT – Nowa sztuka w Polsce.

W 2012 roku wyróżniono go Złotą Sową Polonii w Wiedniu, co jest znaczącym osiągnięciem w jego karierze. W grudniu 2017 roku,the Franco Cuomo International Award, która jest przyznawana przez włoski Senat, została mu nadana, co dodatkowo potwierdza jego międzynarodowy status artysty.

W 2011 roku artysta otrzymał Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis, co stanowi kolejne ważne odznaczenie w jego dorobku artystycznym.

---

Oceń: Krzysztof Bednarski

---